Οι αλλαγές που έφερε η επιβολή υψηλότερου ΦΠΑ σε αρκετά τρόφιμα, έχουν γίνει άμεσα κατανοητές στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.
Το Ινστιτούτο Εμπορίου και Υπηρεσιών της ΕΣΕΕ έκανε σύγκριση του περιβόητου καλαθιού της νοικοκυράς σε Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο και έβγαλε αρκετά σημαντικά συμπεράσματα, ως προς την επιβάρυνση που υφίσταται ο Έλληνας καταναλωτής, αλλά και ο αντίστοιχος ξένος.
Αναφέρει συγκεκριμένα η έρευνα της ΕΣΕΕ:
Μετά τις πρόσφατες εξελίξεις και την αύξηση του ΦΠΑ σε βασικά προϊόντα διατροφής στην Ελλάδα, το ΙΝ.ΕΜ.Υ.-ΕΣΕΕ διενήργησε συγκριτική ανάλυση του κόστους του καλαθιού νοικοκυράς σε Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία και Γαλλία. Ειδικότερα, η έρευνα περιλάμβανε την τιμοληψία 19 βασικών προϊόντων ευρείας κατανάλωσης (αλεύρι, γάλα, καφές, μακαρόνια, χυμός πορτοκαλιού, πατάτες, μήλα κλπ) και στις τέσσερις χώρες και η σύγκρισή τους με τις τιμές που ισχύουν πλέον στην Ελλάδα.
Από την ανάλυση προκύπτουν εξαιρετικά σημαντικά συμπεράσματα καθώς εκτός από το επίπεδο του κόστους ζωής, λαμβάνονται υπόψη και οι εξαιρετικά μεγάλες διαφορές στο διαθέσιμο εισόδημα, στο εισόδημα δηλαδή που απομένει στον καταναλωτή να δαπανήσει για αγορές ή για να αποταμιεύσει. Για το συγκεκριμένο καλάθι της νοικοκυράς:
Η συνολική επιβάρυνση του καλαθιού της νοικοκυράς (περιλαμβανομένου δηλαδή και του ΦΠΑ) ταυτίζεται σχεδόν για τις περιπτώσεις της Ισπανίας και της Ελλάδας (με την τελευταία να είναι οριακά μόνο ακριβότερη 51,61 ευρώ έναντι 51,04 ευρώ στην Ισπανία).
Παρά το γεγονός ότι το τελικό κόστος του καλαθιού σε Ισπανία και Ελλάδα σχεδόν ταυτίζεται, οι τιμές των επιμέρους προϊόντων παρουσιάζουν σημαντικές διαφοροποιήσεις. Η ταύτιση λοιπόν του κόστους οφείλεται στην αλληλοεξουδετέρωση των διαφορών αυτών.
Το καλάθι της νοικοκυράς (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ) στη χώρα μας παραμένει φθηνότερο κατά 38,2% συγκριτικά με το αντίστοιχο του Ηνωμένου Βασιλείου και κατά 29,1% σε σχέση με εκείνο της Γαλλίας.
Χωρίς ΦΠΑ, οι διαφορές με τις ακριβότερες χώρες διογκώνονται, δηλαδή η Ελλάδα γίνεται ακόμα πιο φθηνή, ενώ η Ισπανία γίνεται ακριβότερη. Ειδικότερα, χωρίς το ΦΠΑ το καλάθι στην Ελλάδα γίνεται ακόμη φθηνότερο του Ηνωμένου Βασιλείου κατά 52,5% και κατά 40,7% της Γαλλίας. Συγκριτικά με την Ισπανία, το ελληνικό καλάθι γίνεται πλέον σημαντικά φθηνότερο (κατά 7,1%).
Αυτό συμβαίνει γιατί οι συντελεστές ΦΠΑ στη χώρα μας είναι σημαντικά υψηλότεροι των υπολοίπων κρατών (Ελλάδα: 13% και 23%, έναντι Ηνωμένου Βασιλείου: 0%, 5% και 20%, Ισπανίας: 4%, 10% και 21%, Γαλλίας: 5,5%, 10% και 20%).
Πίνακας 1: Πόσο φθηνότερο είναι το κόστος του καλαθιού στην Ελλάδα συγκριτικά με άλλες χώρες;
Ηνωμένο Βασίλειο
Ισπανία
Γαλλία
Με ΦΠΑ
-38,2%
+1,1%
-29,1%
Χωρίς ΦΠΑ
-52,5%
-7,1%
-40,7%
Πηγή: ΙΝ.ΕΜ.Υ. της ΕΣΕΕ Το αρνητικό πρόσημο υποδεικνύει πως η Ελλάδα είναι φθηνότερη ενώ το θετικό ακριβότερη.
Ο Πίνακας 1 είναι ενδεικτικός του μεγέθους της επιβάρυνσης του καταναλωτή από έναν άδικο έμμεσο φόρο όπως είναι ο ΦΠΑ, ιδιαίτερα για τα χαμηλότερα εισοδήματα.
Προς αποφυγή λανθασμένων συμπερασμάτων επισημαίνεται πως η εξέταση του επιπέδου των τιμών από μόνη της δεν αποτελεί ασφαλές κριτήριο για την αγοραστική δυνατότητα των καταναλωτών. Αντίθετα, θα πρέπει να εξεταστεί και το πραγματικό κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα σε κάθε χώρα, το εισόδημα δηλαδή που έχει κατά μέσο όρο ο κάθε κάτοικος της χώρας στη διάθεσή του για να το ξοδέψει ή να το αποταμιεύσει, και μάλιστα σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης (ΜΑΔ-PPS).
Πίνακας 2: Πραγματικό κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα σε ΜΑΔ, 2013 και σύγκριση με το ελληνικό
Ελλάδα
Ηνωμένο Βασίλειο
Ισπανία
Γαλλία
14.797
21.782
18.507
23.265
-
-47,2%
-25,1%
-57,2%
Πηγή: Eurostat,
Έτσι, στην Ελλάδα, το κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα είναι 57,2% χαμηλότερο της Γαλλίας, 47,2% μικρότερο του Η.Β. και υπολείπεται κατά 25,1% της Ισπανίας. Συνεπώς, σε σύγκριση με την Ισπανία όπου το κόστους του καλαθιού νοικοκυράς ήταν σχεδόν ίδιο με το αντίστοιχο ελληνικό, οι Έλληνες καταναλωτές επιβαρύνονται πολύ περισσότερο αφού διαθέτουν κατά μέσο όρο 25,1% μικρότερο εισόδημα να δαπανήσουν. Για τις δε έτερες χώρες οι συγκρίσεις είναι συντριπτικές.
Οι διαφορές που εντοπίζονται στις τιμές των επιμέρους προϊόντων και ανά χώρα μπορούν να ξεπεράσουν σημαντικά το μέσο όρο. Πχ Το κοτόπουλο νωπό ολόκληρο (Kg) πωλείται σε υπερδιπλάσια τιμή στο Ηνωμένο Βασίλειο (6,52 ευρώ) συγκριτικά με την Ελλάδα (3,05 ευρώ), στην Ισπανία το ένα κιλό μήλα πωλείται σημαντικά ακριβότερα (2,73 ευρώ) σε σχέση με την Ελλάδα (1,34 ευρώ) ενώ στη Γαλλία το ένα κιλό κρεμμύδια πωλείται πολύ ακριβότερα σε σχέση με τη χώρα μας (1,95 έναντι 0,78 ευρώ).