Συναντήσαμε τον Μανoυσο Μανουσάκη ένα πρωϊνό σε κάποιο καφέ των Εξαρχείων λίγο πριν κυκλοφορήσει η ταινία του «Ουζερί Τσιτσάνης» και μιλήσαμε φυσικά για τον μεγάλο του... έρωτα, όπως ο ίδιος αποκαλεί το φιλμ. «Είμαι ερωτευμένος ακόμη με την ταινία που μόλις ολοκληρώσαμε, δεν μπορώ να την απατήσω με κάποια άλλη (ακόμα)», λέει.
iefimerida: Έχεις κάνει μια πάρα πολύ ωραία και συναισθηματικά φορτισμένη ταινία. Εγώ συγκινήθηκα πολλές φορές. Ήταν αυτός ο αρχικός σου σκοπός;
Μ.Μ: Στόχος μας είναι μέσα από την συγκίνηση να γνωρίσουμε τους ήρωές μας, να ταυτιστούμε με αυτούς, να υποφέρουμε και να χαρούμε μαζί τους. Μέσα από την συγκίνηση και την ταύτιση να πούμε αυτό που θέλουμε να συζητήσουμε με τους θεατές. Και αυτό που θέλουμε να συζητήσουμε είναι απλό: Ποτέ πια φασισμός, πότε πια μισαλλοδοξία.
iefimerida: Επανέρχεσαι σε ένα θεματικό μοτίβο σου που θα το έλεγα σχηματικά “Απαγορευμένος Έρωτας”. Κατέφυγες σε αυτό λόγω του βιβλίου ή ήταν μια δική σου δραματική επιλογή;
Μ.Μ.: Στο βιβλίο του Σκαμπαρδώνη, που μας ενέπνευσε, ο έρωτας των δύο νέων δεν είναι στο πρώτο επίπεδο. Όλα τα γεγονότα της ταινίας υπάρχουν και στο βιβλίο, μετατοπίσαμε το κέντρο βάρους. Ήταν δική μας επιλογή η μετατόπιση του κέντρου βάρους στην ερωτική ιστορία κρατώντας τις ποιοτικές ισορροπίες με την ιστορία του Τσιτσάνη και την περιγραφή της εποχής και της Εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης του τότε.
iefimerida: Σεναριακά η ταινία έχει τέσσερα μέτωπα. Τον έρωτα της Εστρέας, το Ουζερί του Τσιτσάνη, την ελληνική αντίσταση, και το δράμα των Εβραίων. Σχεδόν μπορείς να καλύψεις ακόμα μια τετράωρη ταινία.
Μ.Μ.: Το βιβλίο του Σκαμπαρδώνη είναι ένας χρυσοφόρος ποταμός. Χαρακτήρες, καταστάσεις, γεγονότα, διαστάσεις απέραντες, το κάθε τι ένας κόκκος χρυσού. Εμείς απλά απλώσαμε το δίχτυ. Θα έλεγα ότι η ταινία έχει τρία αλληλοσυμπληρωνόμενα μέτωπα: Μια εποχή – ένας μεγάλος συνθέτης – ένας καταιγιστικός έρωτας. Τα τρία μέτωπα είναι άρρηκτα δεμένα, αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και συμπληρώνουν το ψηφιδωτό του χρόνου και του τόπου.
iefimerida: Πόσο πιστά ακολούθησες το βιβλίο. Επειδή δεν το έχω διαβάσει δεν ξέρω αν η θέση της ταινίας όσο αφορά την προδοσία το Αρχιραβίνου είναι τεκμηριωμένη. Ο Σκαμπαρδώνης την υποστηρίζει; Έχεις αναδείξει το Εβραϊκό στοιχείο με αποτέλεσμα να διαπερνά σχεδόν κάθε σκηνή της ταινίας. Σχεδόν ξαναγράφεις κινηματογραφικά την ιστορία της παγίδευσης των Εβραίων της Θεσσαλονίκης από τους ίδιους τους αρχηγούς της. Τι λένε γι' αυτό στη Θεσσαλονίκη; Συμφωνούν;
Μ.Μ.: Το κέντρο βάρος του βιβλίου είναι διαφορετικό. Με τους σεναριογράφους δουλέψαμε πολύ με ιστορικό σύμβουλο, διαβάσαμε πολύ, μιλήσαμε με ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα στην εφηβεία τους και κατόρθωσαν να επιβιώσουν από την φρίκη. Με νεώτερους που η ιστορική τους μνήμη είναι συναισθηματικά ζωντανή από τις διηγήσεις των προγόνων τους. Ο Αρχιραβίνος της εποχής, ο Κόρετζ, είναι ένα αμφιλεγόμενο πρόσωπο. Καταγράψαμε, για πρώτη φορά κινηματογραφικά, την ιστορία του ολοκαυτώματος της Εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης με την μεγαλύτερη δυνατή πιστότητα. Μάθαμε την καθημερινότητα της εποχής, τον τρόπο συμπεριφοράς, τις σχέσεις και μας γοήτευσε η δύναμη του κοινωνικού και οικογενειακού ιστού. Επί μήνες ζούσαμε κυριολεκτικά στην εποχή του ’42. Όσοι έχουν δει την ταινία συμφωνούν με την στάση και την θέση που παίρνει στα γεγονότα.
iefimerida: Έχεις πολλά στοιχεία και λεπτομέρειες εποχής όπως ο ναζί κινηματογραφιστής που φιλμάρει με μια Αριφλεξ αθέατος στο βάθος. Αυτό μου δείχνει μια σοβαρή πληροφόρηση για τα γεγονότα και μια σοβαρή δουλειά πάνω στα στοιχεία της εποχής.
Μ.Μ.: Οι Ναζί κινηματογραφούσαν και φωτογράφιζαν όλες τις φρικαλεότητες που διέπρατταν. Ψάξαμε και βρήκαμε πολλά αυθεντικά αντικείμενα της εποχής. «Ο Θεός κρύβεται στις λεπτομέρειες» (Λούντβιχ Μις φαν ντερ Ρόε). Ζήσαμε την εποχή στο μεδούλι της.
iefimerida: Πώς εξηγείς το γεγονός πως σε μια τόσο κρίσιμη και άσχημη οικονομικά περίοδο για την Ελλάδα ο κινηματογράφος δίνει όχι μόνο διεθνή βραβεία αλλά και η παραγωγή έχει αυξηθεί κατακόρυφα.
Μ.Μ.: Η φτώχεια κατεργάζεται τέχνες…. Ο κόσμος θέλει να εκφραστεί, να βρεί αποκούμπι, να χαλαρώσει είτε γελώντας είτε κλαίγοντας λυτρωτικά. Το ίδιο συμβαίνει και με τους δημιουργούς που είναι μέλη αυτής της κοινωνίας, ζουν μέσα σε αυτήν, την αφουγκράζονται και θέλουν να την εκφράσουν είτε ρεαλιστικά είτε αλληγορικά. Σε δύσκολες στιγμές είναι ένας τρόπος να λες «δεν το βάζω κάτω».
iefimerida: Έχεις κάποιο άλλο σχέδιο στο μυαλό σου για μια επόμενη ταινία;
Μ.Μ.: Είμαι ερωτευμένος ακόμη με την ταινία που μόλις ολοκληρώσαμε, δεν μπορώ να την απατήσω με κάποια άλλη (ακόμα.)
Iefimerida: Έχεις κάνει μια ωραία ταινία που εύχομαι να πάει καλά και στις αίθουσες.
Μ.Μ.: Ευχαριστώ πολύ.
Λίγα λόγια για την ταινία
Βασισμένη στο ομότιτλο βιβλίο του Γιώργου Σκαμπαρδώνη η ταινία διαδραματίζεται στη Θεσσαλονίκη το 1942-1943. Στην υπό γερμανική κατοχή πόλη, ο Γιώργος και η Εστρέα είναι ερωτευμένοι. Όμως ο έρωτας ανάμεσα σε έναν Χριστιανό και μία Εβραία είναι απαγορευμένος. Η περιπετειώδης ιστορία αγάπης, παγιδευμένη ανάμεσα σε ένα απάνθρωπο ολοκληρωτικό καθεστώς και τον παραλογισμό των φυλετικών διακρίσεων, βρίσκει καταφύγιο στο ιστορικό Ουζερί Τσιτσάνης. Εκεί ο μεγάλος Έλληνας συνθέτης Βασίλης Τσιτσάνης διανύει τα πιο δημιουργικά του χρόνια και συνθέτει τα πιο γνωστά του τραγούδια, ανάμεσα στα οποία και την καθοριστική Συννεφιασμένη Κυριακή.
Σκηνοθεσία: Μανούσος Μανουσάκης
Παίζουν: Ανδρέας Κωνσταντίνου, Χάρης Φραγκούλης, Χριστίνα Χειλά–Φαμέλη, Βασιλική Τρουφάκου, Γιάννης Στάνκογλου, Γεράσιμος Σκιαδαρέσης, Λάκης Κομνηνός, Αλμπέρτο Εσκενάζυ, Μαρία Καβουκίδου, Μιχάλης Αεράκης, Γιάννης Αϊβαζής, Ξανθή Γεωργίου, Θοδωρής Αντωνιάδης
Διαβάστε κριτική για την ταινία ΕΔΩ.
