Με τη λογική του λιγότερου κακού συντάσσεται ο γνωστός δημοσιογράφος Χούγκο Ντίξον. Αυτός είναι άλλωστε και ο τίτλος που επιλέγει στο τελευταίο άρθρο του γύρω από την Ελλάδα.
Ο ίδιος δηλώνει πως αν ήταν Έλληνας (καίτοι έχει Ελληνίδα προγιαγιά) θα ψήφιζε υπέρ του «Ναι» και εξηγεί τι μπορεί να συμβεί και στις δύο περιπτώσεις.
Οι Έλληνες πρέπει να επιλέξουν μεταξύ του κακού και του πραγματικά άσχημου στο δημοψήφισμα της Κυριακής. Αν ήμουν Έλληνας –και δεν είμαι, αν και μιλάω τη γλώσσα και η προγιαγιά μου ήταν Ελληνίδα- θα πήγαινα για την κακή επιλογή, ψηφίζοντας «Ναι».
Επισήμως, πρόκειται για μια ψήφο υπέρ της προσφοράς που έκανε η Ελλάδα στους πιστωτές στις 25 Ιουνίου, στο πλαίσιο της οποίας η Αθήνα θα δεσμεύονταν για περισσότερες μεταρρυθμίσεις και λιτότητα ως αντάλλαγμα για μετρητά ώστε να μην χρεοκοπήσει. Όμως αυτή η προσφορά δεν είναι πλέον στο τραπέζι. Άρα, τι μπορεί να συμβεί μετά από ένα «Ναι»;
Το πιθανότερο σενάριο είναι πως ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος τάσσεται υπέρ του «όχι», θα παραιτούνταν. Θα διενεργούνταν νέες εκλογές. Η αντιπολίτευση πιθανότατα θα σχημάτιζε ένα ενωμένο μέτωπο, θα κέρδιζε τις εκλογές και θα έκλεινε μια νέα συμφωνία με τους πιστωτές.
Από μια σημαντική άποψη, η νέα κυβέρνηση θα ήταν σε θέση να κλείσει καλύτερη συμφωνία απ' ότι ο Τσίπρας. Οι χώρες της Ευρωζώνης και το ΔΝΤ θα την εμπιστεύονταν περισσότερο διότι έκανε εκστρατεία υπέρ μιας συμφωνίας και είχε διασφαλίσει μια ισχυρή εντολή τόσο από το δημοψήφισμα όσο και από τις εκλογές για να την εφαρμόσει.
Η νέα κυβέρνηση ίσως μπορέσει να εξασφαλίσει μια συμφωνία που θα ρίχνει το βάρος στις μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των βαθιών προβλημάτων της χώρας, αλλά θα είναι πιο «ελαφριά» σε επίπεδο δημοσιονομικής λιτότητας. Πιθανότατα θα εξασφάλιζε ακόμα και μια υπόσχεση για αναδιάρθρωση του τεράστιου χρέους της Αθήνας, υπό την προϋπόθεση ότι θα εφαρμόσει σωστά τη συμφωνία.
Σε χειρότερη θέση
Το πρόβλημα είναι πως η Ελλάδα θα ξεκινούσε από μια πολύ χειρότερη θέση απ' αυτήν που ήταν πριν εκλεγεί ο Τσίπρας. Όχι μόνο έχει καταστραφεί τους τελευταίους πέντε μήνες η εμπιστοσύνη σε μια οικονομία που είχε αρχίσει να αναπτύσσεται, αλλά το κλείσιμο των τραπεζών αυτήν την εβδομάδα έχει επιταχύνει την πτώση.
Δεδομένου ότι οι έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων θα αρχίσει σταδιακά να αίρεται, το καλύτερο σενάριο είναι πιθανότατα αυτό που υπέστη η Κύπρος μετά το κλείσιμο των τραπεζών της το 2013. Η οικονομία της συρρικνώθηκε κατά 5,4% τη χρονιά εκείνη και κατά επιπλέον 2,4% το 2014, προτού αρχίσει να ανακάμπτει.
Τι θα συμβεί με το «Όχι»
Ας δούμε τώρα την πραγματική άσχημη επιλογή, το «όχι». Ο Τσίπρας λέει πως αυτό θα του δώσει την εντολή να διασφαλίσει μια καλύτερη συμφωνία από τους πιστωτές. Είναι δύσκολο όμως να δει κανείς γιατί να γίνει αυτό. Δεν έχει απομείνει καμία ρανίδα εμπιστοσύνης. Οι πιστωτές πιθανότατα θα συμπέραιναν πως το «όχι» σημαίνει «όχι» και πως ως εκ τούτου δεν υπάρχει νόημα να συζητούν για συμφωνία.
Η άμεση επίπτωση είναι πως οι τράπεζες θα παρέμεναν κλειστές. Προς το παρόν, οι καταθέτες έχουν δικαίωμα ανάληψης 60 ευρώ ημερησίως. Όμως ίσως μετά από μια ακόμα εβδομάδα, θα ξεμείνουν τελείως από ρευστό.
Η κυβέρνηση θα κήρυττε χρεοστάσιο έναντι της ΕΚΤ, που θα συμπέραινε πως οι τράπεζες είναι αφερέγγυες. Τότε θα υπήρχαν μόνο δυο τρόποι για να ξανα-ανοίξουν: είτε με επιστροφή της δραχμής, ή με κατάσχεση μέρος των χρημάτων των καταθετών και μετατροπής τους σε νέο τραπεζικό κεφάλαιο. Πρακτικά, η κυβέρνηση πιθανότατα θα επέλεγε την οδό της δραχμής, κάτι που θα ήταν χαοτικό και θα οδηγούσε σε χρόνια αντιδικιών.
Πολλοί θα σταματούσαν να πληρώνουν τους φόρους τους. Έτσι, για να πληρωθούν οι μισθοί και οι συντάξεις, η κυβέρνηση θα κατέφευγε στο τύπωμα IOUs - που θα ήταν ο προάγγελος ενός νέου νομίσματος. Αυτό θα διαπραγματεύονταν με μεγάλο discount έναντι του ευρώ, ενδεχομένως και στο ήμισυ της αξίας του.
Θα υπήρχαν ελάχιστα λεφτά για να πληρωθούν οι εισαγωγές, ακόμα και τα βασικά αγαθά όπως το πετρέλαιο και τα φάρμακα. Η Ελλάδα ουσιαστικά δεν διαθέτει αποθέματα ξένου συναλλάγματος, από τη στιγμή που χρεοκόπησε έναντι του ΔΝΤ, και η Αθήνα δεν μπορεί να ζητήσει την βοήθεια του Ταμείου.
Η οικονομία θα κατέρρεε. Θα εμφανίζονταν ελλείψεις στα καταστήματα. Όλοι θα ήθελαν να πληρωθούν σε ρευστό και στη συνέχεια να το κρύψουν. Η κατανάλωση θα έκανε βουτιά. Οι επιχειρήσεις θα χρεοκοπούσαν διότι δεν θα μπορούσαν να πληρώσουν τους προμηθευτές τους. Ο τουρισμός, η σημαντικότερη βιομηχανία της χώρας, θα πλήττονταν καθώς οι ξένοι θα ακύρωναν τις διακοπές τους.
Οι αλκυονίδες ημέρες
Όλα αυτά ήδη συμβαίνουν σε κάποιον βαθμό. Όμως μετά από ένα «όχι» η τρέχουσα σοβαρή κατάσταση θα έμοιαζε με αλκυονίδες ημέρες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πιθανότατα θα έδινε ανθρωπιστική βοήθεια.
Θεωρητικά, μετά από μια τέτοια καταστροφή, η Ελλάδα ίσως θα μπορούσε και πάλι να αναπτυχθεί από μια νέα, πολύ χαμηλότερη βάση. Άλλωστε θα είχε ανακτήσει ξαφνικά την ανταγωνιστικότητά της. οι τουρίστες θα έκαναν ουρά για φθηνές διακοπές και οι καταναλωτές θα στρέφονταν σε φθηνότερα εγχώρια προϊόντα αντί των ακριβών εισαγόμενων.
Υπάρχει όμως και ένας άλλος κίνδυνος. Όταν ο Τσίπρας αρχίσει να τυπώνει δραχμές για αντισταθμίσει τους χαμηλούς φόρους, θα είναι δύσκολο να σταματήσει. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε υπερπληθωρισμό.
Έτσι, ένα «ναι» στο δημοψήφισμα της Κυριακής θα σήμαινε στην καλύτερη περίπτωση δυο χρόνια ύφεσης. Εν τω μεταξύ, το «όχι» θα σήμαινε πιθανότατα οικονομική καταστροφή βραχυπρόθεσμα, την οποία πιθανότατα θα ακολουθούσε πληθωρισμός και ακόμα περισσότερο χάος. Είναι μια τρομερή επιλογή για τους Έλληνες. Όμως η σωστή απάντηση είναι η θετική.