Πρόσφατα μεγάλη αλυσίδα καταστημάτων στο Λονδίνο ανακοίνωσε ότι θα βγάλει από τις βιτρίνες του όλες τις «εξωπραγματικές» κούκλες, μετά από σχετική διαμαρτυρία που έγινε viral στο διαδίκτυο. Με αφορμή το γεγονός, αναζητούμε τα αίτια πίσω από τα λανθασμένα πρότυπα ομορφιάς των μαγαζιών.
Η Νατάσα Ντεβόν, πρώην μοντέλο και ιδρυτής της Ομάδας Αυτοεκτίμησης, η οποία εκπαιδεύει νέους ανθρώπους στην ψυχική υγεία και την εικόνα του σώματος, εξηγεί ότι οι κούκλες των καταστημάτων έχουν εξελιχθεί για να καλύπτουν τις απαιτήσεις της βιομηχανίας της μόδας για το «εξιδανικευμένο» γυναικείο σώμα που θα αναδεικνύει τα ρούχα τους.
«Oταν ήμουν μοντέλο, μου έλεγαν συνεχώς ότι το στήθος μου ήταν πολύ μεγάλο και ότι τα ρούχα μου έδειχναν καλύτερα σε πολύ πιο αδύνατα σώματα. Ημουν size 10 και με ταξινομούσαν ως plus-size» εξηγεί.
Oταν μανεκέν εισήχθησαν στα πολυκαταστήματα στα τέλη του 19ου αιώνα, ήταν πολύ μεγαλύτερα, -size 14 ή 16 με τα σημερινά δεδομένα- επειδή τότε το πάχος θεωρούνταν ένδειξη ομορφιάς, αφού σήμαινε ότι το άτομο ήταν πλούσιο και μπορούσε να φάει καλά. Μέχρι το 1920 τα μοντέλα συρρικνώθηκαν, αλλά παρέμειναν ένα μέγεθος 12, επειδή τα φορέματα της εποχής δεν κάθονταν σωστά σε πολύ λεπτό σώμα.
Στη δεκαετία του '50, ήταν στη μόδα οι μεγάλοι γοφοί, ενώ στη δεκαετία του '80 και του '90 που η αισθητική χειρουργική έγινε μόδα, οι κούκλες εμφανίζονταν με μεγαλύτερα στήθη και επίπεδα στομάχια.
«Το κακό πράγμα με τις σύγχρονες κούκλες είναι ότι όλες φαίνονται ίδιες» εξηγεί η Ντεβόν. « Κάποτε υπήρχε ποικιλομορφία. Τώρα είναι ή αδύνατες ή τίποτα».
Οι ειδικοί της μόδας, με τη σειρά τους, παραδέχονται ότι ελάχιστη προσοχή δόθηκε στις ψυχικές επιπτώσεις που μπορεί να έχουν αυτά τα μανεκέν στα ευαίσθητα κορίτσια.
«Τα ρούχα δείχνουν καλύτερα σε ψηλά, κοκαλιάρικα μοντέλα, στέκονται καλύτερα και οι γραμμές είναι καθαρότερες», εξηγεί η Ρόζι Χιντς, πωλήτρια στο Armani Exchange, που εργάζεται στο χώρο της μόδας εδώ και 30 χρόνια.
Τα παραδείγματα ωστόσο είναι τρομακτικά: Στο Miss Selfridge του Λονδίνου οι μηροί της κούκλας στη βιτρίνα έχουν περίμετρο 35 εκατοστά, δηλαδή στα όρια της ανορεξίας. Η κατάσταση δεν είναι καλύτερη στο κατάστημα για μεγάλα μεγέθη, Evans, όπου η μέση της κούκλας είναι 80 εκατοστά, μικρότερη κι από size 12.
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οι κούκλες δεν χρειάζεται να εκπροσωπούν το ανθρώπινο σώμα, αλλά να είναι αισθητικά ευχάριστες. «Είναι καλλιτεχνικές, δεν είναι μια φυσιολογική ανθρώπινη μορφή» εξηγεί η Ρόζι Χιντς.
Αλλά ο Δρ Σάρα Ράιλι, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Αμπεριστγουιθ, λέει ότι αυτό είναι άσχετο. Με τις διατροφικές διαταραχές να βρίσκονται σε έξαρση, τα ανορεξικά πρότυπα σώματος μπορεί να προκαλέσουν πραγματική ζημιά.
«Η έρευνα δεν μπορεί να δείξει άμεση σύνδεση ανάμεσα στις κούκλες και στο γιατί οι άνθρωποι αισθάνονται άσχημα για τον εαυτό τους, αλλά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι απορροφούν ότι βλέπουν στο περιβάλλον τους και το χρησιμοποιούν για να διαμορφώσουν την αυτοεκτίμηση τους» εξηγεί.
Μπορεί όμως οι λιανοπωλητές να ακολουθούν τη μόδα των αδύνατων μοντέλων, αλλά φαίνεται πώς οι άνθρωποι θέλουν να βλέπουν στο κατάστημα κούκλες κοντά στα δικά τους πρότυπα. Αν το αδύνατο απεικονίζεται ως ένα ιδανικό, μπορεί να τους κάνει να αισθάνονται ανεπαρκείς.
Μια μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Cambridge το 2012 αποκαλύπτει ότι τα μεγαλύτερου μεγέθους μανεκέν μπορεί να ενισχύσουν τις επιχειρήσεις καια τα καταστήματα, καθώς οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να αγοράσουν ρούχα, όταν εμφανίζονται σε κούκλες κοντά στο δικό τους μέγεθος. Τότε όμως γιατί οι ανορεξικές κούκλες συνεχίζουν να ποζάρουν στις βιτρίνες;
Οι κατασκευαστές λένε ότι είναι απλά ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των λιανοπωλητών: «Τα μανεκέν μας έχουν αναπτυχθεί σύμφωνα με τις ανάγκες των πελατών μας. Θα ήταν ανοησία να δαπανήσουμε χρόνο και χρήμα κατασκευάζοντας ανεπιθύμητες κούκλες» επισημαίνει η Τάνια Ρέινολντς, διευθύντρια δημιουργικού του Proportion London, που είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής της Αγγλίας για κούκλες βιτρίνας. Από την άλλη, οι υπεύθυνοι των καταστημάτων απολογούνται λέγοντας ότι οι αδύνατες κούκλες τους διευκολύνουν να βάζουν και να βγάζουν τα ρούχα με ευκολία στις βιτρίνες.
Προς το παρόν, οι ειδικοί είναι αισιόδοξοι ότι η απόφαση του Topshop να σταματήσει τα ανορεξικά μανεκέν μπορεί να παρακινήσει και άλλες δημοφιλείς μάρκες να κάνουν το ίδιο. Οπως λέει η Δρ Ρίλει: «Αυτό που χρειαζόμαστε πραγματικά είναι ποικιλία - τα καταστήματα να προωθήσουν την ιδέα ότι όλα τα σώματα και τα μεγέθη είναι όμορφα»