Τι ακριβώς είναι αυτό που δεν επιτρέπει την πρόοδο των διαπραγματεύσεων; Πίσω από ποιες οχυρώσεις κρύβονται οι δύο πλευρές;
Και γιατί υπάρχει ο κίνδυνος ενός δυσάρεστου τέλους, αν οι διαπραγματευτές δεν αναγνωρίσουν πως είναι προσκολλημένοι σε μύθους; Ο έμπειρος δημοσιογράφος των Financial Times Μάρτιν Γουλφς προσπαθεί να ξεδιαλύνει την ομίχλη.
Εκθέτει τους έξι βασικούς μύθους που δημιουργούν εμπόδια στην πρόοδο των διαβουλεύσεων και κατ' επέκταση στην όποια προσπάθεια γίνεται για να επιτευχθεί συμφωνία. Αυτοί είναι:
Μια ελληνική έξοδος θα βοηθούσε την ευρωζώνη
«Θα με απαλλάξει κάποιος από αυτόν τον απείθαρχο παπά;». Αυτό είναι το ερώτημα που υποτίθεται πως έκανε ο βασιλιάς Ερρίκος Β’ για τον αρχιεπίσκοπο Τόμας Μπέκετ. Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, πρέπει να σκέφτεται το ίδιο για τους Έλληνες εταίρους του.
Για τον Βρετανό βασιλιά, ωστόσο, η εκπλήρωση της επιθυμίας του ήταν καταστροφή. Κάτι αντίστοιχο αναμένεται να συμβεί αν η Ελλάδα αποχωρήσει. Ναι, αν η Ελλάδα αναγκαζόταν να υποστεί ολέθριες συνέπειες, οι λαϊκιστικές καμπάνιες στις άλλες χώρες θα ήταν λιγότερο αποτελεσματικές. Αλλά η συμμετοχή στο ευρώ θα σταματούσε να είναι μη αναστρέψιμη. Κάθε κρίση θα προκαλούσε αποσταθεροποιητικές αντιδράσεις.
Μια ελληνική έξοδος θα βοηθούσε την Ελλάδα
Πολλοί πιστεύουν ότι μια νέα αδύναμη δραχμή θα προσέφερε ένα ανώδυνο μονοπάτι προς την ευημερία. Αλλά αυτό ισχύει μόνο για μια οικονομία που μπορεί εύκολα να αυξήσει την παραγωγή ανταγωνιστικών προϊόντων και υπηρεσιών σε διεθνές επίπεδο. Η Ελλάδα δεν μπορεί να το κάνει. Και οι άμεσες συνέπειες θα περιλάμβαναν συναλλαγματικούς ελέγχους, χρεοκοπίες, πάγωμα των ξένων πιστώσεων και νέο γύρο πολιτικής αναταραχής. Το σταθερό νόμισμα έχει μια αξία, ειδικά σε μια χώρα με προβληματική διακυβέρνηση. Η εγκατάλειψή του δεν μπορεί να γίνει χωρίς κόστος.
Φταίει η Ελλάδα
Κανείς δεν εξαναγκάστηκε να προσφέρει δάνεια στην Ελλάδα. Αρχικά, οι ιδιώτες δανειστές ήταν πολύ ικανοποιημένοι που τη δάνειζαν με τους ίδιους περίπου όρους με τη γερμανική κυβέρνηση. Ωστόσο η φύση της πολιτικής στην Ελλάδα, όπως περιγράφεται εύστοχα στον 13ο Άθλο του Ηρακλή του Γιάννη Παλαιολόγου, δεν αποτελεί κάποιο άγνωστο μυστικό.
Τότε, το 2010, έγινε ξεκάθαρο πως τα χρήματα δεν θα αποπληρώνονταν. Αντί να συμφωνήσουν στη διαγραφή χρέους που ήταν αναγκαία, οι κυβερνήσεις (και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) αποφάσισαν να διασώσουν τους ιδιώτες πιστωτές μέσω της αναχρηματοδότησής της.
Οπότε ξεκίνησε το παιχνίδι του «προσποιήσου και επέκτεινε» (extend and pretend). Οι ηλίθιοι δανειστές χάνουν χρήματα. Έτσι συνέβαινε πάντοτε. Αυτό ισχύει και σήμερα.
Η Ελλάδα δεν έχει κάνει τίποτα
Η Ελλάδα έχει κάνει μια τεράστια προσαρμογή της δημοσιονομικής και της εξωτερικής της θέσης. Μεταξύ του 2009 και του 2014, το πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο συρρικνώθηκε κατά 12% του ΑΕΠ, το διαρθρωτικό δημοσιονομικό έλλειμμα κατά 20% του ΑΕΠ και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών κατά 12% του ΑΕΠ.
Μεταξύ του πρώτου τριμήνου του 2008 και του τελευταίου του 2013, οι πραγματικές δαπάνες στην ελληνική οικονομία υποχώρησαν 35% και το ΑΕΠ κατά 27%, ενώ η ανεργία έφτασε στο 28%.
Πρόκειται για τεράστιες προσαρμογές. Πράγματι, μία από τις τραγωδίες του αδιεξόδου όσον αφορά τις συνθήκες για την παροχή στήριξης είναι ότι η προσαρμογή έγινε. Η Ελλάδα δεν χρειάζεται επιπρόσθετους πόρους.
Οι Έλληνες θα ξεπληρώσουν
Ο μύθος αυτός απορρέει εν μέρει από την άρνηση να αναγνωριστούν τα μη ανακτήσιμα κόστη. Ο βλαβερός δανεισμός και το τέλος του δανεισμού αυτού ανήκουν στο παρελθόν. Αυτό που παραμένει ανοιχτό είναι κατά πόσον οι Έλληνες θα αφιερώσουν τις επόμενες δεκαετίες προσπαθώντας να αποπληρώσουν βουνά από δάνεια που δεν έπρεπε να είχαν γίνει ποτέ.
Το γεγονός ότι το χρέος έχει διπλασιαστεί ως ποσοστό του ΑΕΠ παρά την αναδιάρθρωση καθιστά την κατάσταση πολύ χειρότερη. Η συγχώρεση είναι αναπόφευκτη. Πράγματι, έκθεση του Center for Economic Policy Research σημειώνει πως το χρέος είναι μεγάλο σε όλη την ευρωζώνη, όχι μόνο στην Ελλάδα.
Η χρεοκοπία συνεπάγεται και Grexit
Ένας έκτος μύθος είναι πως αν η Ελλάδα χρεοκοπούσε, θα αναγκαζόταν να δημιουργήσει ένα νέο νόμισμα και να βγει από την ευρωζώνη. Είναι πιθανό, αν η ελληνική κυβέρνηση χρεοκοπούσε, οι ελληνικές τράπεζες να μη θεωρούνταν ικανές να λάβουν στήριξη από τον ELA. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, οι τράπεζες θα αναγκάζονταν να επιβάλουν φραγή στις αναλήψεις καταθέσεων. Μπορεί επίσης να σημειωνόταν παύση πληρωμών. Ορισμένοι υποστηρίζουν πως η ΕΚΤ δεν θα είχε μεγαλύτερη δικαιοδοσία να σταματήσει να λειτουργεί ως δανειστής έκτακτης ανάγκης για τις ελληνικές τράπεζες από αυτήν που θα είχε η Fed για να σταματήσει να δανείζει τις τράπεζες του Ντιτρόιτ όταν χρεοκόπησε η Πολιτεία.
Αλλά υπάρχει μία διαφορά. Καμία αμερικάνικη τράπεζα δεν ήταν τόσο εκτεθειμένη στο Ντιτρόιτ ώστε να καταρρεύσει από τη χρεοκοπία του. Στην ευρωζώνη, όμως, η οποία έχει 19 διαφορετικές τραπεζικές αγορές, μία για κάθε μέλος, με το κράτος να έχει μεγάλη παρουσία σε όλες, η χρεοκοπία από μια εθνική κυβέρνηση θα οδηγούσε στην κατάρρευση τις τράπεζες.
Η ΕΚΤ δεν θα έπρεπε να δανείζει σε τράπεζες που είναι ξεκάθαρο πως δεν είναι φερέγγυες. Το ερώτημα είναι πώς θα έπρεπε να αντιδράσει. Ίσως να ήταν εφικτό να διαχειριστεί την ελληνική οικονομία με περιορισμένη λειτουργία των τραπεζών της. Η στερημένη από ρευστότητα ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να κάνει πληρωμές με υποσχετικούς τίτλους (IOU) που θα αποδεχόταν σε πληρωμές υποχρεώσεων προς αυτήν. Αν και ανεπιθύμητο, θα μπορούσε να εφαρμοστεί.
Η διάλυση των μύθων δεν θα δώσει μια ικανοποιητική λύση. Όμως θα μπορούσε να αποτελέσει μια αρχή. Μια συμφωνία που θα περιελάμβανε τη μόνιμη μείωση του βάρους του χρέους μετά την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων στην ελληνική οικονομία και πολιτεία θα ήταν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Ο κ. Παλαιολόγος δείχνει πως η Ελλάδα περισσότερο έχει αναπτυξιακό πρόβλημα (development) παρά έλλειψη μεταρρυθμίσεων. Αλλά μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε να αποδώσει μόνο αν δεσμευόταν σε αυτήν.
Ένας έβδομος μύθος -ίσως ο πιο επικίνδυνος από όλους- είναι ότι οι μεταρρυθμίσεις που έχουν συμφωνηθεί υπό πίεση φέρνουν αποτελέσματα. Πολύ σπάνια.
Αν μια τέτοια συμφωνία δεν επιτευχθεί, το χειρότερο αποτέλεσμα θα ήταν να γίνει αποδεκτή η πραγματικότητα της χρεοκοπίας και να αφήσουν την Ελλάδα να αποφασίσει τι να κάνει. Αυτό θα ήταν σίγουρα ένα κακό αποτέλεσμα.
Αλλά ποιος είναι βέβαιος σήμερα ότι θα μπορούσε να υπάρξει κάποιο καλύτερο;
Πηγή: Euro2day