Ο Γερμανός δημοσιογράφος της Die Zeit Γιόχαν Μπίτνερ περιγράφει σε άρθρο του στους «The New York Times» την εμπειρία του από το πρόσφατο ταξίδι του στην Ελλάδα.
«Αν ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε με τα λεφτά είναι ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε γενικότερα στη ζωή μας, τότε τι μας λέει για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα;» αναρωτιέται το Γερμανός δημοσιογράφος ο οποίος συμπυκνώνει τον συλλογισμό του στην απάντηση που του έδωσε ο Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρος Ρακιντζής.
Ο Μπίτνερ ρώτησε τον Λέανδρο Ρακιντζή: «Τι μας λέει η ελληνική κρίση χρέους για την ίδια την Ελλάδα και το αντίστροφο»;. Ο κ. Ρακιντζής έδωσε την αποστομωτική, μονολεκτική απάντηση, την οποία χαρακτήρισε ο Γερμανός «βγαλμένη από Σωκρατικό διάλογο»: «Η νοοτροπία».
Το βαθύτερο πρόβλημα της Ελλάδας είναι πρόβλημα νοοτροπίας
«Νομίζουμε ότι είμαστε έξυπνοι» λέει ο Ελληνας αξιωματούχος και προσθέτει: «Και πιστεύουμε πως το να είμαστε έξυπνοι σημαίνει ότι δεν πρέπει να δουλέψουμε για να βγάλουμε λεφτά».
Ο Μπίτνερ αναφέρει πως ο Λέανδρος Ρακιντζής μπορεί να κάθεται για ώρες και να αναλύει τις παθογένειες του ελληνικού δημόσιου τομέα, τη διαφθορά, τις πελατειακές σχέσεις και άλλα, ωστόσο ο ίδιος θέλησε να κάνει τον δικηγόρο του διαβόλου: «Με συγχωρείτε κ. Ρακιντζή, αλλά γνωρίζω πολλούς Ελληνες που δουλεύουν πολύ σκληρά και για πολύ λίγα χρήματα».
Αλλά και σε αυτό το ερώτημα η απάντηση είναι αφοπλιστική: «Φυσικά και αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα. Οι κοινωνικές συνθήκες δεν επιτρέπουν στον κόσμο να εξελίξει τον εαυτό του». Και όπου «κοινωνικές συνθήκες» ο Ελληνας αξιωματούχος εννοεί ότι «το ελληνικό κράτος δουλεύει μόνο στη θεωρία» σχολιάζει ο Μπίτνερ τονίζοντας πως «η νομοθεσία στραγγαλίζει κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα» και «το φορολογικό σύστημα είναι τόσο πολύπλοκο που ακόμη και οι φοροτεχνικοί δεν μπορούν να το κατανοήσουν πλήρως».
Και σε αυτό το σημείο συμπυκνώνει τον τίτλο του άρθρου του που είναι «Τα πρόβλημα της διχασμένης προσωπικότητας της Ελλάδας». Ο Γερμανός δημοσιογράφος υποστηρίζει πως «υπάρχουν δύο Ελλάδες: Μία επίσημη και μία ανεπίσημη. H επίσημη Ελλάδα είναι δυσλειτουργική, η ανεπίσημα δουλεύει πολύ καλά. Η επίσημη, η θεωρητική Ελλάδα έχει ελέγχους και ισορροπίες. Η ανεπίσημη, η βασισμένη στην πραγματικότητα Ελλάδα κάνει τα στραβά μάτια όταν ο κόσμος παραβαίνει τους νόμους και φοροδιαφεύγει».
«Γνωρίζω ότι αυτό ίσως ακούγεται σκληρό και πιθανόν είναι αυτό που όλοι περιμένουν να ακούσουν από έναν Γερμανό» παραδέχεται ο Μπίτνερ. «Ομως, μέσα από αμέτρητες συνεντεύξεις, αυτό είναι εκείνο που ακούω από τους ίδιους τους Ελληνες, που επιμένουν πως η κύρια αιτία για την οικονομική κρίση της Ελλάδας είναι μια διαδεδομένη έλλειψη σεβασμού των νόμων και για το ίδιο το κράτος».
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα που θυμάται να του αναφέρει ο Ελληνας συνάδελφός του από την εφημερίδα «Καθημερινή», ο Σταύρος Λυγερός. Ας πούμε ότι ανοίγουν δύο καφετέριες η μία δίπλα από την άλλη. Ο πρώτος ιδιοκτήτης ακολουθεί κατά γράμμα τον νόμο και πληρώνει τους φόρους του, έχει ασφαλισμένους τους υπαλλήλους, δεν βγάζει περισσότερα τραπεζοκαθίσματα στον δρόμο από όσα αναφέρει η άδειά του, δεν επιτρέπει το κάπνισμα εντός του καταστήματος. Ο δεύτερος κάνει ακριβώς τα αντίθετα επειδή γνωρίζει τον τοπικό αστυνομικό. Στη Γερμανία στο δεύτερο καφέ θα έμπαινε λουκέτο, στην Ελλάδα το λουκέτο θα μπει στο πρώτο.
Για να εξηγήσει στον Γερμανό συνάδελφό του την αιτία που συμβαίνει αυτό στη χώρα μας, ο Λυγερός που ανέφερε την ύπαρξη αυτό που ονομάζει «αμαρτωλό τρίγωνο»: η συνύπαρξη της οικονομικής ελίτ, της πολιτικής τάξης και των ΜΜΕ. Ο Μπίτνερ παραθέτει τη δοσοληψία των πλούσιων καναλαρχών με συγκεκριμένους υπουργούς κοκ.
Η ουσία είναι μία: «πως υπάρχει μια άγραφη συμφωνία: Οι πάνω δεν ενδιαφέρονται για τους κάτω, όσο οι κάτω δεν τους ενοχλούν».
Ομως, ο αρθρογράφος της Die Zeit σχολιάζει «η Ελλάδα έκανε προσπάθειες να αλλάξει» και σχολιάζει με μία δόση ειρωνείας και χιούμορ πως «τώρα έχει έναν εναλλακτικό υπουργό (που μοιάζει περισσότερο με βοηθός γραμματέα στις ΗΠΑ) για τη διοικητική μεταρρύθμιση, τον Γιώργο Κατρούγκαλο» ο οποίος, όπως μας πληροφορεί ο Μπίτνερ, «αναγνωρίζει ότι υπάρχει ένα βαθιά ριζωμένο πρόβλημα νοοτροπίας».
«Το ελληνικό κράτος, λόγω της πελατειακής του φύσης και της αποτυχίας του να παρέχει αποτελεσματικές κοινωνικές υπηρεσίες, εξακολουθεί να θεωρείται από ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας ως εχθρικό» αναφέρει στον δημοσιογράφο ο κ. Κατρούγκαλος.
«Αυτό που χρειάζεται, πριν από οποιαδήποτε μεταρρύθμιση τεθεί σε κίνηση, είναι μια ριζική αλλαγή αυτής της νοοτροπίας» συμπεραίνει ο Μπίτνερ ο οποίος εξηγεί στο αμερικανικό κοινό πόσο βαθιά είναι αυτά τα προβλήματα από την Οθωμανική κυριαρχία μέχρι τον εμφύλιο πόλεμο και τη δικτατορία.
«Μπορεί να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος;» αναρωτιέται και συνεχίζει τον προβληματισμό του: «Και πάνω από όλα, μπορεί η τωρινή κυβέρνηση συνασπισμού των ριζοσπαστικών αριστερών και των ριζοσπαστικών δεξιών να το κάνει»;
Για τον Μπίτνερ, «στην πραγματικότητα έχει ήδη ξεκινήσει η αλλαγή». «Αυτό που η πλειοψηφία των Ελλήνων εξέλεξε τον Ιανουάριο δεν ήταν τόσο πολύ η ριζοσπαστική ιδεολογία με την έννοια (ότι ψήφισαν) το κόμμα του σοσιαλιστικού ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ήταν ένα ριζοσπαστικό διάλειμμα με το πολιτικό status quo» εκτιμά ο Γιόχαν Μπίτνερ.
«Οι Ελληνες απηύδησαν με τους παράνομους ιδιοκτήτες καφετέριας που ευημερούν σε βάρος των νομοταγών. Θέλουν η οικονομική κατάρρευση της χώρας να ενεργοποιήσει την ηθική κατάρρευση που θα εγκαινιάσει μια νέα αίσθηση συλλογικής ευθύνης. Για κάθε διεφθαρμένο δημόσιο αξιωματούχο, θα βρείτε έναν νεότερο, αρκετά φιλόδοξο, που βλέπει τη δουλειά του ως μάχη για την επανάκτηση της χώρας του» γράφει ο Γερμανός δημοσιογράφος στους «Νew York Times».
«Ενας εντυπωσιακός και υγιής πατριωτισμός ανθεί σε δημαρχία και εφορίες της Ελλάδας. Ακόμη και άνθρωποι που δεν συμπαθούσαν τον ΣΥΡΙΖΑ συμφωνούν στο ότι προσφέρεται μια μοναδική και τελευταία ευκαιρία στη χώρα να βρει μια νέα, θετική ταυτότητα. Ο ΣΥΡΙΖΑ, ένα νέο στην κυβέρνηση κόμμα, έχει μια πραγματική ευκαιρία να χρησιμοποιήσει την αθωότητά του για να επανεκκινήσει τη χώρα -δεδομένου ότι αυτή η αθωότητα δεν θα μετατραπεί σε ανικανότητα» σχολιάζει.
Τώρα, δίνεται στην Ελλάδα μια μοναδική ευκαιρία να βρει μια νέα, θετική ταυτότητα
Ωστόσο, τονίζει πως «αυτή η αλλαγή θα πάρει χρόνο, πολύ περισσότερο χρόνο από όσο οι πιστωτές της Ελλάδας στο Βερολίνο, τις Βρυξέλλες και την Ουάσινγκτον είναι πρόθυμοι να της δώσουν». Ο Γερμανός δημοσιογράφος αναγνωρίζει ότι οι πολιτικές των πιστωτών που επιβλήθηκαν στη χώρα «αποδείχθηκε πως δεν την βοήθησαν» και πως «σχεδόν δεν έκαναν τίποτα για να θεραπεύσουν το βαθύτερο πρόβλημα». Ταυτόχρονα, επισημαίνει ότι «δεν υπάρχει κανένα σημάδι που να δείχνει ότι η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ ή επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ είναι πρόθυμες να ξοδέψουν χρήματα πάνω σε μια αδύναμη ελπίδα ότι η ελληνική κυβέρνηση μπορεί εν τέλει να μεταμορφώσει τη χώρα».
Ακόμα κι αν όλοι εγκαταλείψουν τους Ελληνες, οι Ελληνες δεν έχουν δικαίωμα να εγκαταλείψουν τους εαυτούς τους
«Αυτό ίσως σημαίνει ότι η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη είναι αναπόφευκτη και ότι η Ελλάδα θα πρέπει να επανιδρύσει το κράτος της μόνη της. Ανεξαρτήτως από το πόση υπομονή έχει δείξει στην Αθήνα η υπόλοιπη Ευρώπη, ανεξαρτήτως από το αν η γερμανία και η ευρωζώνη παρατήσουν την Ελλάδα, αυτός δεν είναι λόγος να παρατήσουν οι Ελλήνες τον εαυτό τους» καταλήγει ο Γερμανός δημοσιογράφος Γιόχαν Μπίτνερ.
