Καμία εποχή δεν προσφέρεται τόσο για να γυριστούν ντοκιμαντέρ -λόγω εξελίξεων, ιστορικών σταθμών και κοινωνικών περιδινήσεων – όσο η σημερινή. Το αφιέρωμα «Με τα Μάτια Ανοιχτά» που αρχίζει αύριο στην Τεχνόπολη, δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο επίκαιρο και αναγκαίο.
Η ιδέα για το αφιέρωμα στο ελληνικό δημιουργικό ντοκιμαντέρ, ήταν του Νίκου Μεγγρέλη, αντιπροέδρου της Τεχνόπολης, προς την Ενωση Eλληνικού Ντοκιμαντέρ. Αμέσως βρέθηκε και τρίτος «συνένοχος», το 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Και έτσι από τις 22 Απριλίου και για τρείς μέρες το ντοκιμαντέρ στην πιο εξωστρεφή και ουσιαστική εκδοχή του θα κυριαρχήσει στην Τεχνόπολη του δήμου Αθηναίων. « Ο στόχος αυτής της τριήμερης γιορτής είναι να προσφέρουμε συγκίνηση και χαρά στον κόσμο. Οπως επίσης να γίνει ένα εαρινό ραντεβού του κοινού με το Ελληνικό ντοκιμαντέρ» μας εξηγεί η Νικόλ Αλεξανδροπούλου, μέλος της επιτροπής διοργάνωσης του αφιερώματος και μέλος της Ενωσης Ελληνικού Ντοκιμαντέρ.
Από τις πέντε το απόγευμα ως τα μεσάνυχτα, μέσα από τρεις ζώνες ντοκιμαντέρ, το κοινό θα έχει την ευκαιρία μιας ιδιαίτερης εμπειρίας. Ιστορία, κοινωνία, πολιτική, ανθρωπολογία, πορτραίτα αλλά και σπάνια ντοκιμαντέρ είναι η ευρεία θεματική των ταινιών που θα προβληθούν. Ρωτήσαμε την κα Αλεξανδροπούλου πως έγινε η επιλογή των ταινιών. «H πραγματικότητα πολλές φορές μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο περίεργη από την φαντασία» απαντά. «Ομως σε κάθε περίπτωση, το σημαντικό είναι ότι η διεισδυτική ματιά του κινηματογραφιστή ενός ντοκιμαντέρ, ωθείται από την ανάγκη του να δημιουργήσει στο κοινό μια μεγαλύτερη συνειδητοποίηση για θέματα της ζωής τα οποία "άγγιξαν" τον ίδιο εσωτερικά. Το δημιουργικό ντοκιμαντέρ είναι μια non-fiction ταινία. Η λογική της επιλογής των ταινιών, η εξυπηρετεί αυτήν την ανάγκη. Δηλαδή, τη δημιουργία σχέσης του ελληνικού κοινού με το ελληνικό δημιουργικό ντοκιμαντέρ.»
Αλήθεια, πόσο παρεξηγημένο είναι το ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα ρωτάω τη Νικόλ Αλεξανδροπούλου. Χαμογελά και μου απαντά ακαριαία: «Σε μία από τις πολλές συνεδριάσεις της ομάδας διοργάνωσης και σε μια χαλαρή στιγμή, είχαμε σκεφτεί κάνοντας χιούμορ το τίτλο “όχι μόνο παράξενα ζώα”.! Με όλο τον σεβασμό στα καταπληκτικά ντοκιμαντέρ του είδους, αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι συνήθως το ευρύ κοινό σκέφτεται το ντοκιμαντέρ σαν ένα είδος εκπαιδευτικό ή ενημερωτικό. Ακόμα χειρότερα, ως ένα είδος βαρετό. Ομολογώ βέβαια ότι βελτιώνονται όλο και περισσότερο και τα ενημερωτικά ντοκιμαντέρ.»
Κοιτάζοντας βέβαια το πρόγραμμα του αφιερώματος «Με τα μάτια ανοιχτά» δεν μπορείς παρά να νιώσεις έντονο ενδιαφέρον για αυτό το σύνολο ντοκιμαντέρ με θεματικές που σε προκαλούν να τα ανακαλύψεις. Αναμεσά τους βέβαια νέες προτάσεις αλλά και εμβληματικές του χώρου. Ταινίες όπως «Ο μακεδονικός γάμος» του Τάκη Κανελλόπουλου (1960) ή «Οι 100 ώρες του Μάη» των Δήμου Θέου και Φώτου Λαμπρινού συνυπάρχουν με την πρόσφατα βραβευμένη «Ολυμπία» του Σταύρου Ψυλλάκη τα «Καλάβρυτα» του Ηλία Γιαννακάκη ή την «Αγορά» του Γιώργου Αυγερόπουλου. Έχουμε πρεμιέρες, όπως η ωραία ταινία της Ελπίδας Σκούφαλου «Άκουσα το Θεό να κλαίει», αλλά και ταινίες καταξιωμένες όπως η «Πρώτη ύλη» του Χρήστου Καρακέπελη, το «Ο Ηρακλής, ο Αχελώος και η γιαγιά μου» του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου ή το «Αθήναι» της Εύας Στεφανή, το «Food for love» της Μαριάννας Οικονόμου ή ο «Μικρός ψαράς» των Στρατή Βογιατζή και Θέκλας Μαλάμου.
Επίσης, μουσικά ντοκιμαντέρ διεθνούς εμβέλειας όπως οι «Νέοι Καστιλιάννοι» του Ροβήρου Μανθούλη ή ντοκιμαντέρ που με ιδιαίτερη ευαισθησία αφηγούνται μια ανθρώπινη ιστορία όπως το «Λάμπουν στο σκοτάδι» του Παναγιώτη Ευαγγελίδη και η «Κατινούλα» της Μύρνας Τσάπα.Ταινίες που παρ’ όλη την αξία τους και τις διεθνείς διακρίσεις δεν βρήκαν το δρόμο τους προς τις αίθουσες όπως το «Στο λύκο» των Χριστίνας Κουτσοσπύρου και Aran Hughes. Οπως επίσης θα υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση φωτογραφίας με θεμα “Η φωτογραφία ως ντοκουμέντο” και παράλληλα ένα εργαστήριο ντοκιμαντέρ προς παρακολούθηση.
Το αφιέρωμα «Με τα μάτια Ανοιχτά» λαμβάνει χώρα εν μέσω της πιο έντονης τρικυμίας και οικονομικής απαξίωσης που βιώνει ο χώρος. Η Νικόλ Αλεξανδροπούλου είναι σαφής: «Η οικονομική κρίση, οι λιγότεροι οικονομικοί πόροι του Κέντρου Κινηματογράφου, το κλείσιμο της ΕΡΤ- φορείς οι οποίοι ήταν οι βασικοί χρηματοδότες του ντοκιμαντέρ- είναι το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε οι δημιουργοί. Παρ’ ότι οι κατάλληλοι άνθρωποι να μιλήσουν γι΄αυτό το θέμα είναι το Δ.Σ της ένωσης, η άποψή μου είναι η εξής: Η ΕΕΝ εκπροσωπεί θεσμικά τους δημιουργούς σε μια δύσκολη εποχή, βοηθάει να αναδειχθεί το ΄έργο τους και να εξοικειωθεί το κοινό με όλα τα είδη ντοκιμαντέρ, διεκδικεί και ενημερώνει για πιθανούς πόρους για την χρηματοδότηση των ταινιών. Η διοργάνωση του αφιερώματος στο Ελληνικό ντοκιμαντέρ στοχεύει και σε αυτό.»
Η Νικόλ Αλεξανδροπούλου, έχει ασχοληθεί με τη φωτογραφία και στον κινηματογράφο με μυθοπλασία και ντοκιμαντέρ, όπως στο “once in a lifetime” που αφορά στην ζωή του μεγάλου Ελληνα μουσικού παραγωγού Γιάννη Πετρίδη το οποίο βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες και φιλοξενήθηκε σε διάφορα φεστιβάλ. Αυτή την εποχή ετοιμάζει όμως ένα νέο εξαιρετικά ενδιαφέρον πρότζεκτ: «Ετοιμάζω ένα ντοκιμαντέρ για την ζωή του Ελληνα σχεδιαστή μόδας Μπίλλυ Μπο. Μια πολύ ενδιαφέρουσα ανθρώπινη ιστορία με φόντο την δεκαετία του 1980, σε σενάριο και σκηνοθεσία δική μου και παραγωγή της Libellulaproductions. Επίσης πρόσφατα ασχολήθηκα με την συγγραφή του σεναρίου ενός ντοκιμαντέρ για την ζωή του πολιτικού Αντρέα Λεντάκη σε σκηνοθεσία Μ. Δεληοτζάκη (εσωτερική παραγωγή της ΝΕΡΙΤ), το οποίο βρίσκεται σε φάση γυρισμάτων.