«Για να γίνετε πραγματικοί κυνηγοί της αλήθειας, είναι απαραίτητο- τουλάχιστον για μία φορά στη ζωή σας- να αμφισβητήσετε τα πάντα!».
Με το επίγραμμα αυτό του Καρτέσιου η ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον 'Ανταμ Χαρτ Ντέιβις, χημικό στα βρετανικά πανεπιστήμια της Οξφόρδης και της Υόρκης καθώς και της Αλμπέρτας στον Καναδά ανοίγει το βιβλίο - πανόραμα «Οι επιστήμες με απλά λόγια» που, μετά την Αγγλία, κυκλοφορεί τώρα και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.
Πρόκειται για μια εκλαϊκευμένη επιτομή 352 σελίδων η οποία μας ξεναγεί στους απρόσιτους χώρους των αρχικών επιστημών του 600 π.Χ. όταν ο Θαλής ο Μιλήσιος έκανε την πρόβλεψη των ηλιακών εκλείψεων για να φτάσει μέχρι σήμερα στα μοντέρνα πεδία της κοσμολογίας όπου ο Στίβεν Χώκινγκ μιλάει για το πως εξατμίζονται οι μαύρες τρύπες του διαστήματος και ποια υπήρξε η κατάσταση του σύμπαντος κατά τη Μεγάλη Έκρηξη (Big Bang).
Αμφισβήτηση και του Αριστοτέλη;
Ναι και του Αριστοτέλη! Διότι, όπως αναφέρεται και στην εισαγωγή του βιβλίου, η επιστήμη δεν αποδέχεται αυθεντίες. Οι συντάκτες αφηγούνται το πραγματικό γεγονός που συνέβη το 1590,όταν μέχρι σε όλους τους επιστήμονες δεν πήγαινε το μυαλό τους ότι ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος θα διέπραττε και λάθη. Για παράδειγμα, είχε γράψει ότι τα βαριά υλικά πέφτουν με μεγαλύτερη ταχύτητα από τα ελαφριά, ( άρα το σίδερο θα έπεφτε πρώτο στη γη από ισόποσο βαμβάκι ) . Και επειδή αυτό το ισχυριζόταν ένας ύψιστος επιστήμονας,κανένας δεν σκέφτηκε να κάνει πειραματική επιβεβαίωση ώσπου, ο Ιταλός αστρονόμος, Γαλιλαίος Γαλιλέι, τόλμησε να κάνει δοκιμή και έκτοτε η εμπειρική απόδειξη αντικατέστησε τις αφοριστικές βεβαιότητες. Το λάθος του Αριστοτέλη έπαψε να επικρατεί.
Ο πρώτος που πρότεινε ένα λογικό σύστημα για την επιστημονική διαδικασία ήταν ο Άγγλος φιλόσοφος, Φράνσις Μπέικον, στις αρχές του 17ου αιώνα, απαιτώντας από τους επιστήμονες να κάνουν παρατηρήσεις, να συγκροτούν μια θεωρία που εξηγεί τα γεγονότα και μόνο τότε να πραγματοποιούν ένα πείραμα για να επιβεβαιώσουν κατά πόσο ισχύει η θεωρία τους.
Μελετώντας τον ελκυστικό αυτό τόμο με τις παραστατικές φωτογραφίες και τα κατατοπιστικά σχεδιαγράμματα, διαπιστώνεις ότι στη διάρκεια των αιώνων οι επικρατούσες θεωρίες όπως το γεωκεντρικό σύμπαν, τα τέσσερα σωματικά υγρά, το στοιχείο της φωτιάς και ο γενεσιουργός αιθέρας, έχουν διαψευστεί και αντικατασταθεί από νέες θεωρίες. Που και αυτές, με τη σειρά τους, ίσως διαψευστούν, αλλά κάποιες θα εξακολουθούν να ισχύουν εφόσον βασίζονται σε ισχυρές ενδείξεις.
Η απομυθοποιητική οπτική δεν μειώνει ουδέ κατ' ελάχιστον τους πρώτους Έλληνες επιστήμονες για τους οποίους το βιβλίο δίνει εξαιρετικά τιμητική προτεραιότητα. Πώς άλλωστε θα μπορούσε να τους παρακάμψει, αφού ο Πυθαγόρας, το 530 π.Χ., ίδρυσε μια πρωτοποριακή μαθηματική σχολή στη νότια Ιταλία, ο Ξενοφάνης, το 500 π.Χ., βρίσκοντας θαλασσινά κοχύλια στα βουνά συμπέρανε ότι όλη η γη καλυπτόταν κάποτε από νερό, ο Εμπεδοκλής, το 550 π.Χ., είπε ότι ο κόσμος αποτελείται από ένα συνδυασμό γης, νερού, φωτιάς και αέρα, ο Αριστοτέλης, το 325 π.Χ., είχε γράψει μια σειρά βιβλίων για την κατάταξη των ειδών, ο Θεόφραστος, το 300 π.Χ., έγραψε το πρώτο βιβλίο φυτολογίας, ο Αρχιμήδης, το 240 π.Χ., ανακάλυψε πως το στέμμα ενός βασιλιά δεν είναι εξ' ολοκλήρου χρυσό, μετρώντας την άνωση του εκτοπιζόμενου νερού.
Το έργο τελειώνει με τον αστρονόμο, Τζέφρι Μάρσι, του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, που κατέχει το ρεκόρ ανακάλυψης των περισσότερων πλανητών, δηλαδή, 70 από τους 100. Φανταστείτε ότι οι αστρονόμοι υπολογίζουν πως στον γαλαξία μας υπάρχουν έως και 11 δισεκατομμύρια κόσμοι - σαν τη Γη σε τροχιά - γύρω από τα άστρα του τύπου του Ήλιου!
Θεέ μου, πόσο μικροί είμαστε…