Ποιο είναι το στοίχημα; Με το δεδομένο ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα ρευστότητας, η ιδέα να υιοθετήσει ένα παράλληλο νόμισμα, το οποίο θα χρησιμοποιείται για κάποιες εγχώριες συναλλαγές -διατηρώντας όμως το ευρώ σε τραπεζικές καταθέσεις και για διεθνείς συναλλαγές- επιστρέφει.
Σύμφωνα με το businessinsider που επικαλείται το Ινστιτούτο Bruegel, παρά το γεγονός πως υπάρχουν ιστορικά παραδείγματα χρήσης παράλληλων νομισμάτων, η ιδέα είναι ακόμα σε πολύ πρώιμο στάδιο, ενώ είναι ασαφής ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να προχωρήσει κάτι τέτοιο.
Το τελευταίο διάστημα είναι πολλά τα δημοσιεύματα που υποστηρίζουν πως τόσο η ελληνική κυβέρνηση όσο και η ΕΚΤ εξετάζουν το ενδεχόμενο της έκδοσης ενός παράλληλου νομίσματος, προκειμένου η Ελλάδα να μπορέσει να πληρώσει της εγχώριες υποχρεώσεις της συμπεριλαμβανομένων των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, των συντάξεων κ.λπ. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί ακόμα και μέσα στις επόμενες εβδομάδες, αφού η Ελλάδα βρίσκεται σε καθεστώς οικονομικής ασφυξίας και θα έδινε τη δυνατότητα στη χώρα να πληρώσει και στο εσωτερικό της, ενώ θα «αποδέσμευε» το ευρώ ώστε η κυβέρνηση να είναι εντάξει και στις υποχρεώσεις της προς τους δανειστές της.
Η ιδέα των παράλληλων νομισμάτων είχε ξεκινήσει πριν το ευρώ μπει στη ζωή μας. Τότε οι υποστηρικτές του παράλληλου νομίσματος ανέφεραν πως με τη χρήση του θα ήταν πιο εύκολη η μετάβαση στο ενιαίο νόμισμα.
Με δύο τρόπους θα μπορούσε να έρθει το παράλληλο νόμισμα στην Ελλάδα
Η εισαγωγή ενός ελληνικού παράλληλου νομίσματος θα μπορούσε να γίνει με δύο τουλάχιστον τρόπους. Ο πρώτος τρόπος θα ήταν η Ελλάδα να εκδώσει IOUs, δηλαδή υποσχετικές για την πληρωμή αυτού που φέρει ευρώ, σε μια μελλοντική λήξη. Ετσι το κράτος θα αναγνωρίζει το ποσό που οφείλεται σε περίπτωση χρεοκοπίας εντός ευρώ. Το πότε όμως θα πληρωθεί το ποσό αυτό δεν θα αναφέρεται. Το μόνο που θα γνωρίζει ο πολίτης είναι πως κάποια στιγμή, χωρίς να προσδιορίζεται χρονικά, θα πάρει πίσω αυτά που του χρωστά το κράτος.
Ο δεύτερος τρόπος θα ήταν να εκδοθούν Tax Credit Certificates (TCC) και να αποδοθούν σε εργαζόμενους και επιχειρήσεις χωρίς καμία επιβάρυνση. Τα TCC θα δίνουν το δικαίωμα στον κάτοχό τους, μείωσης του φόρου ενός αντίστοιχου ποσού που θα λήγει, ας πούμε, δύο χρόνια μετά την έκδοση. Τέτοια δικαιώματα θα μπορούσαν να ρευστοποιηθούν σε αντάλλαγμα για ευρώ και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για σκοπούς δαπανών. Η ρευστοποίηση των TCC θα λάβει χώρα αντί αγορά TCC από εκείνους που θα έδιναν ευρώ σε αντάλλαγμα για το δικαίωμα μελλοντικών φοροαπαλλαγών.
Γιατί είναι δύσκολο να γίνει στην πράξη
Η προθυμία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ να αγοράσει bad money από το δημόσιο με καλά λεφτά, θα προάγει την μαζική μετατροπή σε ευρώ και ως εκ τούτου θα βγάλει όλα τα bad money από την κυκλοφορία. Το ελληνικό παράλληλο νόμισμα θα σταματήσει να υπάρχει.
Τα ιστορικά παραδείγματα
Ο Thomas Mayer γράφει ότι υπάρχουν ιστορικά παραδείγματα ενός παράλληλου νομίσματος που εισήχθη στη διάρκεια περιόδων οικονομικής πίεσης, τα οποία εξαφανίστηκαν στη συνέχεια. Για παράδειγμα, η Καλιφόρνια το 2009 πλήρωσε χρέος σε IOUs που κυκλοφόρησαν προσωρινά ως παράλληλο νόμισμα του δολαρίου. Το κράτος εξαγόρασε τέτοια IOUs έναντι δολαρίων αφού είχε χαλαρώσει η οικονομική ένταση. Επίσης, στη διάρκεια του αμερικανικού εμφυλίου, τα κράτη της Ένωσης στον Βορρά εισήγαγαν United States Notes για να χρηματοδοτήσουν το κόστος πολέμου. Αυτά τα χρεόγραφα, που ονομάστηκαν Green Backs, κυκλοφόρησαν ως νόμισμα παράληλα με το χρυσό δολάριο και στη συνέχεια εξαγοράστηκαν από την αμερικανική κυβέρνηση. Στο πλαίσιο αυτής της εμπειρίας, οι επαρχίες της Αργεντινής εξέδωσαν IOUs στη διάρκεια της κρίσης χρέους του 2001. Αλλά αυτό ήταν μόλις ένα προοίμιο για την εγκατάλειψη του συνδέσμου πέσο-δολάριο και της εισαγωγής ενός καθεστώτος κυμαινόμενης συναλλαγματικής ισοτιμίας για το αργεντίνικο νόμισμα.
Οι Bagio Bossone και Marco Cattaneo γράφουν ότι καμία από αυτές τις προσπάθειες δεν έχουν διεξαχθεί σε τόσο μεγάλη κλίμακα για να αντιμετωπίσουν με επιτυχία το πρόβλημα ανταγωνιστικότητας και ασφαλώς όχι στο πλαίσιο μιας νομισματικής ένωσης που να διαχειρίζεται ένα παράλληλο νόμισμα σε μια συμφωνημένη διαδικασία με άλλα κράτη-μέλη. Ο JP Koning γράφει ότι η Alberta το 1936 και η Ελλάδα το 2015 βρίσκονται σε παρόμοιες καταστάσεις. Και οι δύο δεν εκδίδουν νόμισμα εντός μιας μεγαλύτερης νομισματικής ζώνης. Και οι δύο έχουν απαίσια πίστωση. Καμιά δεν είναι μέλος μιας μεγαλύτερης δημοσιονομικής ένωσης. Στις αρχές Αυγούστου 1936, όταν ξεκίνησε το πρόγραμμα, ένας άνεργος κάτοικος της Alberta πληρωνόταν 1 πιστοποιητικό για κάθε ένα δολάριο που κόστιζε η εργασία του. Αυτό το πιστοποιητικό θα πληρωνόταν από την κυβέρνηση της Alberta δύο χρόνια μετά, ή τον Αύγουστο του 1938, έναντι 1 δολαρίου Καναδά.
