Η αγωνία του ξεριζωμού: Πέντε σύγχρονοι εικαστικοί δημιουργούν με οδηγό τον Βλάσση Κανιάρη [εικόνες]

Η υπαρξιακή κατάσταση της φυγής, της εξορίας, της μετανάστευσης, επιστρέφει ξανά και ξανά, μέσα από νέες στοιβάδες της ιστορίας. Αυτή τη στιγμή που ζούμε, βλέπουμε, εισπράττουμε, βιώνουμε ξανά εικόνες εξορίας και μετανάστευσης, πέντε σύγχρονοι Ελληνες εικαστικοί δημιουργούν έργα για αυτή την παλιά αλλά και νέα συνθήκη με οδηγό το ιστορικό έργο Κουτσό του Βλάσση Κανιάρη.

Η έκθεση που παρουσιάζει ο ΝΕΟΝ στο Φεστιβάλ Αθηνών -συνεχίζοντας την ουσιαστική στήριξη του Φεστιβάλ και την ανάδειξη της σύγχρονης τέχνης, τη σύνδεση με το ευρύ κοινό- εκκινεί από την περίφημη εγκατάσταση του Βλάσση Κανιάρη με τίτλο Κουτσό, 1974 (ως μέρος της σειράς Μετανάστες) δημιουργήθηκε από τον καλλιτέχνη αμέσως μετά την άφιξή του από το Βερολίνο, εκφράζοντας με οδύνη την υπαρξιακή αγωνία του ξεριζωμού. Η ιστορία υπαρξιακής μετανάστευσης του Κανιάρη, παρουσιάζει εκπληκτικές αναλογίες με την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα του σήμερα. Είναι μια προσωπική ιστορία δυσκολιών που ωστόσο θαυματουργά υπερβαίνει τις αντιξοότητες της εξόριστης ζωής του δημιουργού της. Η παιγνιώδης διάθεση και η αισιοδοξία της εγκατάστασης του 1974, αποτελούν μια ριζική επιβεβαίωση της ύπαρξης του ατόμου και της αστείρευτης ικανότητάς του για επιβίωση. Το Κουτσό αποτελεί ένα εντυπωσιακό παράδειγμα της διαχρονικής δύναμης της τέχνης να συντονίζεται με την ανθρωπότητα, ανεξάρτητα από τις εφήμερες συνθήκες. από το Κουτσό, που φιλοξενείται στην έκθεση με την ευγενική παραχώρηση από το ΕΜΣΤ, παρουσιάζονται οι δημιουργίες των Δήμητρα Βάμιαλη, Κώστα Ιωαννίδη, Μάρω Μιχαλακάκου, Σάββα Χριστοδουλίδη και Αλέξανδρου Ψυχούλη.

Η έκθεση Renaissance Stories που επιμελείται ο ιστορικός τέχνης Δημήτρης Παλαιοκρασσάς, αποτελεί μεταφορική επαναφήγηση της προσωπικής ιστορίας του Κανιάρη μέσα από το πρίσμα της σημερινής Ελλάδας, μέσα από το βλέμμα σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών. Μύριες τέτοιες προσωπικές ιστορίες ξετυλίγονται καθημερινά στους δρόμους της Αθήνας της κρίσης. Η έκθεση φιλοδοξεί να δώσει φωνή στους Ελληνες καλλιτέχνες που υπήρξαν σιωπηλοί μάρτυρες όλων αυτών των ιστοριών δεινών και υπέρβασης. Είναι ιστορίες επιβεβαίωσης της ζωής.

Στην εγκατάσταση Summerestimated (sometimes the wind blows cold), 2015, η Δήμητρα Βάμιαλη αφηγείται μια ιστορία στην παραλία, μια αλληλουχία συναισθημάτων από τη γαλήνη, στη δυσπιστία, στον τρόμο, στην παραλυτική αδυναμία μπροστά στο κακό και τέλος την ανακούφιση της σωτηρίας. Η καλλιτέχνιδα υπήρξε σιωπηλός μάρτυρας μιας επώδυνης ιστορίας με αίσια κατάληξη. Το γεγονός και η καλλιτεχνική ερμηνεία του είναι μια μεταφορά για τη σύγχρονη ελληνική κρίση. Μια μεταφορική εικόνα της ελληνικής κοινωνίας με τις τωρινές δοκιμασίες και τα βάσανά της, ενώ πασχίζει για την επιβίωσή της.

Ο Κώστας Ιωαννίδης παρουσιάζει μια ηχητική εγκατάσταση με παράλληλη προβολή βίντεο, με τίτλο Για Πάντα (Forever), 2015. Χρησιμοποιεί μια σχεδόν εξαφανισμένη ελληνική σφυριχτή γλώσσα κι ένα διάλογο από μια ιστορία του Μπόρχες που αναφέρεται στην περίφημη σκανδιναβική σάγκα (μύθο) του Ζίγκουρντ και της Μπρουνχίλντε, προκειμένου να θέσει το ζήτημα της απώλειας μέσω της λησμονιάς. Δύο συναισθήματα που στις μέρες μας κατέχουν μια εντελώς εξέχουσα θέση στο συλλογικό ελληνικό ψυχισμό.

Τα πορφυρά βελούδινα κομμάτια της Μάρως Μιχαλακάκου προέρχονται από τη εν είδει περφόρμανς πράξη του γδαρσίματος του πέλους του υλικού, που ως εκ τούτου «ζωγραφίζει». Η Ελένη, 2015, είναι ένα τρισδιάστατο αυτόνομο γλυπτό, ένα απόκοσμο πλάσμα που μοιάζει να πολεμά για την επιβίωσή του, καθώς κρέμεται από τις βελούδινες λωρίδες του. Είναι η πρόδηλη ένταση ενός όντος με πλήρη επίγνωση αλλά σε απόγνωση, που γαντζώνεται από τα τελευταία ράκη ελπίδας. Η μανιώδης, οδυνηρή προσπάθεια αντανακλά μια απελπισμένη ψυχή που αγωνίζεται να αποδράσει από τον πάτο του βαρελιού.

Ο Σάββας Χριστοδουλίδης είναι μέγας αλχημιστής στη συνένωση τυχαίων αντικειμένων. Έτσι, το βασικό στοιχείο του Proposal for a monument (For a new Doric order), 2015, είναι μια κατακόρυφη κολόνα, ένα αντικείμενο που βρήκε ο καλλιτέχνης – ένα ρολό από βιτρίνα καταστήματος που έκλεισε εξαιτίας της κρίσης. Σε ένα διττό παιχνίδι, το αντικείμενο είναι μια καθημερινή μελαγχολική υπενθύμιση στις ζωές των Ελλήνων, ή και μια αναφορά στη δωρική κολόνα, σύμβολο της αρχαίας ελληνικής δόξας, σε θλιβερή αντίθεση με τη σημερινή κατάσταση στη χώρα. Ή ακόμα και μια αισιόδοξη υπενθύμιση του τι είναι ικανή να επιτύχει η ελληνική κοινωνία. Η γόνιμη ταλάντευση ανάμεσα στις δυο αναγνώσεις εντείνεται από την επικίνδυνη ισορροπία του αντικειμένου σε τεντωμένο σκοινί πάνω από το κενό: θα κατακρημνιστεί το μνημείο στην τρύπα ή έχει γερά θεμέλια; Ένα ερώτημα που κυριαρχεί στη συλλογική ελληνική συνείδηση.

Ο Αλέξανδρος Ψυχούλης χρησιμοποιεί ως σημείο αφετηρίας τα καλλιτεχνικά σχέδια ενός υπαρκτού προσώπου, μιας κοπέλας ονόματι Ζωή, για να φτιάξει το πληθωρικό κήτος του. Η φάλαινά του, με τίτλο Ο Οίκτος είναι μια μορφή ευτυχίας, 2015, κοσμείται με μαστούς, μια αναφορά στο πολύμαστο άγαλμα της Εφέσιας Αρτέμιδος και μια υπαινικτική χειρονομία προς τη γόνιμη δημιουργικότητα της αρχαίας Ελλάδας. Μια αιωρούμενη φάλαινα, που το πελώριο εκτόπισμά της απηχεί το δυσβάσταχτο φορτίο των βασάνων που επισωρεύεται στην πλάτη της ελληνικής κοινωνίας.

Ο ΝΕΟΝ, Οργανισμός Πολιτισμού και Ανάπτυξης Δ.Δασκαλόπουλου, στηρίζει το Φεστιβάλ Αθηνών από το 2012, στο πλαίσιο της δέσμευσής του να φέρει τον σύγχρονο πολιτισμό κοντά στον σύγχρονο πολίτη και να διευρύνει την επαφή του κοινού με τη σύγχρονη τέχνη.

Έκθεση Renaissance Stories
Πολυχώρος Πειραιώς 260, Κτίριο Α’
Διάρκεια έκθεσης: 8 Ιουνίου – 24 Ιουλίου 2015
Ώρες λειτουργίας:
Δευτέρα-Κυριακή: 19.00-23.00

Είσοδος ελεύθερη

Φωτογραφίες του Νίκου Μάρκου.