Την Τρίτη κατατέθηκε προς ψήφιση στη Βουλή το σχέδιο νόμου που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, εξυγίανση των τραπεζών και με το οποίο διασφαλίζονται πλήρως οι εγγυημένες καταθέσεις των πολιτών, αλλά και τις ρυθμίσεις για τους πλειστηριασμούς.
Συγκεκριμένα θα ενσωματωθεί η κοινοτική οδηγία BRRD. Πρόκειται για την κοινοτική οδηγία Bank Recovery and Resolution Directive, η οποία έχει ήδη τεθεί σε ισχύ σε όλα τα κράτη-μέλη από την 1η Ιανουαρίου 2015 και προβλέπει τη στήριξη και εξυγίανση των τραπεζών μέσω της διαδικασίας εκκαθάρισης (resolution).
Βail in και bail out
Ουσιαστικά με το σχέδιο νόμου ανοίγει ο δρόμος για εφαρμογή του bail in και bail out. Αυτό σημαίνει πως στην πρώτη περίπτωση προβλέπεται η στήριξη της τράπεζας μέσω της εμπλοκής των μετόχων και ομολογιούχων και όχι των φορολογουμένων. Το κόστος φεύγει από τον φορολογούμενο και μεταφέρεται στους μετόχους αρχικά, στους ομολογιούχους στη συνέχεια και ως τελευταία περίπτωση στους καταθέτες.
Βάσει της κοινοτικής οδηγίας, όλες οι καταθέσεις έως 100.000 ευρώ είναι πλήρως εγγυημένες και προστατευμένες και δεν μπορούν να υποστούν κούρεμα (haircut). Επί της ουσίας, εάν υπάρξει κίνδυνος θα αφορά καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ.
Οπως γράφει και το in.gr, στην αιτιολογική έκθεση βασική φιλοσοφία του νομοσχεδίου είναι ότι τις ζημιές μιας τράπεζας δεν πρέπει να τις αναλάβουν οι φορολογούμενοι πολίτες, παρά μόνο ως έσχατο μέσο. Οι ζημιές βαρύνουν πρωτίστως τους μετόχους και μετά τους πιστωτές, όμως κανένας πιστωτής κατά την εφαρμογή των μέτρων εξυγίανσης που προβλέπει το νομοσχέδιο δεν πρέπει να βρεθεί σε δυσμενέστερη θέση να υποστεί μεγαλύτερες ζημιές από αυτές που θα αναλάμβανε αν το ίδρυμα ετίθετο σε εκκαθάριση.
Ποιες καταθέσεις δεν θα κινδυνεύουν με «κούρεμα»
Το άρθρο 44 για την αναδιάρθρωση παθητικού αναφέρει ρητά πως η αρχή εξυγίανσης δεν ασκεί (δεν κουρεύονται) τις εξουσίες απομείωσης ή μετατροπής όσον αφορά τις ακόλουθες υποχρεώσεις, ανεξαρτήτως αν αυτές διέπονται από το δίκαιο άλλου κράτους μέλους ή τρίτης χώρας:
- τις εγγυημένες καταθέσεις (έως 100.000 ευρώ),
- τις υποχρεώσεις που καλύπτονται με εξασφάλιση, συμπεριλαμβανόμενων των καλυμμένων ομολόγων και των υποχρεώσεων υπό μορφή χρηματοπιστωτικών μέσων που χρησιμοποιούνται για σκοπούς αντιστάθμισης κινδύνου,
- κάθε υποχρέωση που προκύπτει από την κατοχή περιουσιακών στοιχείων πελατών ή χρημάτων των πελατών, συμπεριλαμβανομένων αυτών που διακρατούν οι Οργανισμοί Συλλογικών Επενδύσεων σε Κινητές Αξίες (αμοιβαία κεφάλαια),
- κάθε υποχρέωση που προκύπτει από καταπιστευτική σχέση μεταξύ του ιδρύματος και ενός άλλου προσώπου,
- τις υποχρεώσεις προς ιδρύματα, οι οποίες έχουν αρχική ληκτότητα μικρότερη των επτά ημερών,
- τις υποχρεώσεις που έχουν εναπομένουσα ληκτότητα μικρότερη των επτά ημερών έναντι συστημάτων ή διαχειριστών συστημάτων,
- τις καταθέσεις του ΤΕΚΕ και του Συνεγγυητικού,
- τις υποχρεώσεις σε οποιονδήποτε από τους εργαζόμενους, τους εμπορικούς πιστωτές, τις φορολογικές αρχές και τα συστήματα εγγύησης καταθέσεων.
Το νομοσχέδιο ξεκαθαρίζει πως σε εξαιρετικές περιστάσεις, όταν εφαρμόζεται η αναδιάρθρωση παθητικού, η αρχή εξυγίανσης μπορεί να εξαιρεί συνολικά ή εν μέρει ορισμένες υποχρεώσεις από την άσκηση των εξουσιών απομείωσης ή μετρατοπής.
Η εξαίρεση είναι απολύτως αναγκαία και αναλογική προκειμένου να αποφευχθεί μια ευρεία μετάδοση κινδύνου ιδίως όσον αφορά τις επιλέξιμες καταθέσεις φυσικών προσώπων και πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, η οποία θα διατάρασσε σοβαρά τη λειτουργία και την υποδομή των χρηματοοικονομικών αγορών κατά τρόπο που θα μπορούσε να προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στην οικονομία της Ελλάδας ή της ΕΕ.
Στην εμπορική αξία των ακινήτων οι πλειστηριασμοί
Εκτεταμένες αλλαγές έρχονται και για τους πλειστηριασμούς. Συγκεκριμένα:
Την εμπορική αξία του ακινήτου, όπως αυτή προσδιορίζεται κατά το χρόνο της κατάσχεσης, ορίζει ως τιμή πρώτης κατάσχεσης για τον πλειστηριασμό ακινήτου το νομοσχέδιο του Υπ. Οικονομικών «Επείγοντα μέτρα εφαρμογής του ν. 4334/2015 (Α80)» που εισάγεται αύριο προς ψήφιση στη Βουλή.
Καταργείται η πρόβλεψη ότι η διαίρεση του πλειστηριάσματος σε ποσοστά σύμφωνα με το άρθρο 977 (συρροή γενικών και ειδικών προνομίων) διενεργείται μετά την ικανοποίηση των απαιτήσεων της τρίτης τάξης του άρθρου 975, στις οποίες περιλαμβάνονται και οι απαιτήσεις των φορέων κοινωνικής ασφάλισης αρμοδιότητας της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Στη διαίρεση του πλειστηριάσματος κατά το άρθρο 977, ποσοστό 10% διατίθεται για την ικανοποίηση των προνομιούχων απαιτήσεων, μειώνοντας αντίστοιχα τα ποσοστά των μεν ειδικών προνομίων σε 65% (από 66,6%) και των γενικών προνομίων σε 25% (από 33,33%). Στην περίπτωση που δεν υπάρχουν μη προνομιούχες απαιτήσεις, η διαίρεση του πλειστηριάσματος μεταξύ γενικών και ειδικών προνομίων εξακολουθεί να ισχύει ως έχει σήμερα (1/3 και 2/3 αντίστοιχα). Επίσης καθορίζεται ο τρόπος ικανοποίησης σε περίπτωση συρροής δύο εκ των τριών κατηγοριών απαιτήσεων.
Ως τιμή πρώτης προσφοράς για τον πλειστηριασμό ακινήτου ορίζεται η εμπορική του αξία, όπως αυτή προσδιορίζεται κατά τον χρόνο κατάσχεσης (σήμερα ορίζεται η αξία που προκύπτει από τον προσδιορισμό της αξίας του ακινήτου με αντικειμενικά κριτήρια, σύμφωνα με το ν. 1249/1982).