Η αντιπαράθεση των τελευταίων τεσσάρων μηνών ανάμεσα στην Αθήνα και τους πιστωτές της ανεβάζει τις πιθανότητες για μια ελληνική χρεοκοπία.
Υπό συνθήκες, μπορεί να οδηγήσει και σε έλεγχο κεφαλαίων, έτσι ώστε να αποσοβηθεί περαιτέρω αποχώρηση καταθέσεων από τις τράπεζες.
Όπως αναφέρει το Bloomberg, μόλις την προηγούμενη εβδομάδα η Deutsche Bank έκανε λόγο για πιθανότητες που φτάνουν στο 40% να επιβληθούν έλεγχοι κεφαλαίων στην Ελλάδα. Τι μπορεί να σημαίνει πρακτικά αυτό; Το αμερικανικό δίκτυο απαντάει σε όλα τα ερωτήματα που προκύπτουν.
Πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει ο έλεγχος κεφαλαίων;
Θα βλάψει. Κανείς δεν γνωρίζει τις λεπτομέρειες για την Ελλάδα, αλλά ιδού τι συνέβη στην Κύπρο: οι αναλήψεις από τα ΑΤΜ περιορίστηκαν στα 300 ευρώ ανά άτομο την ημέρα. Οι μεταβιβάσεις άνω των 5.000 ευρώ στο εξωτερικό έπρεπε να εγκριθούν από ειδική επιτροπή. Οι εταιρείες χρειάζονταν έγγραφα για κάθε εντολή πληρωμής, ενώ οι εγκρίσεις για ποσά πάνω από 200.000 ευρώ καθορίζονταν από τη διαθέσιμη ρευστότητα. Οι γονείς δεν μπορούσαν να στείλουν στα παιδιά τους που σπούδαζαν στο εξωτερικό πάνω από 5.000 το τρίμηνο. Οι Κύπριοι που ταξίδευαν στο εξωτερικό δεν μπορούσαν να φέρουν περισσότερα από 1.000 ευρώ. Η καταγγελία των καταθέσεων προθεσμίας ήταν απαγορευμένη, ενώ οι πληρωμές με πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες περιορίζονταν στα 5.000 ευρώ. Οι επιταγές δεν μπορούσαν να εξαργυρωθούν.
Πώς θα τεθεί σε εφαρμογή ο έλεγχος κεφαλαίων;
Το στοιχείο της έκπληξης βοηθά. Οι κεφαλαιακοί έλεγχοι στην Κύπρο ξεκίνησαν σε μια τραπεζική αργία μεταξύ 16 και 28 Μαρτίου 2013, γράφει το πρακτορείο. Η γιορτή έδωσε τη δυνατότητα στη χώρα να διαπραγματευθεί τη συμφωνία με τα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ και το ΔΝΤ. Οι τράπεζες άνοιξαν εκ νέου με το νέο καθεστώς της επιβολής ελέγχου κεφαλαίων.
Πόσο καιρό μπορούν να είναι εν ισχύ οι έλεγχοι κεφαλαίων;
Δεν υπάρχει πραγματικό όριο. Στην Κύπρο διατηρούνται οι έλεγχοι για δύο χρόνια, παρόλο που υποτίθεται ότι θα ήταν ένα προσωρινό μέτρο έκτακτης ανάγκης. Τα όρια στις συναλλαγές σταδιακά χαλάρωσαν κατά τη διάρκεια της διετούς περιόδου, προτού αρθούν πλήρως τον Απρίλιο του 2015. Η εμπειρία από άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ισλανδίας, δείχνει ότι από τη στιγμή που θα ισχύσει το μέτρο, θα μπορούσε να αρθεί μόνο σταδιακά, μετά από μια μακρά χρονική περίοδο. Η κυβέρνηση της Ισλανδίας αναμένεται να παρουσιάσει ένα νομοσχέδιο αυτή την εβδομάδα για την άρση των ελέγχων κεφαλαίων που πραγματοποιήθηκε το 2008.
Ποιες άλλες επιπτώσεις θα υπάρξουν στην Ελλάδα;
Θα αγοράσει χρόνο. Αν επιβληθεί ο έλεγχος κεφαλαίων, μπορεί να δώσει στην Ελλάδα μια ανάσα για να έρθει σε συμφωνία με τους πιστωτές της, αν και αυτό θα έχει τεράστιο κόστος. Το όριο για εταιρικές συναλλαγές και αναλήψεις καταθέσεων θα βλάψει τις λιανικές πωλήσεις, τον τουρισμό, τη βιομηχανία, τις εισαγωγές και σχεδόν κάθε άλλο τομέα της οικονομικής δραστηριότητας.
Τι θα μπορούσε να προκαλέσει ο έλεγχος των κεφαλαίων;
Μεγάλο μέρος των εξασφαλίσεων που δεσμεύονται από τις ελληνικές τράπεζες για τον ELΑ είναι κρατικά ομόλογα και έντοκα γραμμάτια. Αν φτάσουμε στο ακραίο σημείο και η Ελλάδα δεν πληρώσει μια δόση ή αν οι συνομιλίες δεν καταλήξουν πουθενά, τότε οι διοικητές των κεντρικών τραπεζών μπορούν να μη θεωρούν επιλέξιμες τις ελληνικές εγγυήσεις, καθώς θα θεωρήσουν πως ο εγγυητής δεν είναι φερέγγυος. Εναλλακτικά, η ΕΚΤ θα μπορούσε να επιβάλει ένα πολύ μεγαλύτερο κούρεμα στις ελληνικές εγγυήσεις, μειώνοντας έτσι το καθαρό ποσό του ELA.
Τι θα συμβεί αν η Ελλάδα χάσει μια πληρωμή;
Οι διοικητές των τραπεζών θα δώσουν στην Ελλάδα μια πολύ σύντομη προθεσμία για να έρθει σε συμφωνία με τους πιστωτές της για να αποκατασταθεί η φερεγγυότητά της (άρα και των τραπεζών) – όπως έκαναν και με την Κύπρο. Εναλλακτικά, το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ θα μπορούσε να αποφασίσει την άμεση διακοπή του ELA, αναγκάζοντας έτσι την άμεση επιβολή ελέγχων κεφαλαίων.
Η Ελλάδα θα έχει και άλλες επιλογές;
Όχι ακριβώς. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να αφήσει το όριο του ELA να εξαντληθεί, οπότε σε αυτή την περίπτωση μέσα σε λίγες ημέρες δεν θα υπήρχαν άλλα χρήματα στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι αποταμιευτές θα σπεύσουν να σηκώσουν τα χρήματά τους, όσο ακόμη θα έχουν το δικαίωμα να το κάνουν. Η πλήρης εξάντληση του ELA θα ωθήσει την Ελλάδα εκτός της ζώνης του ευρώ, καθώς καμία οικονομία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς ρευστότητα. Ακόμη και αν η κυβέρνηση σχεδιάζει να αφήσει το ευρώ, οι έλεγχοι κεφαλαίων θα εξακολουθήσουν να έχουν νόημα, δεδομένου ότι θα παγώσουν το χρόνο μέχρι να καταφέρει η κυβέρνηση να εκτυπώσει ένα νέο νόμισμα, ή κάποιο ισοδύναμο νόμισμα.
Είναι νόμιμοι οι έλεγχοι κεφαλαίων;
Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, ναι. Ενώ η ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων αποτελεί μία από τις «τέσσερις βασικές ελευθερίες» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι περιορισμοί είναι δυνατόν να επιβληθούν «για λόγους δημόσιας τάξης ή δημόσιας ασφάλειας». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέτρεψε στην Κύπρο να το κάνει, είναι το μόνο παράδειγμα που υπάρχει στο αρχείο, λέγοντας ότι υπήρχε σημαντικός κίνδυνος «πλήρους αποσταθεροποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος».