Όταν ο Χρήστος Παπαϊωάννου διαπίστωσε ότι το αμάξι του χρειαζόταν νέα λάστιχα, τα αγόρασε με ευρώ χρησιμοποιώντας όμως ένα εναλλακτικό σύστημα πληρωμής που ονομάζεται ΤΕΜ ώστε να πληρώσει την υπηρεσία που του πρόσφερε ο μηχανικός.
Αυτό αναφέρει στο ρεπορτάζ της η Wall Street Journal στο οποίο τονίζει ότι τα σοβαρά προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες εν μέσω capital controls τούς έχουν οδηγήσει σε εναλλακτικά συστήματα πληρωμών.
«Το χρήμα είναι περιορισμένο αυτή τη στιγμή, όμως ο κόσμος εξακολουθεί να έχει τις ίδιες δεξιότητες και γνώσης που είχε και πριν την κρίση», σχολιάζει ο κ. Χρήστος Παπαϊωάννου, που συμμετέχει στο εγχείρημα συνεργατικής οικονομίας που ίδρυσε την ΤΕΜ (Τοπική Εναλλακτική Μονάδα) στον Βόλο και είναι ένας από τους σχεδόν 1.000 εγγεγραμμένους χρήστες αυτού του εναλλακτικού νομίσματος.
Η ΤΕΜ, ένα εξελιγμένο σύστημα ανταλλαγής, ιδρύθηκε το 2010, τους πρώτους μήνες της ελληνικής κρίσης, και είχε καμιά δεκαριά μέλη. «Τώρα περιλαμβάνει δεκάδες συμμετέχουσες τοπικές επιχειρήσεις, που χρησιμοποιούν το σύστημα για να πωλούν αγαθά και υπηρεσίες, περιλαμβανομένων των έτοιμων τροφίμων, των κομμωτηρίων, γιατρών ή ακόμα ενοικιάσεων διαμερισμάτων», αναφέρει η WSJ που στη συνέχεια τονίζει ότι το εν λόγω σύστημα έχει δώσει στους Έλληνες που προσπαθούν να ζήσουν με περιορισμένους μισθούς και αυξημένα φορολογικά βάρη, έναν συμπληρωματικό τρόπο για να πραγματοποιούν συναλλαγές.
Όπως εξηγεί η συναλλαγή γίνεται ως εξής: Τα μέλη αντί να συναλλάσσονται με ένα φυσικό νόμισμα, διαθέτουν έναν online λογαριασμό που ξεκινά από το μηδέν όταν εγγράφονται στην ΤΕΜ και μπορούν να επιλέξουν μεταξύ της πληρωμής σε αγαθά και υπηρεσίες και στη συνέχεια να τα χρησιμοποιήσουν αυτά για να αγοράσουν προϊόντα από άλλους.
Στην ιστοσελίδα του δικτύου, οι χρήστες μπορούν να αναρτούν διαφημίσεις για το τι μπορούν να προσφέρουν και τι ζητούν. Ο κ. Παπαϊωάννου για παράδειγμα, δέχεται την ΤΕΜ ως πληρωμή για τις υπηρεσίες επισκευής υπολογιστών που παρέχει και έτσι χρησιμοποιεί το εναλλακτικό νόμισμα σε αρκετές συναλλαγές του.
Όπως εξηγεί η εφημερίδα, η ΤΕΜ είναι μια τοπική εκδοχή αυτού που ίσως αναγκαστεί να χρησιμοποιήσει η Ελλάδα στην περίπτωση που εκτροχιαστεί ή αποτύχει η συμφωνία που επιτεύχθηκε αυτήν την εβδομάδα. Παράλληλα η WSJ υπενθυμίζει ότι πριν την παραίτησή του, ο πρώην υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης «έριξε» την ιδέα δημιουργίας ενός συστήματος παράλληλου νομίσματος βασισμένου στα IOUs στην περίπτωση που η Ελλάδα δεν μπορεί πλέον να αποφύγει την χρεοκοπία εντός ευρώ.
Μιλώνατς στην εφημερίδα η οικονομολόγος Ειρήνη Σωτηροπούλου εξηγεί ότι ο αριθμός τέτοιων projects εναλλακτικού συναλλάγματος άρχισε να αυξάνεται το 2009, τη χρονιά δηλαδή που το έλλειμμα του προϋπολογισμού της Ελλάδας εκτινάχθηκε στο 15%, οδηγώντας σε κατάρρευση της αγοράς ελληνικών ομολόγων.
Σύμφωνα με την Omikron Project που επικαλείται στο ρεπορτάζ του ο δημοσιογράφος, σήμερα υπάρχουν πάνω από 80 τέτοια προγράμματα, αριθμός διπλάσιος σε σχέση με το 2013, ενώ σε καθένα από αυτά τα μεγέθη διαφέρουν με μερικά να έχουν μερικές δεκάδες μέλη, και άλλα μερικές χιλιάδες.
Οι ειδήμονες σημειώνουν πως η ΤΕΜ και τα άλλα τοπικά εναλλακτικά συστήματα λειτουργούν καλύτερα σε συνδυασμό με το ευρώ και όχι ως αντικαθιστώντας το ευρωπαϊκό νόμισμα.«Δεν θα ανατρέψουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα», σχολιάζει ο ερευνητής του Ινστιτούτου Ηγεσίας και Βιωσιμότητας του βρετανικού Πανεπιστημίου Cumbria, Leander Bindewald που τονίζει ότι από την άλλη «αντιπροσωπεύουν ένα είδος αξίας που το κανονικό χρήμα δεν μπορεί να σου δώσει».
Τέλος το ρεπορτάζ τονίζει ότι τα ενναλλακτικά συστήματα πληρωμών έχουν κι αυτά περιορισμούς: Η ΤΕΜ, για παράδειγμα, περιορίζεται στους ανθρώπους και τις τοπικές επιχειρήσεις που επιλέγουν να τα δέχονται, και δεν θα βοηθήσουν άμεσα τον κόσμο να πληρώνει τους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας.
Άλλα εναλλακτικά συστήματα στην Ελλάδα της κρίσης
H WSJ παρουσιάζει ορισμένα από τα εναλλακτικά συστήματα πληρωμών που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα λόγω κρίσης:
Οβολός: Δημιουργήθηκε το 2009 από ομάδα επιχειρηματιών στην Πάτρα. Διαθέτει χιλιάδες μέλη και σε αντίθεση με την ΤΕΜ, καλύπτει ολόκληρη τη χώρα.
Μονάδα: Αυτό το μικρότερο πρόγραμμα έχει έδρα στα Χανιά. Δημιουργήθηκε το 2011 και είναι ένα από τα πολλά προγράμματα που εμφανίζονται στα ελληνικά νησιά. Κάθε δεύτερη Κυριακή, τα εγγεγραμμένα μέλη της πραγματοποιούν ανοικτή αγορά όπου μπορούν να χρησιμοποιούν το εναλλακτικό τους νόμισμα.
Τράπεζα Χρόνου Αθήνας: Δημιουργήθηκε το 2011 στο απόγειο των διαδηλώσεων στο Σύνταγμα. Η μονάδα ανταλλαγής είναι ο χρόνος. Τα μέλη μπορούν να κερδίζουν μια μονάδα χρόνου για κάθε ώρα που διαθέτουν σε αυτόν που χρησιμοποιεί τις δεξιότητές τους, που περιλαμβάνουν οτιδήποτε: από φυσιοθεραπείες μέχρι