Η πρώτη εικόνα που βλέπουν οι τουρίστες που καταφτάνουν κατά ομάδες στο αεροδρόμιο της Λισαβόνας, δεν είναι και η πλέον ορθή.
Σε όλο το μάκρος του αυτοκινητόδρομου που οδηγεί στο κέντρο της πόλης υπάρχουν γιγαντοαφίσες των αριστερών κομμάτων της χώρας που με επιθετικά σλόγκαν καταφέρονται εναντίον της κυβέρνησης Κοέλιο και καλούν τον κόσμο να ενωθεί κάτι από τις τάξεις των κομμουνιστών, των μαοϊκών και άλλων δυνάμεων της Αριστεράς. Κι όμως, όλο αυτό το σκηνικό απέχει από το να θεωρήσει κανείς πως η Πορτογαλία είναι το επόμενο προπύργιο μιας αριστερής επανάστασης – στη λογική της Ελλάδας.
Το Politico, με ανταπόκριση από την Πορτογαλία, αναφέρει πως παρά τη μακρόχρονη λιτότητα και τον πόνο που αυτή επέφερε, η χώρα οδεύει προς τις εκλογές του Οκτωβρίου έχοντας ως παρακαταθήκη μιας πολιτική που ελάχιστη σχέση έχει με τον ριζοσπαστισμό. Η μάχη της 4ης Οκτωβρίου αναμένεται να διεξαχθεί ανάμεσα στον τωρινό πρωθυπουργό Πέδρο Πάσος Κοέλιο και τον κεντροαριστερό σοσιαλιστή, και νυν δήμαρχο της Λισαβόνας, Αντόνιο Κόστα.
Ο Αντόνιο Κόστα
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δίνουν στον Κόστα ένα ποσοστό 35%, αλλά τα κόμματα της κυβερνητικής συνεργασίας βρίσκονται σε απόσταση βολής. Όπως και να έχει, στην Πορτογαλία δεν φαίνεται να υπάρχει ένα ρεύμα προς την Αριστερά, όπως συνέβη στην Ελλάδα με τον ΣΥΡΙΖΑ ή όπως εμφανίστηκε κάποια στιγμή στην Ισπανία με το Podemos. To Κομμουνιστικό κόμμα της Πορτογαλίας πλησιάζει ένα ποσοστό κοντά στο 10%, σχετική παρόμοια επίδοση με τις προηγούμενες εκλογές το 2011. Οι θιασώτες του ΣΥΡΙΖΑ, η Αριστερή Συμμαχία, παλεύουν για να προσεγγίσουν το 5%, ενώ η άκρα δεξιά δεν εμφανίζεται στα πολιτικά ραντάρ.
Η εξήγηση
Ο Πέδρο Πάσος Κοέλιο
Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας και κορυφαίος πολιτικός αναλυτής της χώρας, Μανουέλ Βιλαβέρντε Καμπράλ, εξηγεί τους λόγους: «Υπάρχει μια γενικότερη απογοήτευση απέναντι σε όλο το σύστημα. Οι άνθρωποι αισθάνονται ότι ξεγελάστηκαν από όλα τα κόμματα, αλλά δεν επιθυμούν να δώσουν την εμπιστοσύνη τους σε άλλα κόμματα που δεν εμπιστεύονται. Αναμένουμε η αποχή να είναι μαζική.
Σε αντίθεση με τους Ισπανούς, τους Έλληνες και τους Ιρλανδούς, οι Πορτογάλοι δεν κατάφεραν να κάνουν μια φιέστα χρέους πριν έρθουν τα σκληρά χρόνια. Η χώρα μόλις άρχισε να βγαίνει από μια εξαετή περίοδο γεμάτη δυσκολίες όταν προέκυψε η παγκόσμια οικονομική κρίση.
Ο τότε πρωθυπουργός, ο σοσιαλιστής Ζοζέ Σόκρατες, αναγκάστηκε να... καλέσει την Τρόικα και να ζητήσει ένα δάνειο 78 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το αποτέλεσμα ήταν δεδομένο: ύφεση, ανεργία και μειώσεις μισθών και συντάξεων. Η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 7,5% μεταξύ 2009-2013, αλλά ποτέ δεν έφτασε στα ακραία δεδομένα της Ελλάδα.
Ο Ζοζέ Κόστα
Το πολιτικό σύστημα δεν ανατράπηκε ακόμη και όταν αποκαλύφθηκαν πολιτικά σκάνδαλα που οδήγησαν τον Σόκρατες στη φυλακή, όταν κατέρρευσε η μεγαλύτερη ιδιωτική τράπεζα της χώρας ή όταν συνελλήφθηκαν υψηλόβαθμα στελέχη του γραφείου μετανάστευσης
Η έξοδος της Πορτογαλίας
Έτσι, η Πορτογαλία κατάφερε να βγει εκτός προγράμματος πολύ πιο νωρίς από ότι αναμενόταν. Ο Κοέλιο έγινε το αγαπημένο «παιδί» του Βερολίνου και των Βρυξελλών για τον τρόπο που προχώρησε και εφάρμοσε μεταρρυθμίσεις σε όλους τους βασικούς τομείς της οικονομίας. Η Πορτογαλία βγήκε πέρυσι από το πηγάδι της ύφεσης και η ανεργία έπεσε κατά 17%, αν και το ΔΝΤ αναφέρει πως θα χρειαστεί 20 χρόνια για να φτάσει στα προ κρίσης επίπεδα. Πάντως, τα μηνύματα είναι θετικά στον τουρισμό, στις εξαγωγές και στη δημιουργία start-up εταιρειών.
Ο Κόστα, το αντίπαλον δέος, αν εκλεγεί θα είναι πρώτος μη... λευκός που θα καταφέρει να ανέλθει στον πρωθυπουργικό θώκο. Ο πατέρας του ήταν ένας πρώην Ινδός σκλάβος. Ο Κόστα κατηγορεί την κυβέρνηση και όχι την Τρόικα για τα δεινά της Πορτογαλίας. Λέει πως η κυβέρνηση έκανε πολλά περισσότερα από όσα της ζητήθηκαν να κάνει. Πάντως, ακόμη και αν καταφέρει να νικήσει, ουδείς περιμένει να ακολουθήσει το παράδειγμα της Ελλάδα και να γίνει ένας «επιθετικός παίκτης» στις Συνόδους Κορυφής. Το πιο πιθανό σενάριο είναι να υπάρξει κυβέρνηση συνεργασίας, ενώ οι κομμουνιστές, αν και θεωρούνται ήρωες στη χώρα, καθώς διαδέχθηκαν τη χούντα που διεύθυνε τη χώρα επί 40 χρόνια, δεν μπορούν να πείσουν για το πρόγραμμά τους. Ουδείς στην Πορτογαλία θέλει να ζήσει ξανά το οικονομικό μοντέλο που εγκαθίδρυσαν που οδήγησε σε ένα απερίγραπτο χάος.
Ο Κοέλιο, όπως και ο Ραχόι, ακολούθησαν σκληρή γραμμή κατά του ΣΥΡΙΖΑ, όπως κατά του Podemos. Στην Πορτογαλία, οι αμφιταλαντεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ εξηγούνται ως μια αδυναμία της Αριστεράς να μετατρέψει τα αιτήματά της σε μια πραγματικότητα που δεν θα αντιβαίνει στο υπάρχον status quo.