Ιστορικό: Στο ίδιο τραπέζι Ομπάμα και Ραούλ Κάστρο [εικόνες]

Οι πρόεδροι των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα και της Κούβας Ραούλ Κάστρο συναντώνται σήμερα στον Παναμά για μια ιστορική σύνοδο κορυφής της Αμερικής.

Η συνάντηση γίνεται προκειμένου να επισφραγιστεί η προσέγγιση μεταξύ των δύο χωρών έπειτα από 53 χρόνια άκαμπτου ανταγωνισμού.

Είχε προηγηθεί χθες βράδυ ιστορική συνάντηση μεταξύ υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι και του Κουβανού ομολόγου του Μπρούνο Ροντρίγκες, η πρώτη σε αυτό το επίπεδο αξιωματούχων των δύο χωρών από το 1958, σύμφωνα με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Οι συνομιλίες τους ήταν «πολύ εποικοδομητικές» και επέτρεψαν να σημειωθεί «πρόοδος» στο πλαίσιο της προσέγγισης μεταξύ των δύο χωρών. Κέρι και Ροντρίγκες συμφώνησαν ότι έχει επιτευχθεί πρόοδος και θα συνεχίσουν να εργάζονται για τη διευθέτηση εκκρεμών θεμάτων, εξήγησε υψηλόβαθμός αξιωματούχος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών στο τέλος της συνάντησης.

Οι ΥΠΕΞ των δύο χωρών στη χθεσινή τους συνάντηση

Στη Σύνοδο Κορυφής της Αμερικής, στις διήμερες εργασίες της οποίας θα μετάσχουν τριάντα αρχηγοί κρατών, λαμβάνει για πρώτη φορά μέρος η Κούβα, την οποία είχαν αποκλείσει επί μακρόν από τις μεγάλες συνόδους της αμερικανικής ηπείρου οι ΗΠΑ και ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ).

Μετά τη χειραψία στα τέλη του 2013 των Μπαράκ Ομπάμα και Ραούλ Κάστρο στη Νότια Αφρική, οι δύο άνδρες θα συναντηθούν εκ νέου για μια πρόσωπο με πρόσωπο ιστορική συνάντηση μεταξύ αρχηγών κρατών των δύο χωρών από το 1956. Δηλαδή, δύο χρόνια πριν από τη σοσιαλιστική επανάσταση του Φιντέλ Κάστρο, η οποία οδήγησε στη ρήξη των σχέσεων μεταξύ Κούβας και ΗΠΑ το 1961.

Παρότι καμιά επίσημη συνάντηση δεν έχει ανακοινωθεί, οι επαφές τους θα επισφραγίσουν την προσέγγιση έκπληξη που ανακοινώθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο, έπειτα από 18 μήνες διαπραγματεύσεων που διεξάγονταν με άκρα μυστικότητα.

Μετά την επίσημη έναρξη της συνόδου κορυφής απόψε, οι πρόεδροι Κάστρο και Ομπάμα θα παρακαθίσουν σε δείπνο των αρχηγών κρατών στην παλιά πόλη του Παναμά.

Η ανακοίνωση για το «ξεπάγωμα» των σχέσεων μεταξύ των εχθρών του Ψυχρού Πολέμου σηματοδοτεί και ανοίγει το δρόμο για μακρές και δύσκολες διαπραγματεύσεις για την επίλυση πολλών επίμαχων θεμάτων που κληρονομήθηκαν από αντιπαραθέσεις μισού και πλέον αιώνα.

Χθες βράδυ, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ φέρεται, ωστόσο, να άρχισε τις ενέργειες για την άρση ενός πρώτου εμποδίου: την παρουσία της Κούβας στην αμερικανική λίστα των χωρών που υποστηρίζουν την τρομοκρατία.

Μακρύς ο δρόμος της εξομάλυνσης

Ο Μπεν Κάρντιν, ο πλέον υψηλόβαθμος Δημοκρατικός στην επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας ανέφερε την κατάθεση «σύστασης του υπουργείου Εξωτερικών για να αφαιρεθεί η Κούβα από τον κατάλογο των κρατών που υποστηρίζουν την τρομοκρατία».

«Ελπίζω ότι αυτή η ανακοίνωση θα άρει τα εμπόδια για την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων», τόνισε ο γερουσιαστής.

Η αφαίρεση της Κούβας από τη λίστα αυτή είναι η κύρια προϋπόθεση που έθεσε η Αβάνα για την επαναλειτουργία των πρεσβειών στις δυο χώρες, αν και ο πρόεδρος Ομπάμα προειδοποίησε ότι αυτό «θα πάρει χρόνο», πριν αναχωρήσει από τη Τζαμάικα για τον Παναμά όπου έφτασε χθες βράδυ.

Αυτή η λίστα είναι «μόνο μια αρχή» για τον δρόμο της εξομάλυνσης, δήλωσε στο AFP ο Μαρκ Βάισμπροτ, διευθυντής του Κέντρου Οικονομικών και Πολιτικών Ερευνών που εδρεύει στην Ουάσινγκτον.

Ο Ραούλ Κάστρο προειδοποίησε στα τέλη Ιανουαρίου ότι η εξομάλυνση «δεν θα είναι δυνατή» όσο θα συνεχίζεται το εμπάργκο που ισχύει από το 1962 σε βάρος του κομμουνιστικού νησιού, με την Αβάνα να ζητεί συνεχώς την άρση του.
Εξάλλου, παραμένουν τα ακανθώδη θέματα της αμερικανικής ναυτικής βάσης του Γκουαντάναμο, ανατολικά, την οποία έχουν καταλάβει τα αμερικανικά στρατεύματα από το 1903, όπως και το θέμα των αμοιβαίων αποζημιώσεων που έχουν ζητήσει οι δύο χώρες για τις ζημίες από το εμπάργκο και την εθνικοποίηση των αμερικανικών περιουσιακών στοιχείων μετά επανάσταση του Κάστρο.

Αυτή η σύνοδος κορυφής «αποτελεί μέρος των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων» μεταξύ της Αβάνας και της Ουάσινγκτον, διευκρινίζει ο κουβανός πανεπιστημιακός και πρώην διπλωμάτης Κάρλος Αλζουγκαράι. «Η παρουσία του Ραούλ Κάστρο στη σύνοδο κορυφής δεν είναι μια κατάληξη, είναι μια αρχή».

Στην προσπάθειά του να ανακτήσει μια θέση στην ήπειρο, αφού επιλύει το κουβανικό ζήτημα, ο Ομπάμα ανακοίνωσε ότι θα μεταβεί σε αυτή τη σύνοδο κορυφής κομίζοντας τη βούληση του «διαλόγου», ενισχυμένος ο ίδιος από την αναθέρμανση που είναι σε εξέλιξη των σχέσεων με την Αβάνα και την υπογραφή συμφωνίας-πλαίσιο για το ιρανικό πυρηνικό ζήτημα.

Ωστόσο εκεί θα αντιμετωπίσει τη δυσαρέσκεια πολλών χωρών της Λατινικής Αμερικής λόγω της πρόσφατης απόφασής του να υπογράψει διάταγμα που χαρακτηρίζει τη Βενεζουέλα, κύριο οικονομικό εταίρο της Κούβας, «απειλή» για την εσωτερική ασφάλεια των ΗΠΑ.

Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Νίκολας Μαντούρο ανακοίνωσε χθες βράδυ ότι προτίθετο να παραδώσει στη διάρκεια της συνόδου κορυφής περισσότερα από 13 εκατομμύρια υπογραφές στον Ομπάμα υπέρ της ακύρωσης του επίμαχου διατάγματος που επιβάλλει κυρώσεις σε υψηλόβαθμους αξιωματούχους της Βενεζουέλας.

Ωστόσο η Ουάσινγκτον όπως και το Καράκας προσπάθησαν να αμβλύνουν την ένταση, με τις ΗΠΑ να παραδέχονται ότι η Βενεζουέλα «δεν αποτελεί απειλή» και τον Μαντούρο να δηλώνει πρόθυμος για «διάλογο».

Οι παρατηρητές αμφιβάλλουν ότι αυτή η διαφωνία με το Καράκας μπορεί να βλάψει την αναθέρμανση των σχέσεων Κούβας και ΗΠΑ, παρότι η Κούβα αναμένεται να υποστηρίξει δημόσια τον σύμμαχό της.

Όσο για τη σύνοδο κορυφής που επίσημα είναι αφιερωμένη στην «ευημερία με ισότητα», οι προσδοκίες είναι ελάχιστες, ενώ επίμονες φήμες κυκλοφορούν στην πρωτεύουσα του Παναμά για απουσία τελικής δήλωσης.