Ντοματοχυμοί, σάλτσες για σαλάτες και πατατάκια τσιπς που θα περιέχουν αιθέρια έλαια και εκχυλίσματα από ελληνικά αρωματικά φυτά και μούρα με αντιοξειδωτικές, αντιμικροβιακές, αντιφλεγμονώδεις και άλλες υγιεινές ιδιότητες, ακόμη και αντικαρκινικές, είναι ανάμεσα στα νέα «λειτουργικά» τρόφιμα που ήδη δοκιμάζονται στη χώρα μας, σε επίπεδο έρευνας και πιλοτικής παραγωγής και τα οποία μπορεί να κυκλοφορήσουν στο μέλλον στην αγορά.
Εξάλλου, η προσθήκη τέτοιων φυσικών συστατικών-συντηρητικών στα τρόφιμα, που μπορούν να τα προστατεύουν καλύτερα από αλλοίωση, μελλοντικά μπορεί να μειώσει ή και να καταργήσει την ανάγκη για χημικά συντηρητικά.
Ελληνικά πανεπιστήμια και ελληνικές εταιρείες συνεργάζονται για την αξιοποίηση βιολογικών ενεργών αιθέριων ελαίων από ελληνικά ενδημικά φυτά, προκειμένου να δημιουργηθούν νέα υγιεινά τρόφιμα. Η προσπάθεια θεωρείται ελπιδοφόρα, αν και ακόμη χρειάζονται περαιτέρω μελέτες, έως ότου υπάρξει μαζική παραγωγή νέων «σούπερ» τροφών.
Ελληνικά πανεπιστήμια και ελληνικές εταιρείες συνεργάζονται για την αξιοποίηση βιολογικών ενεργών αιθέριων ελαίων από ελληνικά ενδημικά φυτά
Σε εξέλιξη βρίσκεται και η συνεργασία με κινεζικούς φορείς, πανεπιστήμια και εταιρείες, για μια πιθανή αντίστοιχη αξιοποίηση κινεζικών φυτών. Ήδη έχει γίνει επίσκεψη ελληνικής αντιπροσωπείας στην Κίνα και ανταλλαγή δειγμάτων φυτών και μούρων.
Η σχετική πρωτοβουλία παρουσιάσθηκε σε χθεσινοβραδινή ημερίδα στο Ίδρυμα Ευγενίδου, την οποία οργάνωσαν οι εταιρείες Βιορύλ ΑΕ και Πάξμαν ΕΠΕ, το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και ο ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός Δήμητρα.
Η συνεργασία Ελλάδας-Κίνας
Όλοι οι αυτοί οι φορείς συνεργάσθηκαν στο πλαίσιο του σχετικού τριετούς ερευνητικού έργου, το οποίο εντάχθηκε στη διμερή συνεργασία Ελλάδας-Κίνας στο πεδίο της έρευνας και τεχνολογίας, συγχρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ μέσω του ΕΣΠΑ 2007-2013 και βαίνει στην ολοκλήρωσή του αυτόν τον μήνα.
Οι ερευνητές από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα μελέτησαν -και συνεχίζουν να μελετούν- τις δραστικές ουσίες και τα εκχυλίσματα διαφόρων φυτών που έχουν αντιοξειδωτικές και αντιμικροβιακές (ακόμη και αντικαρκινικές) ιδιότητες, όπως το θρούμπι, η ρίγανη, το δίκταμο και τα κράνα. Οι ουσίες αυτές θα χρησιμοποιηθουν ως συστατικά σε τρόφιμα (σνακ, 'ντρέσινγκ' για σαλάτες, αναψυκτικά, χυμούς κ.α.), που θα βελτιώνουν την υγεία.
Όπως τονίσθηκε στην εκδήλωση, στην Ελλάδα καταγράφεται στον πρωτογενή τομέα μια στροφή στα αρωματικά-φαρμακευτικά φυτά, αλλά η μεγάλη πρόκληση θα είναι να υπάρξει επίσης η ανάπτυξη ενός αντίστοιχου βιομηχανικού κλάδου, ο οποίος θα παράγει και θα εμπορεύεται τα νέα καινοτομικά προϊόντα που θα ενσωματώνουν αυτά τα φυτά.
Κάτι τέτοιο, τόνισε ο επιστημονικός υπεύθυνος του ερευνητικού έργου Ιωάννης Κουρκουτάς, επίκουρος καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ), θα βοηθήσει στην έξοδο της Ελλάδας από την κρίση. Ήδη εκκρεμεί μία -προς το παρόν μη κατονομαζόμενη- πατέντα (δίπλωμα ευρεσιτεχνίας) για τη χρήση αιθέριων ελαίων σε τρόφιμα.
Όπως ανέφερε ο δρ Δημήτρης Τσιμογιάννης του ΕΜΠ, μέχρι σήμερα η μικρή ελληνική βιομηχανία αρωματικών φυτών δεν είναι διεθνώς ανταγωνιστική, επειδή παράγει μόνο αιθέρια έλαια, πετώντας το υπόλοιπο φυτό, ενώ θα μπορούσε να το αξιοποιεί, κάτι που θα επιδιωχθεί στο μέλλον με την παραγωγή και εκχυλισμάτων.
Η δρ Σταυρούλα Βεκιάρη του Γεωργικού Οργανισμού «Δήμητρα» τόνισε το αυξανόμενο ενδιαφέρον στην Ελλάδα γι' αυτές τις εναλλακτικές γεωργικές καλλιέργειες που οδηγούν σε «υπερ-τροφές» και ανέδειξε ιδιαίτερα τα οφέλη για την υγεία των μούρων (ιπποφαές, γκότζι μπέρι, μύρτιλα, βατόμουρα, κράνα κ.α.), χάρη στις πολυφαινόλες, τα ωμέγα-λιπαρά οξέα, τις φυτικές στερόλες, τα μέταλλα κ.α. που περιέχουν. Από τις έως τώρα μελέτες, προκύπτει ότι τα κράνα έχουν την πιο ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και τα μύρτιλλα είναι τα πιο πλούσια σε φλαβονοειδή.
Η Γρηγορία Μητροπούλου του Τμήματος Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής του ΔΠΘ παρουσίασε στοιχεία για την αντιμικροβιακή δράση των αιθέριων και εκχυλισμάτων των αρωματικών φυτών. Όπως διαπιστώθηκε, σε συνθήκες δωματίου ένας συμβατικός χυμός ντομάτας, αρχίζει να αλλοιώνεται λόγω μικροοργανισμών μετά από τρεις μέρες, ενώ όταν περιέχει αιθέρια έλαια, η αλλοίωση ξεκινά μετά από πέντε μέρες (και μετά από δέκα μέρες, αν ο χυμός βρίσκεται στο ψυγείο). Το συμπέρασμα, όπως τόνισε, είναι ότι η προσθήκη αιθέριων ελαίων και εκχυλισμάτων στα τρόφιμα θα συμβάλει στην προστασία τους από μύκητες και άλλα μικρόβια.
Η Ελένη Φίτσιου (ΔΠΘ) μελέτησε την επίδραση αιθέριων ελαίων ελληνικής και τουρκικής ρίγανης και του χυμού από κράνα σε κύτταρα στο εργαστήριο, διαπιστώνοντας αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση, που φαίνεται να βοηθά στην χημειοπρόληψη του καρκίνου. Φαίνεται επίσης ότι τα εν λόγω αιθέρια έλαια επιδρούν στα επίπεδα έκφασης των γονιδίων και έχουν αντιπολλαπλασιαστική δράση στα κύτταρα.
Την πιθανή αντικαρκινική δράση των ίδιων αιθέριων ελαίων και εκχυλισμάτων, ιδίως για γαστρεντερικούς καρκίνους, επιβεβαίωσε και η έρευνα σε ποντίκια της Αγγελικής Τιπτιρή-Κουρπέτη (ΔΠΘ), η οποία χαρακτήρισε «ενθαρρυντικά» τα πρώτα αποτελέσματα που δείχνουν μια αντινεοπλασματική δράση.
Η καθηγήτρια του Τμήματος Χημικών Μηχανικών και επικεφαλής του Εργαστηρίου Χημείας και Τεχνολογίας Τροφίμων του ΕΜΠ Βασιλική Ωραιοπούλου τόνισε ότι θα συνεχισθούν τα πειράματα με στόχο να ενσωματωθούν τα αιθέρια έλαια και εκχυλίσματα σε τρόφιμα (λάδι, σνακ, σάλτσες κ.α.), έτσι ώστε να επιμηκυνθεί η διάρκεια ζωής των προϊόντων και να δημιουργηθούν νέες υγιεινές «λειτουργικές» τροφές.
Η χημικός μηχανικός Αντιγόνη Ωραιοπούλου της Βιορύλ ανέφερε ότι στόχος είναι η δημιουργία προϊόντων που θα βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και θα είναι πιο φιλικά στο περιβάλλον. Η εταιρεία ήδη έχει προχωρήσει σε πιλοτική παραγωγή και μελετά την περαιτέρω αξιοποίηση αυτών των φυτών για νέα τρόφιμα. Η Βιορύλ ΑΕ είναι ελληνική χημική βιομηχανία, που ιδρύθηκε το 1946 από τον καθηγητή Αλέξανδρο Σταυρόπουλο και σήμερα έχει ηγετική θέση στην εγχώρια και διεθνή αγορά της αρωματοποιίας και της βιοτεχνολογίας.
Η Πάξμαν ΕΠΕ έχει μονάδα στη ΒΙΠΕ Πάτρας και παράγει πρώτες ύλες για τις βιομηχανίες αναψυκτικών και τροφίμων. Ενδιαφέρεται για τη δημιουργία γαλακτωμάτων με αιθέρια έλαια και ήδη έχει κάνει σχετικές δοκιμές.