Με την κρίση στις ρωσοτουρκικές σχέσεις, που προκλήθηκε από την κατάρριψη του μαχητικού Su-24, να παρατείνεται, το Κρεμλίνο εξακολουθεί να απειλεί την Αγκυρα.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν υποσχέθηκε «σημαντικές συνέπειες», ενώ ο εκπρόσωπός του προειδοποίησε ότι ο Ρώσος πρόεδρος «έχει κινητοποιηθεί πλήρως». Η Ρωσία ανέπτυξε μέχρι και αντιαεροπορικούς πυραύλους S-400 στη Συρία, κάτι που αποτελεί σαφή υπαινιγμό ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την κατάρριψη τουρκικών μαχητικών.
Οιμως, παρότι η ρητορική του Πούτιν στο πεδίο των ενόπλων δυνάμεων φαίνεται δυσοίωνη, μία ρωσική προειδοποίηση δεν βγάζει κανένα νόημα, σχολιάζει το Reuters. Η απειλή του Πούτιν να ακυρωθούν τα πλάνα για ενεργειακά έργα στην Τουρκία. Αν υλοποιηθούν, αυτές οι κυρώσεις θα μπορούσαν να προκαλέσουν μεγαλύτερη οικονομική και γεωπολιτική ζημιά στη Ρωσία παρά στην Τουρκία. Επιπλέον όμως, τέτοιες κυρώσεις θα ανάγκαζαν την Ευρώπη να παραμείνει «όμηρος» στις σχέσεις Μόσχας-Κιέβου. Η Ρωσία χρησιμοποιεί το φυσικό αέριο για να διατηρήσει την επιρροή στους γείτονές της και η Ευρώπη επίσης επηρεάζεται από αυτά τα παιχνίδια εξουσίας του Κρεμλίνου.
Η πολιτική των αγωγών
«Για να γίνει κατανοητή η ανοησία των απειλών του Πούτιν, είναι απαραίτητο να γίνει κατανοητή και η γεωπολιτική που αυτές εμπλέκουν. Προσπαθώντας να τιμωρήσει την Τουρκία, η Ρωσία ανέστειλε τις εργασίες στον αγωγό φυσικού αερίου TurkStream, μέσω του οποίου το ρωσικό αέριο θα έφτανε στη νοτιοανατολική Ευρώπη, μέσω της Τουρκίας, παρακάμπτοντας την Ουκρανία. Ο TurkStream είναι ένα από τα μονοπάτια στο παιχνίδι «πολιτικής αγωγών» της Ρωσίας, μία μακρά προσπάθεια να βάλει τέλος στην εξάρτησή της από την Ουκρανία ως χώρα διαμετακόμισης, μέσω της οποίας φτάνει το αέριο της Gazprom στους Ευρωπαίους πελάτες», αναφέρει το Reuters.
Με δεδομένη τη συνεχιζόμενη σύγκρουση στο Ντονμπάς και την κατάρρευση των σχέσεων μεταξύ Κιέβου και Μόσχας, δεν προκαλεί έκπληξη η επιθυμία της Ρωσίας να παρακάμψει την Ουκρανία. Τη στιγμή που η Ρωσία μπορεί να κλείσει τη στρόφιγγα του φυσικού αερίου προς την Ουκρανία όποτε το θελήσει και το Κίεβο έχει στα χέρια του ένα καλό χαρτί: τη δυνατότητα να διακόψει την πρόσβαση της Ρωσίας στους πελάτες της στην Ευρώπη, μέσω του ουκρανικού δικτύου αγωγών.
Ο Nord Stream 1
Οπότε, για να φτάσει απευθείας στη δυτική Ευρώπη, η Ρωσία έβαλε μπροστά τον λεγόμενο Nord Stream 1, έναν υποθαλάσσιο αγωγό που μεταφέρει το ρωσικό αέριο απευθείας στη Γερμανία. Οταν η ΕΕ «απέκρουσε» τον South Stream- έναν συμπληρωματικό αγωγό- η Ρωσία εγκατέλειψε το πρότζεκτ. Τότε, συνεργάστηκε με τη Τουρκία, για τη δημιουργία του TurkStream.
Τον Σεπτέμβριο, η Ρωσία βρήκε έναν ακόμη τρόπο για να παρακάμψει την Ουκρανία. Παρά τις συνεχιζόμενες εντάσεις μεταξύ Μόσχας και Δύσης, η Gazprom και αρκετές ευρωπαϊκές εταιρείες ενέργειας όπως οι Shell, Eon και BASF υπέγραψαν συμφωνία για την κατασκευή του Nord Stream 2. Αυτός ο αγωγός, που ακολουθεί την ίδια διαδρομή κάτω από τη Βαλτική θάλασσα όπως ο Nord Stream 1 αλλά έχει τη διπλάσια χωρητικότητα, επίσης παρακάμπτει την κεντρική και ανατολική Ευρώπη. Ο νεπιπλέον όγκος θα επέτρεπε στη Ρωσία να απελευθερωθεί σε μεγάλο βαθμό από την εξάρτησή της από το ουκρανικό δίκτυο αερίου.
Δυστυχώς όμως για τους Ρώσους, φαίνεται πως και ο Nord Stream 2 θα αποτύχει. Αντιμετωπίζει δριμεία κριτική στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη και είναι πιθανό να βάλουν βέτο οι ρυθμιστικές αρχές στις Βρυξέλλες.
Το τέλος του South Stream και η πιθανή αποτυχία του Nord Stream 2 μετατρέπουν την απόφαση του Πούτιν να τερματίσει τα πλάνα για τον Turktream σε ένα ρωσικό αυτογκόλ, σχολιάζει το Reuters. Μπορεί η Τουρκία να χάσει τα έσοδα της διαμετακόμισης, αλλά η Ρωσία είναι ξανά στο σημείο μηδέν, εξαρτόμενη ακόμη σε μεγάλο βαθμό από την Ουκρανία, χωρίς εναλλακτική χώρα διέλευσης στα σκαριά.
Αν και αυτό μπορεί να μοιάζει για ήττα της Ρωσίας και νίκη της Δύσης, η Ευρώπη δεν πρέπει να βιαστεί να πανηγυρίσει. Η ΕΕ λαμβάνει περίπου το 25% του αερίου της μέσω της Ουκρανίας και έξι χώρες μέλη είναι απόλυτα εξαρτημένες από το ρωσικό αέριο. Αυτό σημαίνει ότι όταν η Μόσχα «παίζει» το χαρτί του αερίου στο θέμα του Κιέβου, όπως έκανε το 2006 και το 2009 όταν διέκοψε όλες τις προμήθειες αερίου προς την Ουκρανία μέσα στο χειμώνα, και η Ευρώπη θα... τρέμει. Ετσι, τη στιγμή που η Ρωσία έχει μεγάλες απώλειες από την κατάρρευση των TurkStream, South Stream και Nord Stream-2, ταυτόχρονα μεγάλο πλήγμα δέχεται και η Ευρώπη.
Η πυρηνική ενέργεια
Επιπλέον και η απειλή της Μόσχας να τερματιστεί το πλάνο για ένα τεράστιο πυρηνικό σταθμό στην Τουρκία θα βλάψει τη Ρωσία περισσότερο από την Αγκυρα, σε περίπτωση που πραγματοποιηθεί. Το πρότζεκτ χρονολογείται από το 2010, όταν η ρωσική Rosatom υπέγραψε συμβόλαιο 20 δισ. δολαρίων με τους Τούρκους, για τη δημιουργία τεσσάρων νέων πυρηνικών αντιδραστήρων στη χώρα.
Η συμφωνία έχει πολλαπλά πλεονεκτήματα για τη Ρωσία, καθώς πρώτα από όλα επιτρέπει στην Rosatom να ελέγχει τον σταθμό και να πουλάει το ηλεκτρικό ρεύμα που θα παράγουν, ενώ επιτρέπει στη Ρωσία να μπει στην ταχέως αναπτυσσόμενη τουρκική οικονομία, τη μεγαλύτερη στη Μέση Ανατολή. Και όλα αυτά ενώ προβλέπεται ότι η τουρκική ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια θα αυξάνεται κατά 7% το χρόνο έως το 2023. Επίσης, σύμφωνα με τη συμφωνια, η Ρωσία διατηρεί και τον πλήρη έλεγχων της λειτουργίας του σταθμού, συμπεριλαμβανομένου και του ουρανίου. Ολα αυτά τα οφέλη, όπως και τα 3 δισ. δολάρια που έχει ήδη δαπανήσει η Rosatom, μπορεί να πάνε χαμένα, αν ο Πούτιν ακυρώσει το πρότζεκτ.
Αντίθετα, η Τουρκία θα έχει μόνο βραχυπρόθεσμα προβλήματα αν συμβεί κάτι τέτοιο, καθώς αν θελήσει να παραμείνει σε αναζήτηση πυρηνικής ενέργειας, θα βρει πρόθυμους «μνηστήρες» σε εταιρείες στη Γαλλία, τις ΗΠΑ ή την Ιαπωνία, που σίγουρα θα καλωσορίσουν την ευκαιρία να μπουν στην τουρκική οικονομία.