Αλλάζουν όλα στη Δικαιοσύνη - Νομοσχέδιο έως το τέλος Νοεμβρίου

Ριζικές αλλαγές και λύσεις για την απονομή της Δικαιοσύνης στην Ελλάδα, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται -όπως παραδέχθηκε- σε δραματική κατάσταση, προανήγγειλε ο υπουργός Δικαιοσύνης Μιλτιάδης Παπαϊωάννου.

Το σχετικό νομοσχέδιο, όπως δήλωσε ο κ. Παπαϊωάννου, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, θα κατατεθεί στη Βουλή έως το τέλος Νοεμβρίου 2011 και έως τότε θα πραγματοποιηθεί διάλογος επί των 53 προτάσεων τις οποίες δημοσιοποίησε. Και προανήγγειλε και σειρά μέτρων για την αποσυμφόρηση των φυλακών.

Από τα μέτρα αυτά για ορισμένα από τα οποία, όπως η μεταφορά δικαστηριακής ύλης στους συμβολαιογράφους, αντιδρούν ήδη οι δικηγόροι ο υπουργός εκτίμησε ότι θα απεγκλωβιστεί συνολικά η λειτουργία της Δικαιοσύνης στην Ελλάδα, προκειμένου ο κάθε πολίτης να βρίσκει το δίκιο του.

Ειδικότερα, οι προτάσεις του υπουργείου Δικαιοσύνης περιλαμβάνουν:

13 άξονες για την αναβάθμιση των Δικαστηρίων:

• Ψηφιακή Δικαιοσύνη (e-justice).
• Η λειτουργία Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου και η αναβάθμιση του θεσμού της επιθεώρησης των δικαστικών λειτουργών, ώστε να καταστεί ουσιαστικότερη. Στο σημείο αυτό, ο κ. Παπαϊωάννου επισήμανε ότι δεν υπάρχει ουσιαστική αξιολόγηση και αιτιολόγηση των κρίσεων των επιθεωρητών των δικαστών, ενώ πολλές πειθαρχικές αποφάσεις κατά των δικαστών τις επιστρέφει, καθώς έχουν επιβληθεί πολύ χαμηλές ποινές.
• Επέκταση του ωραρίου λειτουργίας των δικαστηρίων και διάλογος με όλους τους φορείς. Ο υπουργός τόνισε ότι το σημερινό ωράριο δεν μπορεί να «απαντήσει» στις ανάγκες της Δικαιοσύνης και για τον λόγο αυτό προτείνει την παράτασή του κατά δύο ώρες.
• Επαναπροσδιορισμός χρόνου δικαστικών διακοπών. Πλέον του περιορισμού των θερινών διακοπών, ο κ. Παπαϊωάννου είπε ότι στο διάστημα αυτό (θερινές διακοπές, δηλαδή από 1η Ιουλίου έως 15 Σεπτεμβρίου) θα δικάζονται ορισμένες υποθέσεις, όπως ζητήματα παραγραφής, αποφυλάκισης κ.λπ.
• Απελευθέρωση επαγγελμάτων δικηγόρου και συμβολαιογράφου.
• Ίδρυση Δικαστικής Αστυνομίας.
• Βελτίωση κτιριακών υποδομών και η αξιοποίηση της περιουσίας του ΤΑΧΔΙΚ.
• Αναμόρφωση του Ποινικού Κώδικα και Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.
• Επιτροπή για την ανασύνταξη του Κώδικα περί Δικηγόρων.
• Αναδιοργάνωση οργανικών θέσεων δικαστών και ορθολογικότερη ανακατανομή τους, σύμφωνα με τον υπάρχοντα όγκο δικαστηριακών υποθέσεων ανά δικαστήριο.
• Συγχώνευση ανενεργών ή υπολειτουργούντων Ειρηνοδικείων.
• Συνολική εξέταση θεσμού δικαστικής δαπάνης
• Επανεξέταση θεσμικού πλαισίου λειτουργίας Εθνική Σχολή Δικαστών

24 προτάσεις για την Πολιτική και Ποινική δίκη

1. Μεταφορά της δικαστηριακής ύλης (συναινετικά διαζύγια, εγγραφή προσημείωσης, δημοσίευση διαθήκης, έκδοση κληρονομητηρίου και άλλες υποθέσεις της εκουσίας δικαιοδοσίας) είτε στα Ειρηνοδικεία της χώρας, είτε στους συμβολαιογράφους, με υποχρεωτική παράσταση δικηγόρου.
2. Ενίσχυση του θεσμού της δικαστικής διαμεσολάβησης.
3. Στη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων προτείνεται η έκδοση προσωρινής διαταγής να γίνεται αυθημερόν χωρίς κλήτευση των διαδίκων, από δικαστές που θα ορίζονται χωρίς κλήρωση από τριμελές συμβούλιο. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις που κατά την κρίση του δικαστή υφίσταται κίνδυνος βλάβης των συμφερόντων των διαδίκων, θα γίνεται κλήτευσή τους προ 48 ωρών. Ακόμη, προτείνεται ο προσδιορισμός της συζήτησης των ασφαλιστικών μέτρων, σε περίπτωση που το αίτημα της προσωρινής διαταγής γίνει δεκτό, εντός 20 ημερών, ενώ η προσωρινή διαταγή προτείνεται να καταργείται αυτοδικαίως αν για οποιονδήποτε λόγο αναβληθεί η εκδίκαση των ασφαλιστικών και η απόφαση του δικαστή των ασφαλιστικών μέτρων να εκδίδεται εντός 48 ωρών από τη συζήτηση.
4. Κατάργηση της δεύτερης συζήτησης ενώπιον του δικαστηρίου στα συναινετικά διαζύγια και έκδοση του «κατ' αντιδικία» διαζυγίου από το Μονομελές Πρωτοδικείο, αντί του Πολυμελούς που προβλέπεται σήμερα.
5. Αλλαγές στο καθεστώς διαταγών πληρωμών.
6. Στις ειδικές διαδικασίες κ.λπ. προτείνεται η ενοποίηση των προθεσμιών.
7. Προτείνεται, η απόφαση για την εγγραφή του σωματείου να εκδίδεται από τον δικαστή του Μονομελούς Πρωτοδικείου με διαταγή του για τη δημοσίευση του καταστατικού και την εγγραφή του στα βιβλία των σωματείων, χωρίς προσδιορισμό δικασίμου.
8. Προτείνεται η απλούστευση της έκδοσης διαταγής απόδοσης μισθίου, προβλέποντας τη δυνατότητα έκδοσης διαταγής απόδοσης μισθίου εφόσον προσκομίζεται είτε έγγραφο που την αποδεικνύει είτε υπεύθυνη δήλωση Ν. 1599/1986 του εκμισθωτή με βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής του από δημόσια, δημοτική ή άλλη αρμόδια αρχή ή από δικηγόρο, αναφέρουσα το μίσθιο, τα στοιχεία των συμβαλλομένων, τη διάρκεια της μίσθωσης και το καταβαλλόμενο μίσθωμα με τις επιβαρύνσεις του.
9. Προτείνεται η αναθεώρηση των προβλεπόμενων ενδίκων βοηθημάτων, έτσι ώστε η διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης να είναι πιο σύντομη και πιο αποτελεσματική.
10. Διαδικασία Πολυμελών Πρωτοδικείων. Προτείνεται η κατάργηση της προ 20ημέρου κατάθεσης των προτάσεων, η προεκφώνηση των υποθέσεων, καθώς και η συζήτηση αμέσως των υποθέσεων για τις οποίες δεν θα εξετασθούν μάρτυρες, ενώ αυτές για τις οποίες απαιτείται εξέταση των μαρτύρων θα συζητούνται ενώπιον του εισηγητή σε 15 μέρες.
11. Εξετάζεται η δυνατότητα περιορισμού των αναιρετικών λόγων στην πολιτική δίκη.
12. Αρχειοθέτηση μηνύσεων από τον εισαγγελέα και ειδικότερα η κατάργηση της υποχρέωσης του Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών για αιτιολόγηση των διατάξεων για αρχειοθέτηση, με παράλληλη δυνατότητα προσφυγής στον Εισαγγελέα Εφετών με αυξημένο παράβολο.
13. Δυνατότητα αρχειοθέτησης των ανώνυμων αναφορών.
14. Αποποινικοποίηση των πταισμάτων του Ποινικού Κώδικα και αποποινικοποίηση ορισμένων εγκλημάτων Ειδικών Ποινικών Νόμων, με βαθμό απαξίας που δεν άπτεται του κοινωνικού συνόλου σε συνδυασμό με αναβάθμιση των χρηματικών ποινών, καθώς και μετατροπή σε κατ' έγκληση ορισμένων αυτεπαγγέλτως διωκόμενων εγκλημάτων με βαθμό απαξίας.
15. Κατάργηση της υποχρεωτικότητας της προκαταρκτικής εξέτασης και συντόμευση διάρκειας προκαταρκτικής εξέτασης.
16. Σε υποθέσεις το αντικείμενο των οποίων απαιτεί ειδικές γνώσεις, ο ανακριτής μπορεί να ζητήσει να ορισθούν ειδικοί επιστήμονες.
17. Κατάργηση της αυτοπρόσωπης εμφάνισης του κατηγορούμενου ενώπιον του Συμβουλίου, με παράλληλη κατάργηση της παρουσίας του Εισαγγελέα, όταν έχει υποβληθεί έγγραφη εισαγγελική πρόταση.
18. Επέκταση του θεσμού της προσωρινής κράτησης και στις περιπτώσεις εγκλημάτων κατ' εξακολούθηση τελούμενων, αλλά και σε περίπτωση ύπαρξης μεγάλου αριθμού παθόντων.
19. Δημιουργία Μονομελών Εφετείων Κακουργημάτων.
20. Σύσταση Αυτοτελών Ποινικών Τμημάτων στα μεγάλα δικαστήρια.
21. Το σύνολο των πλημμελημάτων να δικάζονται σε πρώτο βαθμό στο Μονομελές και κατ' έφεση στο Τριμελές, πλην των εγκλημάτων ιδιάζουσας δωσιδικίας.
22. Τροποποιήσεις στα αιτήματα εξαίρεσης μέλους ή συνολικής σύνθεσης δικαστηρίου.
23. Σε περίπτωση αναβολής της ποινικής δίκης από το Τριμελές Πλημμελειοδικείο ή το Ποινικό Εφετείο, η υπόθεση προσδιορίζεται σε δικάσιμο κατά την οποία προεδρεύει ο ίδιος δικαστής, ενώ σε περίπτωση, που ο κατηγορούμενος αρνείται για δεύτερη φορά τον αυτεπαγγέλτως διοριζόμενο συνήγορο, τότε η εκδίκαση θα γίνεται χωρίς συνήγορο.
24. Ενίσχυση του θεσμού της Ποινικής Συνδιαλλαγής, με την παρουσία δικηγόρων και αύξηση δικαστικής δαπάνης.

Προτάσεις για τη Διοικητική Δικαιοσύνη:

• Αξιολόγηση ρυθμίσεων του πρόσφατου Ν. 3900/2011 και λήψη περαιτέρω αναγκαίων μέτρων.
• Επιτάχυνση προσδιορισμού και εκδίκασης φορολογικών και τελωνειακών υποθέσεων.
• Ενίσχυση θεσμού της «Πιλοτικής δίκης» στο ΣτΕ (Ν. 3900/2011) για θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος.
• Ομαδοποίηση εκκρεμών υποθέσεων στα Διοικητικά Δικαστήρια και ορθολογική κατάταξη «όμοιων» υποθέσεων, αλλά και ολοκλήρωση της μηχανογράφησης των δικαστηρίων.
• Θέσπιση «φίλτρου» (άδειας) στην άσκηση ενδίκων μέσων (κυρίως αναιρέσεως) στο ΣτΕ και «φιλτράρισμα» και αυστηροποίηση προϋποθέσεων εκδίκασης εφέσεων στο Διοικητικό Εφετείο.
• Αναμόρφωση και εκσυγχρονισμός λειτουργίας του ΣτΕ.
• Περιορισμός άσκοπων προσφυγών και ενδίκων μέσων (εφέσεων - αναιρέσεων) εκ μέρους του Δημοσίου σε συνεννόηση με το υπουργείο Οικονομικών.
• Ποινικές δίκες "εξπρές" για τις περιπτώσεις φοροδιαφυγής.