Σε ποια κατάσταση βρίσκεται αυτή τη στιγμή η Ελλάδα και τι θα συμβεί αν ο Αλέξης Τσίπρας υποχωρήσει στις απαιτήσεις των δανειστών και λάβει τα σκληρά μέτρα; Ταυτοχρόνως ποια είναι τα δύο βασικά σενάρια που έχει μπροστά της η χώρα και σε ποιες δράσεις οφείλει να προχωρήσει η ΕΕ για τη στήριξη της χειμαζόμενης ελληνικής οικονομίας;
Σε όλα αυτά τα ερωτήματα προσπαθεί να απαντήσει το Ινστιτούτο Brookings σε μια ανάλυση που προσπαθεί να συγκεράσει όλα τα δεδομένα της παρούσας φάσης, αλλά και του άμεσου μέλλοντος.
Ο εφιάλτης είναι εδώ
Η συγκυρία δεν είναι η καλύτερη για την Ελλάδα: το ΑΕΠ έχει συρρικνωθεί και πάλι μετά την αναλαμπή του 2014 (αύξηση κατά 0,6%) που είχε τροφοδοτηθεί από τον τουρισμό και την αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 1,6%. Παράλληλα, η απασχόληση μειώθηκε πάλι και το πρωτογενές πλεόνασμα εξανεμίστηκε μέσα σε τρεις μήνες. Η ανάλυση του Θεόδωρου Πελαγίδη για λογαριασμό του Brookings αναφέρει: «Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο πολιτικός κίνδυνος έχει σκοτώσει την αναιμική ανάπτυξη. Επίσης, έχει καταστραφεί το πρόγραμμα της Τρόικας. Ωστόσο, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως ο κόσμος είναι ευχαριστημένος με το σκληρό παιχνίδι της κυβέρνησης, αν και ο μήνας του μέλιτος έχει περάσει. Παράλληλα, ο κόσμος αρχίζει να αντιλαμβάνεται πως το να αναβάλεις το δράμα (μεταρρυθμίσεις) θα κάνει τα πράγματα χειρότερα. Σε ένα Grexit αυτοί που θα πληρώσουν το βαρύ τίμημα θα είναι οι φτωχοί. Σε κάθε περίπτωση, αργά ή γρήγορα, οι Έλληνες θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα και να αντιμετωπίσουν με ψύχραιμο τρόπο το μέλλον της χώρας τους. Στο μεταξύ, η κυβέρνηση αποπληρώνει τις υποχρεώσεις της κάνοντας χρήση των αποθεματικών των συνταξιοδοτικών ταμείων και των οργανισμών του Δημοσίου, κάνοντας ακόμη πιο οδυνηρή και καταστροφική μια μελλοντική, πιθανή, προεπιλογή. Όσο περνάει ο καιρός γίνεται φανερό πως τα κατεψυγμένα χαμόγελα της κυβέρνησης δεν οδηγούν τη χώρα πουθενά. Οι πιστωτές το έχουν ήδη καταλάβει».
Τα δύο σενάρια
Έτσι, ακολουθούν δύο πιθανά σενάρια μπορούμε να δούμε στις επόμενες εβδομάδες, έτσι όπως εκτίθενται από την ανάλυση του Brookings
1ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Το βαθύ σκοτάδι πριν από την αυγή
Αυτό είναι το βασικό σενάριο. Τα χρήματα θα αρχίσουν να τελειώνουν για την κυβέρνηση και δεν θα έχει πλέον τη δυνατότητα να αποπληρώσει το ΔΝΤ και να πληρώσει μισθούς και συντάξεις. Σε αυτή την περίπτωση ο Τσίπρας θα πρέπει να λάβει μια τελική απόφαση και να συμφωνήσει. Εν συνεχεία θα αναλάβει την πρωτοβουλία να ανακοινώσει στους πολίτες την επίπονη και απαραίτητη συμφωνία. Οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να περάσουν από τη Βουλή, να ψηφιστούν και να εφαρμοστούν, έτσι ώστε οι πιστωτές να δώσουν χρήματα στην Ελλάδα. Αν δεν συμβεί το πρώτο, δεν θα συμβεί και το δεύτερο και θα καταστραφεί πλήρως η αξιοπιστία της χώρας προς τους εταίρους της.
Νεοφιλελεύθερος λαϊκισμός
Τι γίνεται στη συνέχεια; Η συμφωνία έρχεται με ένα νέο ευρωπαϊκό δάνειο με χαμηλό επιτόκιο. Η «εθνική λαϊκίστικη» κυβέρνηση αγκαλιάζει στην ουσία, ένα «νεοφιλελεύθερο λαϊκισμό», που σημαίνει μια δήθεν αριστερή/εθνικιστική ρητορική μαζί με μια πολιτική απορρύθμισης της αγοράς και ένα τεράστιο κύμα ιδιωτικοποιήσεων. Μια σημαντική λεπτομέρεια: η κυβέρνηση είναι πλήρως ανίκανη να προετοιμάσει οτιδήποτε, καθώς θα είναι αναγκασμένη να επαιτεί για να λάβει χρήματα.
Οι πιστωτές, σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να παρέχουν εγκαίρως τους νέους κανόνες, τις προϋποθέσεις και τις τεχνικές λεπτομέρειες. Ο κ.. Πελαγίδης δίνει ένα ποσοστό 75% να συμβεί αυτό το σενάριο. Όμως, ακόμη και έτσι, τούτο θα είναι ένα ακόμη επεισόδιο στο δράμα της Ελλάδας. «Αργά ή γρήγορα η κυβέρνηση θα καταρρεύσει, όχι λόγω της λιτότητας, αλλά από ανικανότητα, απειρία και έλλειψη επιμέλειας, καθώς οι άνθρωποι της θα πρέπει να δουλέψουν σκληρά και όχι να βρίσκονται τα τηλεοπτικά παράθυρα. Λόγω αυτού του κενού, η κυβέρνηση δεν θα μπορεί να εξυπηρετήσει την πελατεία της που είναι πεινασμένοι για χρήματα, δουλειές και άλλα προνόμια. Με την καταστροφή της αδύναμης ανάκαμψης, η κυβέρνηση έχει υπονομεύσει το μέλλον της.
2ο ΣΕΝΑΡΙΟ: Η εγχώρια κατάρρευση
Είναι ένας άλλος όρος, αντί του Grexident. Λόγω ανικανότητας και αδράνειας, η κυβέρνηση βρίσκεται παγιδευμένη σε ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, όπου, στο τέλος, δεν θα λάβει χρήματα και θα πάρει ακέραιο το πολιτικό κόστος της κατάρρευσης της οικονομίας. Η αρχική ιδέα του ΣΥΡΙΖΑ που στηρίζεται στον Τσάβες, τον Μαδούρο ή τον Πούτιν, προϋποθέτει έναν ισχυρό κρατικό και κομματικό μηχανισμό που η Ελλάδα στερείται.
Σε αυτό το σενάριο, μια χρεοκοπία εντός της ευρωζώνης σημαίνει ότι η ίδια η κυβέρνηση βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση και είτε θα παραδοθεί στους πιστωτές ή θα πάει σε εκλογές μέσα σε ένα περιβάλλον ελέγχων πανικού και του κεφαλαίου.
Τι πρέπει να κάνουν οι Ευρωπαίοι
Η στήριξη του τραπεζικού συστήματος και η αποφυγή των λαθών των προηγούμενων ετών που σίτιζε το πελατειακό κράτος, είναι σε σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν φτάνουν. Κατά το Brookings, θα πρέπει να υπάρξουν και άλλες δράσεις από την Ευρώπη προς την κατεύθυνση μιας ουσιαστικής συμφωνίας. Θα πρέπει να μιλήσουν απευθείας με την φιλο-ευρωπαϊκή μεσαία τάξη της Ελλάδας, έτσι ώστε να γίνουν κατανοητές οι μεταρρυθμίσεις. Παράλληλα να δοθούν χρήματα για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, να υπάρξει επέκταση των δανείων από το ΕΤΧΣ με μείωση του επιτοκίου. Να υπάρξει ένα νέο δάνειο με χαμηλό επιτόκιο από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, επενδύσεις μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και εμπροσθοβαρή προγράμματα -από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία- που θα περιλαμβάνουν εκταμίευση πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ.