Γιατί οι εταιρίες προτιμούν να δώσουν δωρεάν ένα επιπλέον προϊόν, αντί να κάνουν έκπτωση στην αρχική τιμή του πρώτου; Πως η αύξηση της τιμής μπορεί να... αυξήσει και τις πωλήσεις; Στον κόσμο του μάρκετινγκ, τα μαθηματικά παίζουν έναν πραγματικά... ύπουλο ρόλο.
Το κόλπο του «3 +1 δώρο» - Ενα μαθηματικό τρικ που «μαρτυρά» την αυστηρή οικονομική λογική
Σε ένα σούπερ μάρκετ, η φράση «2 ή 3 + 1 δώρο» έχει πλέον γίνει συνήθεια. Αντιθέτως, οι μείωση στις αρχικές τιμές σπάνια συναντάται. Ο λόγος μπορεί να εξηγηθεί με απλά μαθηματικά. Παίρνουμε ως δεδομένο πως μια συσκευασία με 3 σαμπουάν κοστίζει 10 ευρώ. Αν η εταιρία μας προσφέρει 33% επιπλέον προϊόν, δηλαδή άλλο ένα σαμπουάν χωρίς χρέωση, τότε η τιμή κάθε μπουκαλιού πέφτει στα 2.5 ευρώ. Αν όμως κάνει 33% έκπτωση στην αρχική τιμή, τότε αυτή πέφτει περίπου στα 6.6 ευρώ, που σημαίνει πως κάθε μπουκάλι χρεώνεται με 2.2 ευρώ.
Πρόκειται για ένα πολύ απλό μαθηματικό τρικ, τετριμμένο για έναν μαθηματικό ή έναν οικονομολόγο, που όμως μπορεί να μπερδέψει τον καταναλωτή. Μια εταιρία έχει πολλαπλά οφέλη από την συγκεκριμένη πολιτική. Πουλάει περισσότερα προϊόντα, κρατώντας παράλληλα πιο σταθερή την τιμή τους. Την ίδια στιγμή, στα αυτιά του καταναλωτή ακούγεται πιο ελκυστικό το δωρεάν προϊόν από μια... απλή έκπτωση.
Αυτό δεν είναι παρά ένα απλό μαθηματικό παιχνίδι, με ελάχιστη σημασία ως προς την συνολική οικονομική πολιτική μιας εταιρίας. Οι τιμές των προϊόντων, η διαφήμιση τους, το κόστος παραγωγής και πολλά ακόμα δεδομένα συνυπολογίζονται με έναν απόλυτα μαθηματικό τρόπο. Οικονομία, διοίκηση επιχειρήσεων, στατιστική και μάρκετινγκ είναι οι θεμέλιοι λίθοι για την οργάνωση μιας εταιρίας, την ώρα που η οικονομική διαχείριση αποκτά όλο και πιο... αυστηρά μαθηματικό χαρακτήρα.
Οι οικονομικές επιστήμες στην Ελλάδα, η στροφή τους προς τα μαθηματικά και το... παράδοξο των Lidl
Η πρώτη οικονομική σχολή στην Ελλάδα ιδρύθηκε το 1894 από τον Όθωνα Ρουσόπουλο, με όνομα «Εμπορική και Βιομηχανική Ακαδημία». Μετά από 25 χρόνια λειτουργίας η σχολή κλείνει. Την θέση της παίρνει η «Ανωτάτη Σχολή Εμπορικών Επιστημών», που μετέπειτα ονομάστηκε ΑΣΟΕΕ. Παρ' όλα αυτά, η εξειδικευμένες επιστήμες γύρω από τον χώρο της οικονομικής πολιτικής, άργησαν να εξελιχθούν.
Τμήματα μάρκετινγκ, διοίκησης επιχειρήσεων αλλά και στατιστικής ξεκίνησαν να κάνουν την εμφάνιση τους μέσα στις δεκαετίες του '80 και του '90. Ως τότε, δεν υπήρχε διαχωρισμός των επιστημών, αλλά ούτε και εξειδικευμένες γνώσεις πάνω στους συγκεκριμένους τομείς. Στην σύγχρονη επιχειρησιακή οικονομική πολιτική όμως, αυτοί οι κλάδοι είναι παραπάνω από απαραίτητοι.
Χωρίς αυστηρή χρήση των μαθηματικών, δεν είναι πλέον δυνατή η ομαλή πορεία μιας εταιρίας. Παλαιότερα, αν και υπήρχαν επαγγελματίες οικονομολόγοι, το οικονομικό τμήμα μιας εταιρίας στηριζόταν περισσότερο στην διαισθητική ικανότητα, αλλά και στις έξυπνες ιδέες των ανθρώπων της. Σήμερα τα δεδομένα έχουν αλλάξει, με αυστηρούς μαθηματικούς κανόνες να ορίζουν τις κατευθυντήριες οικονομικές γραμμές.
Η εξέλιξη της τεχνολογίας που ανέβασε επίπεδο κλάδους όπως οι πιθανότητες και η στατιστική, αλλά και η σημαντική αύξηση του ανταγωνισμού συνετέλεσαν σε τεράστιο βαθμό σε αυτήν την... μαθηματική στροφή των οικονομικών επιστημών. Ενας άνθρωπος με καλές μαθηματικές γνώσεις είναι πλέον απαραίτητος σε μια επιχείρηση. Για το λόγο αυτό, μάρκετινγκ, στατιστική αλλά και διοίκηση επιχειρήσεων, εισήγαγαν εφαρμοσμένα μαθηματικά στο πρόγραμμα σπουδών τους, ώστε να γίνουν πιο χρήσιμες, προσελκύοντας όλο και περισσότερους φοιτητές.
Η τιμή ενός προϊόντος για παράδειγμα, ορίζεται μετά από αναλυτική και συνδυαστική μαθηματική σκέψη. Αγοραστικό κοινό, μέσος μισθός, κόστος παραγωγής, λειτουργικά έξοδα και πολλές άλλες συνιστώσες επηρεάζουν την τιμή που θα εμφανιστεί στο ράφι. Πως λοιπόν θα μπορούσε αυτό να πραγματοποιηθεί χωρίς ισχυρές μαθηματικές γνώσεις;
Την ίδια στιγμή, μια εξωφρενικά χαμηλή τιμή μπορεί να είναι απωθητική για τον πελάτη, αφού εύκολα μπορεί να θεωρήσει το προϊόν κακής ποιότητας. Εχουν παρατηρηθεί πολλά φαινόμενα, όπου η αύξηση των τιμών οδηγεί σε αύξηση των πωλήσεων. Η περίπτωση του Lidl στην Ελλάδα είναι χαρακτηριστική. Οταν πρωτοήρθαν, πριν από περίπου 18 χρόνια, οι πολύ χαμηλές τιμές τους είχαν αρνητικές επιπτώσεις για την εταιρία. Μια μικρή, αλλά αισθητή, αύξηση των τιμών οδήγησε όλο και περισσότερο κόσμο στα καταστήματα της γερμανικής αλυσίδας.
Στην οικονομική διαχείριση οι παράγοντες που εμφανίζονται, μπορεί να είναι πάρα πολλοί, δεν είναι όμως και, εντελώς, αστάθμητοι. Δεν θα μπορούσε κανείς να μπει σε ανάλυση των οικονομικών τρικ, όμως είναι πλέον δεδομένο πως όσο τα χρόνια περνούν, τόσο τα μαθηματικά θα εισχωρούν παραπάνω στον χώρο των επιχειρήσεων, περιορίζοντας όσο το δυνατόν περισσότερο τα περιθώρια... αποτυχίας.