Αναζητώντας τη θεά Αθηνά στο Μουσείο της Ακρόπολης

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μία επίσκεψη στο Μουσείο της Ακρόπολης αρκεί για να αντιληφθεί κανείς το μεγαλείο των εκθεμάτων του. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τα έχει γνωρίσει και καλά. Γι' αυτό το λόγο σύγχρονες εφαρμογές, όπως οι ψηφιακές, μπορούν να δώσουν ακόμα περισσότερα στοιχεία για τα μνημεία που στεγάζονται στο περίφημο Μουσείο και τα οποία, όσες φορές και να τα παρατηρήσει κανείς, σίγουρα κάποια θα του έχουν ξεφύγει.

Η ψηφιακή εφαρμογή «Αθηνά, η θεά της Ακρόπολης», που λειτουργεί εδώ και λίγο καιρό στη διεύθυνση www.acropolis-athena.gr, έχει αυτόν τον στόχο. Δηλαδή, να δώσει σημαντικές πληροφορίες για τη θεά της σοφίας, του πολιτισμού και των τεχνών, η οποία ως όνομα, παράδοση και καλλιτεχνική παράσταση κυριαρχούσε παντού, κυρίως όμως στην Αθήνα και την Ακρόπολη, όπου λατρευόταν με πολλές διαφορετικές μορφές και ιδιότητες.

Η περιήγηση ξεκινά εικονικά στο Μουσείο της Ακρόπολης. Εκεί ο χρήστης, ακολουθώντας μία δέσμη φωτός, αναζητεί και παρατηρεί τα επιλεγμένα εκθέματα της θεάς Αθηνάς. Ορισμένα από αυτά αναφέρονται στα ιερά λατρευτικά αγάλματα της θεάς, που βρίσκονταν μέσα στους ναούς και από τα οποία, δυστυχώς, δεν σώζεται σήμερα τίποτα. Το πήλινο ειδώλιο που μοιάζει με το ξύλινο άγαλμα της Αθηνάς Πολιάδας, της προστάτιδας θεάς της πόλης, το οποίο φυλασσόταν μέσα στο Ερέχθειο ή το μαρμάρινο άγαλμα της Αθηνάς Παρθένου, ρωμαϊκό αντίγραφο του χρυσελεφάντινου αριστουργήματος του Φειδία που υπήρχε μέσα στον Παρθενώνα, ανήκουν σ' αυτή την κατηγορία.

Στην εφαρμογή περιλαμβάνονται και μερικά από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονικά γλυπτά της Aκρόπολης με θέματα από τη μυθολογία της θεάς, όπως το εντυπωσιακό άγαλμα της Αθηνάς της Γιγαντομαχίας, που μάχεται με τον Εγκέλαδο, τον Γίγαντα των σεισμών, από το αέτωμα του «Αρχαίου Ναού», αλλά και οι ανάγλυφες παραστάσεις της Αθηνάς από τη ζωφόρο του Παρθενώνα και από το παραπέτο του ναού της Αθηνάς Νίκης.

Στην ίδια κατηγορία των αρχιτεκτονικών γλυπτών ανήκουν τα αγάλματα της Αθηνάς από τα δύο αετώματα του Παρθενώνα. Ο χρήστης, βοηθούμενος από σχετικές αναπαραστάσεις, μπορεί να αναπλάσει με τη φαντασία του το χαμένο άγαλμα που αποτελούσε τμήμα της αναπαράστασης με θέμα τη γέννηση της θεάς στο ανατολικό αέτωμα ή να αντιληφθεί το μεγαλείο του αγάλματος -που σώζεται μόνο ένα τμήμα του- από τη διαμάχη της Αθηνάς με τον Ποσειδώνα στο δυτικό αέτωμα.

Στην περιήγηση συμμετέχουν και αναθήματα - αφιερώματα στη θεά, αγάλματα που αναπαριστούν την ίδια. Όπως, για παράδειγμα, η Αθηνά του Αγγέλιτου, που κατασκεύασε ο περίφημος γλύπτης Ένδοιος, η μικρή χάλκινη Αθηνά Πρόμαχος, θεά της μάχης που την αφιέρωσε μία γυναίκα, η Μελησώ, καθώς και η περίφημη Αθηνά της περισυλλογής, η ανάγλυφη Αθηνά Σκεπτομένη.

Στην εφαρμογή περιλαμβάνεται και ένα τμήμα από Παναθηναϊκό αμφορέα, το αγγείο που δινόταν ως βραβείο στους νικητές των Παναθηναϊκών Αγώνων, με απεικόνιση της θεάς Αθηνάς πάνοπλης ως πολεμικής θεάς.

Το σημαντικό δεν βρίσκεται τόσο στην αναζήτηση, κατά την οποία ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει καλύτερα το Μουσείο της Ακρόπολης, όσο στις απεικονίσεις των εκθεμάτων, που μεγαλώνουν, περιστρέφονται και συχνά αναδεικνύονται ολόκληρα -με τα χαμένα τους τμήματα- καθώς και στις πληροφορίες που τα συνοδεύουν. Μία σύντομη περιγραφή, ένας σχετικός μύθος, στοιχεία για τη λατρεία της Αθηνάς και αρχαία κείμενα του Παυσανία συμπληρώνουν τις γνώσεις των χρηστών για τη θεά.

Η εφαρμογή δημιουργήθηκε από την Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης σε συνεργασία με το Μουσείο Ακρόπολης και με την ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Μποδοσάκη. Την γενική επιμέλεια της εφαρμογής και των κειμένων, που τη συνοδεύουν, είχαν οι Κ. Χατζηασλάνη, Ε. Καϊμάρα, Α. Λεοντή. Ο σχεδιασμός της εφαρμογής έγινε από τον Γ. Κουτσούκο και η καλλιτεχνική επιμέλεια από τον καθηγητή Κ. Αντωνιάδη. Ο δικτυακός τόπος www.acropolis-athena.gr λειτουργεί στα πληροφοριακά συστήματα του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), στο πλαίσιο της μακροχρόνιας συνεργασίας του με την Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης.

Ελ. Μάρκου (ΑΠΕ-ΜΠΕ)