Με προφανή σημαιολογία, το ισπανικό ABC επιλέγει σήμερα, μία ημέρα μετά το δημοψήφισμα και λιγες ώρες μετά τον θρίαμβο του «Οχι», να κάνει μια ιστορική αναδρομή στις χρεοκοπίες της Ελλάδας.
Οπως σχολιάζει ο Χούλιο Τοβάρ, «το ελληνικό κράτος από την ίδρυσή του έχει πρωταγωνιστήσει σε μια σειρά από σημαντικά οικονομικά προβλήματα» και ξεκινά την περιήγησή του στην ιστορία των οικονομικών δεινών της χώρας από το ιστορικό «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του Χαρίλαου Τρικούπη στις 10 Δεκεμβρίου του 1893.
Ο Ισπανός συντάκτης αναφέρεται στη φράση αυτή, ως μια ιστορική φράση για την Ελλάδα η οποία σηματοδότησε «το τέλος της εκσυγχρονιστικής πολιτικής, στη διάρκεια της οποίας πραγματοποιήθηκε μια σειρά από επενδύσεις σε έργα υποδομών, αλλά την ίδια ώρα, τουλάχιστον το 40% του προϋπολογισμού εξαρτιόταν από τον εξωτερικό δανεισμό».
Ο αρθρογράφος του ABC αναφέρεται στην κρίση του 1893 ως «μια από τις πιο εμβληματικές στην ιστορία της χώρας, η οποία πάντα αγόταν και φερόταν από τους πιστωτές της», ενώ «πολλοί συγγραφείς θεωρούσαν πως ο Τρικούπης “υπερεκτίμησε την ικανότητα της ελληνικής οικονομίας”», καθώς ήδη έναν χρόνο νωρίτερα, το 1892, Γάλλος εκπρόσωπος είχε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για την ελληνική οικονομία.
Τελικά, η Ελλάδα κήρυξε στάση πληρωμών τον Δεκέμβριο του 1893, ενώ λίγα χρόνια αργότερα, το 1897, η χώρα βγαίνει λαβωμένη όσο ποτέ άλλοτε από τον επονείδιστο ελληνοτουρκικό πόλεμο, με αποτέλεσμα να φτάσει στη χώρα η Τρόικα της εποχής, η Επιτροπή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ), η οποία επέβαλε όπως και σήμερα απίστευτες περικοπές δημοσίων δαπανών.
Ο ρόλος του νομίσματος για τα χρέη των πόλεων-κρατών στην Κλασική Αρχαιότητα
Επειτα, λοιπόν, από την αναδρομή στην πιο εμβληματική πτώχευση στην ιστορία της Ελλάδας, ο Ισπανός δημοσιογράφος γυρίζει αρκετά χρόνια πίσω, στην Κλασική Αρχαιότητα, τότε που «κυριαρχούσαν οι πόλεις-κράτη, οι οποίες είχαν επίσης οικονομικές κρίσεις που ρήμαξαν πολλές από αυτές τις πόλεις».
«Η εισαγωγή νομίσματος τον 7ο αιώνα π.Χ. έγινε για να εξυπηρετηθεί ο εξορθολογισμός της οικονομίας, όμως τελικά αύξησε τον δανεισμό και τα επιτόκιά του». Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα, κατά δημοσιογράφο του ισπανικού δικτύου, είναι τα μέτρα που εισήγαγε ο Σόλων σε μια προσπάθεια να συγκρατήσει το δημόσιο χρέος, όπως για παράδειγμα, απαγόρευσε τις πολυέξοδες κηδείες δημοσία δαπάνη, και επεδίωξε να ενισχύσει το νόμισμα, ενώ προσπάθησε να ελαφρύνει το βάρος των εισοδηματιών, αποφεύγοντας τη δημιουργία νέων χρεών. Μάλιστα, κατά τον οικονομολόγο Carl Hampus-Lyttkens, αυτά τα μέτρα εμπόδισαν τους απόρους από το να επαναστατήσουν.
Το ABC σχολιάζει ότι ο 5ος και 4ος αιώνας της Κλασικής Εποχής, είδαν επίσης μια σημαντική αύξηση του δημόσιου χρέους, το οποίο οφείλεται κατά πολύ στους πολέμους των Αρχαίων Ελλήνων με τους Πέρσες. Ωστόσο, οικονομική ανάπτυξη της Αθήνας που εν πολλοίς «μοιάζει με τον σημερινό καπιταλισμό» μπόρεσε να συγκρατήσει αυτά τα χρέη.
Παρ' όλα αυτά, κατά την Ελληνιστική Εποχή, 13 ελληνικές πόλεις-κράτη ζήτησαν από τον Ναό της Δήλου τα χρήματά τους. Ετσι, η Δήλος έγινε το πρώτο «κράτος» στην παγκόσμια Ιστορία που πτώχευσε. Ο Χούλιο Τοβάρ σχολιάζει πως για την εποχή, το να απαιτούν οι πόλεις-κράτη τα χρήματά τους «ήταν μια συνηθισμένη πρακτική»: «Ηδη από τους ελληνο-περσικούς πολέμους και την εποχή του Περικλή, μετακινούσαν τον θησαυρό από την Αθήνα για να αποφύγουν την κατάχρηση του χρέους». «Εν μέσω λοιπόν αυτών των κρίσεων κατά την Κλασική Εποχή, τέθηκε για πρώτη φορά το μεγάλο θέμα της διαφοράς πλούσιων και φτωχών που οδήγησε τελικά τους πάντες στην τυραννία».
Η πολιτική ανεξαρτησία από τους Τούρκους και η οικονομική εξάρτηση από τις Μεγάλες Δυνάμεις
Επιστρέφοντας πάλι στη σύγχρονη εποχή, και στον αγώνα των Ελλήνων για την αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού, ο Ισπανός δημοσιογράφος γράφει ότι τελικά ήρθε το αίσιο τέλος: το ελληνικό κράτος. Ομως, εν μέσω των μαχών της δεκαετίας του 1820, οι Ελληνες αγωνιστές δανείστηκαν από τις αγγλικές αρχές περισσότερες από 400.000 λίρες, το 1824 και έναν χρόνο αργότερα 1 εκατ. Λίρες. Μάλιστα, ειδικά για το δεύτερο θηριώδες δάνειο, ο αναλυτής του ABC κατηγορεί το Ηνωμένο Βασίλειο για «κερδοσκοπία», καθώς έβλεπε ότι η χώρα συρόταν για χρόνια σε έναν εμφύλιο πόλεμο. Μέχρι και το 1878, η Ελλάδα δεν είχε ξεκινήσει καν την αποπληρωμή των δανειών αυτών.
Και σαν να μην έφτανε αυτό το 1832, λίγο μετά την ίδρυση του νεοσυσταθέντος ελληνικού κράτους, η Ελλάδα πήρε νέο δάνειο, αυτή τη φορά και από τη Γαλλία, και από τη Ρωσία και από το Ηνωμένο Βασίλειο. Μια δεκαετία αργότερα, το 1843, η Ελλάδα κηρύσσει για ακόμα μία φορά στάση πληρωμών, με αποτέλεσμα την αποβολή της χώρας από κάθε διεθνή κεφαλαιαγορά.
Μια χώρα με αέναο χρέος
Ο αρθρογράφος, προχώρησε λίγες δεκαετίες, και έφτασε στο 1932, 10 χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τρία χρόνια μετά το Κραχ του 1929. Η Ελλάδα επιστρέφει στις οικονομικές παλινωδίες και για ακόμα μία φορά αποφασίζει «να συνάψει ένα μνημόνιο για να αποφύγει τις αποπληρωμές του εξωτερικού χρέους, κηρύσσοντας στάση πληρωμών μέχρι και το 1964». Ο τότε «ρεφορμιστής Ελληνας ηγέτης Ελευθέριος Βενιζέλος, ο πιο σημαντικός σύγχρονος πολιτικός της χώρας, κλήθηκε να προφέρει μια φράση παρόμοια με εκείνη του Τρικούπη, τον Μάιο του 1932».
Ο δημοσιογράφος του ABC τονίζει ότι «οι οικονομολόγοι υπολογίζουν ότι σχεδόν το 50% της σύγχρονης ιστορίας της χώρας έχει σημαδευτεί από χρεοκοπίες».
Μετά, ήρθε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και «η χώρα ισοπεδώθηκε από τη σθεναρή αντίστασή της στον Χίτλερ, αφήνοντά την με ανθρώπινες απώλειες της τάξης του 7% του πληθυσμού της και το φαινόμενο του υπερπληθωρισμού». Η οικονομική κατάσταση της χώρας, συγκρίνεται από το ισπανικό δίκτυο, με εκείνη στην οποία βρέθηκε η Γερμανία μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και χρειάστηκε πολλά χρόνια για να γυρίσει στην ανάπτυξη.
Στη συνέχεια, ο Τοβάρ προχωρά το ιστορικό οδοιπορικό του στην ελληνική οικονομία λίγες δεκαετίες αργότερα και σημειώνει: «Παρά την ανάπτυξη της χρυσής οικονομικής εποχής της δεκαετίας του '70, η χώρα παρέμεινε στάσιμη τη δεκαετία του '80 εξαιτίας μιας επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής. Η γοητεία της δεκαετίας του 1990, όταν η Ελλάδα έφτασε να καλύψει τις προϋποθέσεις που απαιτούσε η Συνθήκη του Μάαστριχτ, σταδιακά διαλύθηκε μετά την ανακάλυψη το 2009 ότι η συντηρητική κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας είχε παραποιήσει τα αριθμητικά δεδομένα.
»Τόσα χρόνια αλληλεξάρτησης Ευρώπης-Ελλάδας, μέσω πιστώσεων, κάνουν πολύ δύσκολη τη σκέψη και μόνο πως το ελληνικό κράτος θα μείνει έξω από τις οικονομικές ροές της Ευρώπης και ότι τις επόμενες ημέρες θα αποφασιστεί το μέλλον της για μέσα ή έξω από το ευρώ. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι ακόμη και χωρίς το κοινό νόμισμα, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις θα συνεχίσουν να χρηματοδοτούν τη χώρα».
