Οι δύο ιχθυοπώλες ανταγωνίζονται σε φωνή, κίνηση, προσφορές. Ό,τι έχει στον πάγκο του ο ένας, έχει και ο άλλος. Αυτό που επιτρέπει στον ένα από τους δύο να υπερισχύσει είναι ότι δέχεται συναλλαγές με κάρτες. Το τηλεοπτικό σποτ είναι κάτι παραπάνω από ενδεικτικό.
«Οι Έλληνες ερωτεύτηκαν το πλαστικό χρήμα», σημειώνει με νόημα το Reuters και φυσικά πέραν της διαφήμισης υπάρχει και η πραγματικότητα που είναι, όμως, ομοίως δηλωτική της αλλαγής που έχει συμβεί στη χώρα από την επιβολή των capital controls και εντεύθεν. Με τα μετρητά να μην είναι πάντα διαθέσιμα, τα νοικοκυριά στρέφονται στις κάρτες, ενώ μια σειρά από επαγγελματίες (από κτηνίατροι έως φαρμακοποιοί) αποδέχονται αυτού του είδους την πληρωμή. Όσο για την κυβέρνηση, βλέπει την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει τις κάρτες ως «όχημα» για την πάταξη της φοροδιαφυγής.
Για μεγάλο διάστημα, η Ελλάδα, σε σχέση με τις χώρες της ΕΕ, υστερούσε πολύ στις συναλλαγές χωρίς μετρητά. Το τελευταίο διάστημα, όμως, έχουν έρθει τα πάνω κάτω: από την επιβολή των capital controls και μετά, πολλά άλλαξαν. Ο Αθανάσιος Γεραμάνης, διευθυντής της Mastercard, κάνει λόγο για ένα εκατομμύριο νέες κάρτες που εισήλθαν στην αγορά μεταξύ Ιουλίου και Αυγούστου.
«Οι καταναλωτές αισθάνθηκαν την επείγουσα ανάγκη να παρακάμψουν τα 60 ευρώ ημερησίως που ήταν το όριο ανάληψής τους και στράφηκαν στις κάρτες. Ξαφνικά ανακάλυψαν πως οι κάρτες μετρητών μπορούν να τους βοηθήσουν στις συναλλαγές τους».
Πριν από τους περιορισμούς κεφαλαίων, οι πληρωμές με κάρτα αντιπροσώπευαν μόλις το 6% των συνολικών ετήσιων λιανικών πωλήσεων (στη Δανία, αντιστοίχως, φτάνουν το 60%). Τώρα, η εκτίμηση του κ. Γεραμάνη είναι ότι το ποσοστό θα εκτιναχθεί στο 25-30% λόγω της κίνησης που παρουσιάστηκε το περασμένο καλοκαίρι με τάσεις εξισορρόπησης το επόμενο διάστημα.
Το Reuters αναφέρει πως υπάρχει και ένα παράπλευρο κέρδος για την κυβέρνηση που προσπαθεί να πατάξει τη φοροδιαφυγή παντί τρόπω. Με τις κάρτες η διασταύρωση των αγορών και των πληρωμών γίνεται με πιο εύκολο και σίγουρο τρόπο.
Η πρόσφατη ανακοίνωση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών, Τρύφωνα Αλεξιάδη για κίνητρα που θα δοθούν στους φορολογούμενους να πληρώνουν με πιστωτική κάρτα, δείχνει πως και η κυβέρνηση προσπαθεί να τονώσει το ρεύμα και να σπάσει με αυτό τον τρόπο το απόστημα της παραοικονομίας που αφαιρεί από τον κρατικό κορβανά περί τα 15-20 δισεκατομμύρια ευρώ από τα ετήσια φορολογικά έσοδα.
Σύμφωνα με μελέτη που διεξήγαγαν οι σύμβουλοι διαχείρισης της Kearney, η παραοικονομία στην Ελλάδα ισοδυναμεί με το 24% της ετήσιας παραγωγής για το 2013, ενώ η Κομισιόν την υπολογίζει περίπου στο 1/4 του ΑΕΠ για το 2012.
Η αντίδραση των εμπόρων λιανικής πώλησης είναι άκρως θετική: ήδη έχουν προστεθεί 150.000 τερματικά στα καταστήματά τους, ενώ δηλώνουν πως θα χρειαστούν άλλα 400.000 τερματικά για να καλύψουν τις ανάγκες λιανικής μετά την αύξηση της χρήσης των καρτών.
Ορισμένοι καταστηματάρχες που μέχρι πρόσφατα ήταν απρόθυμοι στο να δέχονται κάρτες, τώρα αντιλαμβάνονται πως αυτός είναι ένας μονόδρομος που πρέπει να διαβούν. Ο Βασίλης Κορκίδης της ΕΣΕΕ αναφέρει: «Λόγω των capital controls είναι ένας μονόδρομος για εμάς. Αυτό που προσπαθούμε να καταφέρουμε είναι να παίρνει μικρότερη προμήθεια η τράπεζα από κάθε συναλλαγή».
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΕΕ, το 45% των λιανικών πωλήσεων, μέσα στον Ιούλιο, έγιναν με τη χρήση πιστωτικής κάρτας – πέρυσι, την αντίστοιχη περίοδο, είχαν γίνει μόλις το 15%.
Η κυβέρνηση σχεδιάζει να εξαπλώσει την υποχρεωτική χρήση πιστωτικής κάρτας και σε άλλους κλάδους όπως τους γιατρούς, τους οδοντιάτρους, τους δικηγόρους, τους υδραυλικούς και τους ηλεκτρολόγους, με την ταυτόχρονη υπόσχεση πως θα μειωθεί η προμήθεια των τραπεζών.
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι το πλαστικό χρήμα θα βοηθήσει στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής, αλλά θα χρειαστεί κάμποση υπομονή μέχρι να καρποφορήσει το σύστημα. «Η στροφή, και μάλιστα με αυξημένες τάσεις, προς το πλαστικό χρήμα μπορεί να δημιουργήσει δυσκολίες σε ορισμένες κοινωνικές ομάδες, όπως για παράδειγμα τους συνταξιούχους, αλλά μακροπρόθεσμα θα μπορούσε να συμβάλει στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής», αναφέρει ο επικεφαλής οικονομολόγος της EFG Bank, Πλάτων Μονοκρούσος.