Η κατάσταση των σολάριουμ στην Ελλάδα -όπως και σε άλλες χώρες- είναι μάλλον ανησυχητική λόγω της συχνά υπερβολικής έκθεσης των χρηστών σε δυνητικά επικίνδυνη υπεριώδη ακτινοβολία, πάνω από τις προδιαγραφές ασφαλείας.
Με δεδομένο μάλιστα ότι, προς το παρόν, δεν υπάρχει σχετική εθνική νομοθεσία, προκύπτει η ανάγκη να καλυφθεί το σχετικό νομικό κενό, σύμφωνα με την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ).
Αν και από το 2009 η υπεριώδης ακτινοβολία (UV) των μηχανημάτων τεχνητού μαυρίσματος (σολάριουμ) έχει χαρακτηρισθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) καρκινογενής για τον άνθρωπο, στην ίδια υψηλή κατηγορία με το κάπνισμα, τον αμίαντο και τις ιοντίζουσες ακτινοβολίες, παρόλα αυτά η χρήση των σολάριουμ παραμένει δημοφιλής για λόγους αισθητικής.
Μέχρι πρόσφατα στη χώρα μας δεν είχε ποτέ πραγματοποιηθεί κανένας έλεγχος στην ακτινοβολία των σολάριουμ. Η ΕΕΑΕ, αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα του θέματος από άποψη ακτινοπροστασίας τόσο των καταναλωτών-πελατών, όσο και των εργαζομένων σε αυτούς τους χώρους, ανέλαβε σχετική πρωτοβουλία, στο πλαίσιο του ευρύτερου προγράμματος «Πρίσμα», που καταγράφει τη συνολική επιβάρυνση του ελληνικού πληθυσμού από ακτινοβολίες.
Έτσι, για πρώτη φορά, κατέγραψε την κατάσταση των σολάριουμ, κάνοντας δειγματοληπτικές επιτόπιες μετρήσεις σε όλη την Ελλάδα. Η Επιτροπή επισκέφθηκε τους παρόχους (ινστιτούτα αισθητικής, γυμναστήρια, ξενοδοχεία κ.α.) και είδε τα μηχανήματα που έχουν (τόσο αυτά στα οποία ο χρήστης ξαπλώνει, όσο και αυτά στα οποία στέκεται όρθιος), το προσωπικό που τα χειρίζεται και έκανε μετρήσεις.
Τα όρια ασφαλείας για την εκπεμπόμενη ακτινοβολία στα σολάριουμ -και γενικότερα για κάθε συσκευή που εκθέτει το δέρμα στην υπεριώδη και υπέρυθρη ακτινοβολία- τίθενται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στα 0,3 βατ ανά τετραγωνικό μέτρο, που αντιστοιχούν σε δείκτη UV 12 και ισοδυναμούν με την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία στους τροπικούς.
Το όριο αυτό έχει τεθεί και στην Ελλάδα με βάση σχετικό Πρότυπο του ΕΛΟΤ από το 2010. Όταν ο δείκτης UV υπερβαίνει το 11, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η επικινδυνότητα της ηλιακής ακτινοβολίας χαρακτηρίζεται «ακραία», με μεγάλη πιθανότητα πρόκλησης βλάβης στο δέρμα και στα μάτια.
Όμως στην Ελλάδα, στα δύο τρίτα (65%) των μηχανημάτων που μετρήθηκαν, η ακτινοβολία υπερέβαινε τη σύσταση ασφαλείας των 0,3 βατ ανά τ.μ. Η μέση εκπεμπόμενη ακτινοβολία άγγιζε τα 0,5 βάτ ανά τ.μ. (από 0,09 βατ έως σχεδόν 1 βατ).
Τα 20 στα 26 μηχανήματα που μετρήθηκαν, εξέπεμπαν ισχυρότερη υπεριώδη ακτινοβολία από ό,τι ο ήλιος του καλοκαιριού το μεσημέρι στην Αθήνα. Σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, η μέση μέγιστη τιμή του δείκτη UV στην Αθήνα κατά το δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου είναι περίπου 10.
Ακραία ακτινοβολία
Στη σχετική μελέτη των ερευνητών Ασπασίας Πετρή και Ευθύμιου Καραμπέτσου του Γραφείου Μη-Ιοντιζουών Ακτινοβολιών της ΕΕΑΕ, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην «Ελληνική Επιθεώρηση Δερματολογίας Αφροδισιολογίας», τονίζεται ότι, όπως προκύπτει από τις μετρήσεις της Επιτροπής, η συντριπτική πλειονότητα των μηχανημάτων σολάριουμ στην Ελλάδα εκπέμπει ακραία υπεριώδη ακτινοβολία.
Σημειωτέον ότι μια ανάλογη έρευνα σε σολάριουμ στις χώρες της ΕΕ, έδειξε ότι τα δύο τρίτα παραβιάζουν το όριο των 0,3 βατ, συνεπώς το πρόβλημα έχει διεθνή διάσταση. Επίσης, επισημαίνεται ότι τα περισσότερα μηχανήματα σολάριουμ στην Ελλάδα είναι τέτοιου τύπου, που θα έπρεπε να τα χειρίζεται εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό, πράγμα που δεν συμβαίνει.
Ο πρόεδρος της ΕΕΑΕ δρ Χρήστος Χουσιάδας επεσήμανε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο για τα σολάριουμ στην Ελλάδα, αλλά ούτε εκτός Ελλάδος. Η έρευνά μας δείχνει ότι ο κόσμος που χρησιμοποιεί τα σολάριουμ, πράγμα που είναι προσωπική επιλογή του και δεν μπορεί να απαγορευθεί, θα πρέπει να παίρνει κάποια προφυλακτικά μέτρα. Από την άλλη, όσοι διαθέτουν αυτά τα μηχανήματα, θα πρέπει να έχουν καλύτερη γνώση, ενώ οι χειριστές τους την κατάλληλη εκπαίδευση. Σε όλα αυτά, υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης, ώστε να εξασφαλισθεί μεγαλύτερη ασφάλεια στους πελάτες».
Σύμφωνα με τον κ.Χουσιάδα, «όσον αφορά τόσο την ένταση της ακτινοβολίας των μηχανημάτων, όσο και τον χρόνο χρήσης τους, βλέπουμε ότι υπάρχει πρόβλημα. Αυτό οφείλεται σε άγνοια, γιατί τα μηχανήματα μπορούν να ρυθμισθούν κατάλληλα. Οι συστάσεις μας είναι να γίνονται λιγότερες συνεδρίες, μικρότερης διάρκειας και με μεγαλύτερα διαλείμματα μεταξύ τους».
Μετά τα ευρήματά αυτά, ο πρόεδρος της ΕΑΑΕ δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «η Επιτροπή θα εισηγηθεί μια ρύθμιση για τον χώρο των σολάριουμ στην Ελλάδα, ώστε να μπουν πλέον νομικά κάποια όρια, καθώς και να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός, προκειμένου να υπάρχει εποπτεία τους, διότι σήμερα υπάρχει νομικό κενό. Πάντως, για να μην αυτομαστιγωνόμαστε, το πρόβλημα είναι διεθνές και δεν αφορά μόνο την χώρα μας».
Κίνδυνοι για την υγεία και συστάσεις
Όπως έχουν δείξει οι επιστημονικές μελέτες, το τεχνητό μαύρισμα μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες για την υγεία, όπως εγκαύματα, φωτοτοξικές και φωτοαλλεργικές αντιδράσεις, βλάβες στα μάτια, κυρίως όμως καρκίνο, μετά από μακροχρόνια χρήση, τόσο μη μελανωματικούς καρκίνους, όσο και το σπανιότερο αλλά πιο θανατηφόρο μελάνωμα. Εκτιμάται ότι άνθρωποι που ξεκίνησαν να κάνουν σολάριουμ σε ηλικία μικρότερη των 35 ετών, έχουν κατά 87% μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν μελάνωμα.
Επίσης, το τεχνητό μαύρισμα δεν προετοιμάζει το δέρμα για την ηλιοθεραπεία και δεν προστατεύει από την έκθεση στον ήλιο. Γενικότερα, το μαύρισμα του δέρματος, όσο κι αν θεωρείται «σέξι» στην εποχή μας, στην πραγματικότητα δεν είναι ένδειξη υγείας, αντίθετα αποτελεί ορατό σημάδι πως το δέρμα έχει υποστεί ήδη βλάβες και προσπαθεί να προστατευθεί από αυτές, αυξάνοντας την ουσία μελανίνη.
Επιπλέον, το σολάριουμ δεν είναι ασφαλής επιλογή για την αύξηση της βιταμίνης D στον οργανισμό. Για μια ηλιόλουστη χώρα όπως η Ελλάδα, αρκούν ελάχιστα λεπτά καθημερινής έκθεσης των χεριών και του προσώπου στον ήλιο για την κάλυψη των ημερήσιων αναγκών σε βιταμίνη D.
Οι ειδικοί συνιστούν την απαγόρευση του σολάριουμ σε άτομα κάτω των 18 ετών, σε ανθρώπους κοκκινομάλληδες, με πολύ ανοιχτόχρωμο δέρμα που κοκκινίζει εύκολα, σε όσους έχουν πολλούς σπίλους και φακίδες στο δέρμα τους και σε άτομα που από παιδιά καίγονταν εύκολα στον ήλιο ή που έχουν οικογενειακό ιστορικό δερματικού καρκίνου.
Ο χρόνος μιας συνεδρίας σε σολάριουμ εξαρτάται από τον τύπο δέρματος του καθενός (πόσο ευαίσθητο είναι) και κυμαίνεται από 5,5 λεπτά έως 16 λεπτά το πολύ - και εφόσον το μηχάνημα έχει ρυθμισθεί σωστά, ώστε να μην εκπέμπει υπερβολική ακτινοβολία. Επίσης, κατά τη χρήση του σολάριουμ πρέπει κανείς να έχει αφαιρέσει τα καλλυντικά από το σώμα του, να μην έχει βάλει αντηλιακό, να φορά προστατευτικά γυαλιά και να αποφύγει να εκτεθεί στον ήλιο για 48 ώρες μετά το τεχνητό μαύρισμα.