Πατρίδα, σπουδαίο ελληνικό Εθνικό θέατρο, ήθος, στοιχεία νέας μαγειρικής στο ρεπερτόριο που βιάστηκε να ανακοινώσει ο Σωτήρης Χατζάκης, κανένα περιθώριο για γκάφες, και... τιμή, τιμή, τιμή. Αυτές είναι οι κυρίαρχες λέξεις που διέτρεξαν τη συνέντευξη Τύπου της νέας καλλιτεχνικής διεύθυνσης και του νέου Δ.Σ. του Εθνικού Θεάτρου, παρουσία του αναπληρωτή υπουργού Πολιτισμού.
Πάνω στην κατάφωτη κεντρική σκηνή του Τσίλλερ, η νέα ηγετική ομάδα του Εθνικού Θεάτρου, μετά την κακοφωνία και το κακόγουστο μπαράζ καταγγελιών και αντεγκλήσεων των τελευταίων μηνών, έμοιαζε να μοιράστηκε σε διαφορετικά μήκη κύματος. Με τον Στάθη Λιβαθινό, ευθυτενή, καθισμένο στην άκρη της καρέκλας σαν να ακροπατά, σαφώς αποφασισμένο να μη δώσει την παραμικρή αφορμή για πικάντικα σχόλια και αποκαλύψεις για την προηγούμενη διοίκηση. Επέμενε να μιλά για το μέλλον, για το αύριο και το «μεθαύριο», όπως είπε χαρακτηριστικά, του ελληνικού θεάτρου που θα κτιστεί και μέσω της αναβάθμισης των υποδομών παιδείας. Φαίνεται πως δεν θέλει να γίνει μέρος σε ένα κηνύγι μαγισσών.
Ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής είπε πως «το Εθνικό Θέατρο είναι μια θάλασσα βαθιά. Ένα ωραίο και δύσκολο ταξίδι μόλις ξεκίνησε». Τόνισε πως η τέχνη πρέπει να βρίσκεται απέναντι από την εξουσία, να μη γίνεται αρεστή και ζήτησε από τον αναπληρωτή υπουργό Πολιτισμού, που καθόταν δίπλα του, τρεις τομές: Να αναβαθμιστεί η θεατρική παιδεία «ως μια επένδυση για το μεθαύριο», να αλλάξει ο τρόπος λειτουργίας του Εθνικού Θεάτρου ώστε να θεσπιστεί θέση για οικονομικό διοικητή και να υπάρχει πλήρης διαφάνεια και λογοδοσία προς εργαζόμενους και κοινό, αλλά και να γίνεται η επιλογή του καλλιτεχνικού διευθυντή όχι από τον εκάστοτε υπουργό αλλά –ενδεχομένως- από μια επιτροπή και μετά από κατάθεση φακέλων από ενδιαφερόμενους.
Αλλωστε λίγο νωρίτερα ο Νίκος Ξυδάκης είχε προαναγγείλει νομοθετική αλλαγή που θα επιτρέψει αναμόρφωση του θεάτρου. Σε μια σύντομη ομιλία, με εκτενή χρήση πρώτου ενικού, ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού είπε μεταξύ άλλων: «Φιλοδοξώ να δώσω ως προίκα στο Εθνικό Θέατρο μια νομική αναμόρφωση με στόχο τον εκσυγχρονισμό του, ώστε να γίνει πιο ευέλικτο, στέρεο, αποτελεσματικό, με διαυγή χρήση του δημόσιου χρήματος». Λίγο νωρίτερα έλεγε «είναι η πρώτη φορά που βρίσκομαι σε σκηνή θεάτρου. Ελπίζω να είναι και η τελευταία… Συγκινημένος και ευτυχής έρχομαι να εγκαταστήσω μια διοίκηση που μπορεί να μας κάνει περήφανους».
Ο πρόεδρος Θανάσης Παπαγεωργίου τόνισε «Πως στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα σπουδαίο ελληνικό Εθνικό θέατρο… Ενα εθνικό θέατρο όπως το ονειρευόμαστε όλοι μας, όπως το ονειρεύεται το κοινό, όπως η πατρίδα το έχει ανάγκη.» Η ομιλία του μέλους του ΔΣ Μέλπω Ζαράκωστα και η ιδιαίτερη αναφορά της στο ελληνικό έργο, στην ανάγκη μετάφρασής του στο εξωτερικό αλλά και η ασαφής αποστροφή πως το μη ελληνικό θέατρο είναι «υποδεέστερο», προκάλεσε εύλογα την ερώτηση, τι εννοεί η νέα διοίκηση όταν αναφέρεται σε ελληνικό θέατρο. Το στοιχείο της ελληνικότητας, δηλαδή, πως περιγράφεται και θεμελιώνεται μέσα σε ένα παγκοσμιοποιημένο τοπίο, όπου επιθυμούμε τόσο να αρθρώσουμε και ανδρώσουμε την εθνική ταυτότητα όσο και να είμαστε μέρος των μεγάλων, παγκόσμιων αλλαγών.
Το εκτός μικροφώνου ευφυολόγημα του υπουργού πως λέμε ελληνικό εθνικό θέατρο γιατί υπάρχει και Εθνικό θέατρο της Σουηδίας, δεν έδωσε την απάντηση, όμως είναι προφανές πως σε μια επόμενη φάση το ΔΣ και η καλλιτεχνική διεύθυνση έχουν σκοπό να εμβαθύνουν και να αναλύσουν και στο κοινό την έννοια του ελληνικού. Ελπίζουμε χωρίς αποκλεισμούς και κατηγοροποιήσεις των έργων σε υποδεέστερα ή σημαντικότερα λόγω εθνικότητας.
Πάντως μεγάλη αξία είχε η αναφορά που έκανε ο Στάθης Λιβαθινός στην ανάγκη του Εθνικού Θεάτρου να μοιραστεί το έργο του και εκτός Αθήνας, στην επαρχία και στο εξωτερικό. Κυρίως στην επαρχία – που γνωρίζει άριστα ο Θοδωρής Αμπαζής, αναπληρωτής καλλιτεχνικός διευθυντής- αναμένεται να δοθεί έμφαση χωρίς εκπτώσεις, και συμβιβασμούς. Σπουδαίο Εθνικό Θέατρο και εκτός τειχών -να ένας στόχος που από την πρώτη συνάντηση της νέας διοίκησης βγήκε ξεκάθαρα προς τα έξω.
Τι θα γίνει όμως με το ρεπερτόριο που έσπευσε να ανακοινώσει ο Σωτήρης Χατζάκης για την επόμενη σεζόν; Πόσο δεσμεύει τον Στάθη Λιβαθινό; Πώς θα αφήσει το στίγμα του; Ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής, με χειρουργικό τρόπο και ευαισθησία απάντησε στο ερώτημα: «Προς τα έξω το ρεπερτόριο ενός θεάτρου μοιάζει με το πρόσωπο του. Όμως στην περίπτωσή μας μοιάζει να έχουμε ένα έτοιμο φαγητό. Θα δείξουμε σεβασμό σε αυτό το ρεπερτόριο και όπου χρειαστεί θα βάλουμε κάτι από τη δική μας μαγειρική». Τόνισε πως αυτό θα γίνει με σεβασμό στους καλλιτέχνες που ήδη έχουν συμφωνήσει με την προηγούμενη διοίκηση, και τόνισε πως το ρεπερτόριο που είχε ανακοινώσει ο κύριος Χατζάκης (σ.σ.μια μέρα πριν δημοσιευθεί το ΦΕΚ απομάκρυνσής του) έχει ήδη κατέβει από το site του Εθνικού.
Υποσχέθηκε πως σύντομα θα υπάρξει νέα συνέντευξη Τύπου για το οριστικό ρεπερτόριο, που θα απλώνεται σε πολλούς καλλιτέχνες και σε καλλιτέχνες που δημιούργησαν και στο παρελθόν, αναζητώντας την έννοια της συνέχειας. «Δεν θα μοιράζουμε την τράπουλα μεταξύ μας υποσχέθηκε.» Τόνισε πως ο Αντώνης Κούφαλης, σύμβουλος της προηγούμενης διοίκησης υπέβαλλε αυτοβούλως την παραίτησή του χωρίς να κρεμαστεί από τα σύμβασή του, ενώ η Αλκηστις Πρωτοψάλτη δέχθηκε να επαναδιαπραγματευτεί προς τα κάτω την αμοιβή της για τη συμμετοχή στην παράσταση Τρωάδες που σκηνοθετεί για το Εθνικό Θέατρο ο Σωτήρης Χατζάκης.
Ο Θόδωρος Αμπαζής με άκρως παραστατικό τρόπο περιέγραψε το Εθνικό Θέατρο ως ένα λεωφορείο που τρέχει με τεράστια ταχύτητα και δεν πρέπει να γίνει καμία γκάφα για να μην τιναχθεί στον αέρα. Μίλησε για ένα θέατρο ανοιχτό στην κοινωνία, δίπλα σε όλους. Από την πλευρά της, η σπουδαία ηθοποιός Αμαλία Μουτούση έδωσε το ιδανικό στίγμα της ιστορικής συγκυρίας και του στόχου «σε αυτή τη δύσκολη στιγμή, να βοηθήσουμε όπως μπορούμε. Να προσφέρουμε».
Φεύγοντας από τη συνέντευξη Τύπου, με το ΔΣ να μπαίνει για την πρώτη του συνεδρίαση, μένω με την εικόνα του Λιβαθινού, στην άκρη της καρέκλας να μιλά για το μέλλον, για την αξία των ανθρώπων, για το ήθος , για το άνοιγμα σε καλλιτέχνες και κοινό χωρίς σημαδεμένη τράπουλα. Αλλά και με την αποστροφή του αντιπροέδρου του ΔΣ κυρίου Κατζουράκη πως πρέπει όλοι να δουλέψουν στο Εθνικό Θέατρο με στοιχεία εθελοντή, με αφοσίωση σε αυτή τη δύσκολη στιγμή της χώρας, αναφέροντας ως παράδειγμα την περίπτωση των εργαζομένων του Μουσείου Ερμιτάζ που έκρυβαν και προστάτευαν τα έργα τέχνης πριν την … εισβολή των Ναζί!