Ο Ολλανδός David Van Reybrouck είναι πολυβραβευμένος ιστορικός και συγγραφέας. Επικρίνει τον Φρανσουά Ολάντ γιατί χρησιμοποίησε πολεμικό τόνο στην ομιλία του το Σάββατο 14 Νοεμβρίου και προειδοποιεί για ντόμινο.
Η ανοιχτή επιστολή του Ολλανδού ιστορικού δημοσιεύεται στη Le Monde:
Κύριε Πρόεδρε,
Η απίστευτα αψυχολόγητη ορολογία που χρησιμοποιήσατε στο διάγγελμά σας, το απόγευμα του Σαββάτου 14 Νοεμβρίου, όπου επαναλαμβάνατε ότι πρόκειται για «έγκλημα πολέμου» το οποίο εκτέλεσε «ένας τρομοκρατικός στρατός», με σόκαρε. Είπατε, επί λέξει: «Αυτό που συνέβη χθες στο Παρίσι και στο Σεν Ντενί, κοντά στο Stade de France, είναι μια πράξη πολέμου. Και απέναντι στον πόλεμο η χώρα πρέπει να πάρει τις απαραίτητες αποφάσεις. Είναι πράξη πολέμου την οποία εκτέλεσε ένας στρατός τρομοκρατών, το Ισλαμικό Κράτος, εναντίον της Γαλλίας, εναντίον των αξιών που υπερασπιζόμαστε παντού στον κόσμο, εναντίον μας, εναντίον μιας χώρας ελεύθερης που συνομιλεί με το σύνολο του πλανήτη. Είναι μια πράξη πολέμου που προετοιμάστηκε, οργανώθηκε, σχεδιάστηκε από το εξωτερικό και με συνεργασία από το εσωτερικό που η έρευνα θα ανακαλύψει. Είναι μια πράξη απόλυτης βαρβαρότητας».
Συνυπογράφω απόλυτα την τελευταία φράση, αλλά πρέπει να διαπιστώσω ότι η υπόλοιπη ομιλία σας είναι η αγωνιώδης επανάληψη, σχεδόν λέξη προς λέξη, όσων είχε πει ο Τζορτζ Μπους ενώπιον της αμερικανικής Γερουσίας λίγο μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. «Οι εχθροί της ελευθερίας έκαναν μια πράξη πολέμου εναντίον της χώρας μας», είχε πει.
Οι συνέπειες αυτής της ιστορικής φράσης είναι γνωστές. Ενας ηγέτης που χαρακτηρίζει ένα γεγονός «πράξη πολέμου» πρέπει να αντιδράσει και να απαντήσει στα χτυπήματα. Αυτό οδήγησε τον κ. Μπους στην επέμβαση στο Αφγανιστάν, γεγονός που γίνεται παραδεκτό, γιατί το καθεστώς είχε προσφέρει άσυλο στην Αλ Κάιντα. Ακόμη και ο ΟΗΕ είχε συμφωνήσει με την επέμβαση. Ακολούθησε η επέμβαση στο Ιράκ, χωρίς ένταλμα του ΟΗΕ, επειδή οι ΗΠΑ υποπτεύονταν ότι η χώρα διαθέτει πυρηνικά όπλα. Απεδείχθη ότι ήταν λάθος, αλλά η επέμβαση προκάλεσε αστάθεια στην περιοχή και αυτό είναι ορατό ως σήμερα.
Η αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων το 2011 άφησε τη χώρα ακυβέρνητη. Λίγο αργότερα, την εποχή της «Αραβικής Ανοιξης», ξέσπασε εμφύλιος στη γειτονική χώρα. Εμφύλιος στα βορειο-δυτικά του Ιράκ και στα ανατολικά της Συρίας, μεταξύ του κυβερνητικού στρατού και του στρατού της αντιπολίτευσης. Εκεί γιγαντώθηκε ένας τρίτος μεγάλος παίκτης: Το Ισλαμικό Κράτος.
Εν ολίγοις, χωρίς την ηλίθια επέμβαση του Μπους στο Ιράκ, ποτέ δεν θα μιλούσαμε για Ισλαμικό Κράτος. Εκατομμύρια άνθρωποι διαδηλώσαμε εναντίον αυτής της επέμβασης το 2003 και η αποδοκιμασία ήταν παγκόσμια. Και είχαμε δίκιο. Οχι γιατί μπορούσαμε να προβλέψουμε το μέλλον, δεν ήμασταν τόσο προφητικοί. Αλλά είμαστε εντελώς συνειδητοποιημένοι σήμερα: αυτό που συνέβη το βράδυ της Παρασκευής στο Παρίσι είναι μια άμεση συνέπεια της ρητορικής πολέμου που ο συνάδελφός σας Μπους χρησιμοποίησε τον Σεπτέμβρο του 2001.
Και τι κάνετε; Πώς αντιδράτε λιγότερο από 24 ώρες μετά τις επιθέσεις; Χρησιμοποιώντας την ίδια ορολογία του Αμερικανού ομολόγου σας! Και στον ίδιο τόνο μάλιστα!
Πέσατε σε παγίδα και πέσατε με τα μάτια ανοιχτά. Πέσατε στην παγίδα, κύριε Πρόεδρε, γιατί νιώθετε καυτή την ανάσα των γερακιών, όπως ο Νικολά Σαρκοζί και η Μαρίν Λεπέν. Από καιρό σάς κατηγορούσαν ότι είστε δειλός. Ετσι πέσατε στην παγίδα. Εχετε περιφερειακές εκλογές στη Γαλλία στις 6 και 13 Δεκεμβρίου και προφανώς, μετά το μακελειό στο Παρίσι, αυτές θα γίνουν με συνθήματα εθνικής ασφάλειας. Πέσατε στην παγίδα με σταυρωμένα πόδια, γιατί κάνατε, λέξη προς λέξη, αυτό που οι τρομοκράτες ήλπιζαν ότι θα κάνετε: να κηρύξετε τον πόλεμο.
Δεχτήκατε την πρόσκλησή τους για τζιχάντ με ενθουσιασμό. Αλλά η απάντησή σας, την οποία διατυπώσατε κατηγορηματικά, ενέχει τον τρομερό κίνδυνο να αυξηθεί το σπιράλ βίας. Και αυτό δεν το βρίσκω έξυπνο. Μιλήσατε για «στρατό τρομοκρατών». Κατ' αρχάς, αυτό δεν υπάρχει. Πρόκειται για contradictio in terminis. Χώρες ή ομάδες μπορούν να έχουν στρατούς. Αν δεν κατορθώσουν να τον σχηματίσουν, τότε επιλέγουν την τρομοκρατία, δηλαδή μεμονωμένες επιθέσεις με μέγιστες ψυχολογικές συνέπειες, αφού δεν μπορούν να ξεδιπλώσουν στρατιωτικές δυνάμεις με γεωπολιτικές φιλοδοξίες.
Στρατός, είπατε; Ας ξεκαθαρίσουμε: Αυτή τη στιγμή δεν γνωρίζουμε ακριβώς αν οι τρομοκράτες του Παρισιού είναι μαχητές Σύροι που εστάλησαν ή επέστρεψαν από τη Συρία. Δεν γνωρίζουμε αν οι επιθέσεις στο Παρίσι σχεδιάστηκαν εντός του Χαλιφάτου ή σε κάποιο προάστιο της Δύσης. Αν και υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι πρόκειται για ένα συνολικό σχέδιο που προέρχεται από τη Συρία (ταυτόχρονα αιματηρή επίθεση στο Λίβανο, κατάρριψη πιθανόν του ρωσικού αεροσκάφους), θα πρέπει να διαπιστώσουμε ότι η ανακοίνωση του Ισλαμικού Κράτους άργησε να βγει και δεν περιέχει άλλα στοιχεία εκτός από αυτά που κυκλοφορούσαν ήδη στο ίντερνετ.
Μήπως δεν έγινε σχεδιασμός αλλά κάποιοι θέλησαν να επωφεληθούν; Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να πρόκειται για μη ελεγχόμενα άτομα, πιθανότατα κατοίκους Γαλλίας που επέστρεψαν από τη Συρία. Εκεί έμαθαν να χειρίζονται όπλα και εκρηκτικά, μπήκαν σε ολοκληρωτική ιδεολογία, κρυπτο-θεολογική θα την έλεγα, και εξοικειώθηκαν σε στρατιωτικές επιχειρήσεις. Εγιναν τέρατα. Αλλά δεν είναι «στρατός».
Η ανακοίνωση του Ισλαμικού Κράτους καυχιόταν ότι είχε επιλέξει προσεκτικά τα σημεία του μακελειού. Οι δικές σας υπηρεσίες υπογράμμιζαν το πόσο επαγγελματίες υπήρξαν οι τρομοκράτες. Σε αυτό το σημείο μιλάτε την ίδια γλώσσα. Αλλά τι συνέβη στην πραγματικότητα;
Τρεις τρομοκράτες πήγαν στο Σταντ ντε Φρανς, όπου βρισκόσασταν κι εσείς, σε έναν φιλικό αγώνα μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας. Αλλά ήταν μάλλον ερασιτέχνες. Ηθελαν προφανώς να μπουν μέσα στο γήπεδο για να κάνουν επίθεση εναντίον σας, πιθανόν. Αλλά ο καμικάζι που εξερράγη έξω από ένα Μακ Ντόναλντς και πέθανε καταστρέφοντας απλώς μια βιτρίνα καταστήματος δεν είναι παρά ένας ηλίθιος ερασιτέχνης. Τρεις τέτοιοι καμικάζι σκοτώθηκαν εκεί μπροστά, ενώ λίγο αργότερα μια ανθρώπινη μάζα 80.000 ανθρώπων έβγαινε από το γήπεδο.
Οποιος καμικάζι το κατάφερε αυτό είναι άχρηστος. Αν ήθελε κάποιος να μακελέψει το κοινό μιας αίθουσας, μαζί με τέσσερις άλλους συνεργούς, χωρίς να μπλοκάρει τις εξόδους ασφαλείας, δεν είναι ιδιοφυία στρατηγικής. Οποιος ανεβαίνει σε ένα αυτοκίνητο και αρχίζει να πυροβολεί άοπλους και αθώους ανθρώπους σε μπαρ και καφενεία δεν είναι εκπαιδευμένος στρατιώτης, αλλά ένας δειλός, ένας ηλίθιος, ένα άτομο εντελώς αποπροσανατολισμένο που συνέδεσε τη μοίρα του με άτομα του ιδίου είδους. Μια ομάδα μοναχικών λύκων, υπάρχει κι αυτό.
Η ανάλυσή σας για «στρατό τρομοκρατών» δεν αποδεικνύεται. Ο όρος που επιλέξατε «πράξη πολέμου» είναι εξαιρετικά υπερβολικός. Την πολεμοχαρή ρητορική σας επανέλαβε χωρίς καμία ντροπή ο Μαρκ Ρούτε, ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας, και ο υπουργός Εσωτερικών της Ολλανδίας. Προσπάθειες να ηρεμήσει το έθνος προκαλώντας την ασφάλεια του πλανήτη. Ενας λόγος δράσης που σηματοδοτεί την αδυναμία.
Υπάρχουν και άλλοι τρόποι να είστε κατηγορηματικός, εκτός από τον πολεμικό λόγο. Αμέσως μετά τις επιθέσεις στη Νορβηγία ο πρωθυπουργός Jens Stoltenberg ζήτησε στην ομιλία του «περισσότερη δημοκρατία, περισσότερη συμμετοχή». Εσείς μιλήσατε για ελευθερία. Θα έπρεπε να είχατε προσθέσει και για τις άλλες αξίες της γαλλικής δημοκρατίας: την ισότητα και την αδελφοσύνη. Πιστεύω ότι αυτά χρειαζόμαστε τώρα περισσότερο, παρά την αμφίβολη πολεμική ρητορική σας.
Αυτός είναι ο Ολλανδός ιστορικός:
