Υπάρχει ένα κοινό σημείο ανάμεσα στον Αλέξη Τσίπρα και τον Ντέιβιντ Κάμερον: η λύση του δημοψηφίσματος. Για διαφορετικούς λόγους ο καθένας, εξέθεσαν δημοσίως την εκτίμησή τους ότι αυτή θα ήταν μια λύση για τις χώρες.
Αν και έχουν διαφορετικά ζητήματα να διαχειριστούν, η κοινή συνισταμένη της πολιτικής ρητορικής τους ήταν να απευθυνθούν στα εσωτερικά ακροατήρια και λιγότερο στο εξωτερικό. Η Αγγλία για το αν θα παραμείνει στην ΕΕ και η Ελλάδα για το αν επιθυμεί να μείνει στο ευρώ.
Το think tank Stratfor προχώρησε σε μια ανάλυση και για τις δύο περιπτώσεις, καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως και στις δυο περιπτώσεις το χαρτί του δημοψηφίσματος δεν λειτούργησε όπως θα ήθελαν οι εμπνευστές τους.
Το όπλο του ΣΥΡΙΖΑ
Ειδικότερα για την Ελλάδα, όπως αναφέρει το Stratfor, ο ΣΥΡΙΖΑ χρησιμοποίησε την απειλή του δημοψηφίσματος επίσης σαν ένα όπλο, αλλά, όπως και το Ηνωμένο Βασίλειο, ανακάλυψε ότι είναι ένα όπλο με την τάση να γυρίζει μπούμερανγκ. Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ εξελέγη τον Ιανουάριο αυτής της χρονιάς, ο ελληνικός λαός έδωσε εντολή για μία σκληρή αντιπαράθεση με τους δανειστές της χώρας. Ωστόσο, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ισχυρίζεται ότι είναι ένα κόμμα υπέρ της Ευρώπης και ο ελληνικός λαός δεν θέλει να εγκαταλείψει την Ευρώπη, προφανώς υπάρχει όριο στις απειλές του.
Το κοινό δεν ανταποκρίθηκε
Καθώς λοιπόν οι συνομιλίες κλιμακώνονται και η ριψοκίνδυνη διαπραγμάτευση έχει οδηγήσει στα άκρα και τις δύο πλευρές, ο ΣΥΡΙΖΑ άρχισε όλο και περισσότερο να προβάλλει την ιδέα δημοψηφίσματος ή πρόωρων εκλογών, προκειμένου θεωρητικά να ενδυναμώσει την κυβέρνηση κατά την επάνοδό της στις διαβουλεύσεις με το όπλο της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Το πρόβλημα με αυτήν τη στρατηγική προκύπτει από τη στιγμή που η ελληνική κοινή γνώμη, αντί να ενισχύσει τον ΣΥΡΙΖΑ για να βγάλει την Ελλάδα από την Ευρώπη στο χειρότερο σενάριο, ψηφίζει υπέρ της παραμονής της στην Ευρωπαϊκή Ένωση με κάθε τίμημα. Σε ένα τέτοιο σενάριο, ο ΣΥΡΙΖΑ θα έχει βρεθεί να παίζει πόκερ με τη Γερμανία χωρίς κανένα χαρτί στα χέρια του.
Η αντίδραση Σόιμπλε στην μπλόφα
Έτσι, αυτήν την εβδομάδα ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, είδε την μπλόφα του ΣΥΡΙΖΑ καλώντας τη χώρα να κάνει δημοψήφισμα, εφόσον η ελληνική κυβέρνηση, όπως είπε, κρίνει ότι αυτό χρειάζεται. Από τότε που o Γ. Παπανδρέου σκέφτηκε να κάνει κάτι ανάλογο το 2011, οι ηγέτες της Ευρώπης έχουν αντιταχθεί έντονα στην ιδέα, φοβούμενοι ότι θα ενδυνάμωναν μία ελληνική εξέγερση για το θέμα.
Ήταν λοιπόν απρόσμενο όταν ο Β. Σόιμπλε δήλωνε δημοσίως ότι τυχόν δημοψήφισμα ίσως ήταν και καλή ιδέα. Στον ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε μία σειρά έντονων διαβουλεύσεων που κατέληξαν στη δήλωση Βούτση, μία ημέρα μετά τις δηλώσεις Σόιμπλε, ότι ούτε δημοψήφισμα ούτε πρόωρες εκλογές πρόκειται να προκηρυχθούν από την ελληνική κυβέρνηση. Το όπλο της επιλογής του ελληνικού λαού, που ήταν στραμμένο στο Βερολίνο, γύρισε πλέον προς την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, και τώρα είναι η Αθήνα αυτή που τρέχει να ξεφύγει.
Το δημοκρατικό όπλο ξεγλίστρησε από τον ΣΥΡΙΖΑ
Η μάχη κρατά βέβαια πολύ και θα έχει πολλά μέρη. Με το τρέχον πρόγραμμα διάσωσης να ολοκληρώνεται επίσημα τον Ιούνιο και με την ανάγκη διαβουλεύσεων πάνω στο τι θα πρέπει να ακολουθήσει, θα υπάρξουν πολλές ευκαιρίες για να χάσει η ελληνική κοινή γνώμη την υπομονή της και να γίνει πιο βαριά η διάθεση. Όμως το δημοκρατικό όπλο της βούλησης του ελληνικού λαού έχει ξεγλιστρήσει για την ώρα από τα χέρια του ΣΥΡΙΖΑ.
Η φιλελεύθερη δημοκρατία συνίσταται στην ενδυνάμωση του λαού, στο να καθιστά τους πολιτικούς υπόλογους στον λαό τους μέσω περιοδικών εκλογικών διαδικασιών και μέσω ανοιχτού διαλόγου. Κάποιες φορές, οι πολιτικοί αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν την κοινή γνώμη προς το συμφέρον τους. Ο Κάμερον έπαιξε με το χαρτί του δημοψηφίσματος πιστεύοντας ότι θα υπήρχαν εμπόδια, τα οποία θα απέτρεπαν την εκπλήρωση της υπόσχεσής του. Ο ΣΥΡΙΖΑ έπαιξε πιστεύοντας ότι το κοινό θα τον ακολουθήσει. Και οι δύο χρησιμοποίησαν το εκλογικό σώμα ως απειλή, κι οι δύο όμως μετανιώνουν γι' αυτήν την επιλογή τους.