Η περικοπή της δήλωσης του Γερούν Ντάισελμπλουμ ότι η Ελλάδα μπορεί να ακολουθήσει το παράδειγμα της Κύπρου και να επιβληθεί έλεγχος κεφαλαίων στις τράπεζές της, άνοιξε το κουτί της Πανδώρας. Και αυτό διότι ήταν ο πρώτος που εκστόμισε δημοσίως αυτό που άλλοι το υπογράφουν ιδιωτικώς.
Το think tank «Open Europe», βάσει αυτής της παραδοχής και με δεδομένη την πίεση που ασκεί η ΕΚΤ στις ελληνικές τράπεζες με τον περιορισμένη πρόσβασή τους στον ELA, έκανε μια ανάλυση για το πώς η Ελλάδα μπορεί να οδηγηθεί στην ακραία λύση του ελέγχου κεφαλαίων, ενώ εξηγεί γιατί η περίπτωση της Ελλάδας δεν είναι παρόμοια με εκείνη της Κύπρου.
Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η λογική είναι αρκετά απλή. Αν η κατάσταση επιδεινωθεί και πάλι, όπως φαίνεται τώρα δυνατόν να συμβεί, η Ελλάδα θα μπορούσε να δει εκ νέου ένα μεγάλο μέρος των καταθέσεων να κάνει φτερά – ακόμη και στο σημείο να φτάσει σε ένα bank run. Τον Ιανουάριο η αβεβαιότητα οδήγησε σε μια από τις μεγαλύτερες εκροές καταθέσεων από τη στιγμή που ξεκίνησε η κρίση. Σε μια προσπάθεια να ανασχεθεί αυτή η εξέλιξη, ο έλεγχος κεφαλαίων θα μπορούσε να βοηθήσει στη σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος και έτσι να ελαττωθεί ο κίνδυνος μιας σοβαρής ύφεσης στην οικονομία».
Πόσο εύκολα, όμως, μπορεί να οδηγηθεί η Ελλάδα σε αυτή τη λύση; Το άρθρο απαντάει: «Τεχνικά, οι έλεγχοι κεφαλαίων δεν θα χρειάζονταν στην Ευρωζώνη, λόγω της φύσης του ευρωσυστήματος. Στη θεωρία οι τράπεζες μέσω του ELA μπορούν να λάβουν έκτακτη χρηματοδότηση και να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους. Ακόμη και αν τα χρήματα εξακολουθούν να φεύγουν από την Ελλάδα, το σύστημα μπορεί να αντέξει. Η ευθύνη περνάει στην ελληνική κεντρική τράπεζα και στον ισολογισμό της. Αυτή είναι που θα πρέπει να αντικαταστήσει τις καταθέσεις που τυχόν χάνονται από το σύστημα. Λογικά, αυτή η εκροή δεν μπορεί να οδηγήσει σε μια κρίση χρηματοδότησης του τραπεζικού συστήματος και στην πραγματικότητα αυτό ακριβώς συμβαίνει τούτη τη στιγμή».
Τι μπορεί να αλλάξει τα πράγματα
Επειδή, όμως, τα δεδομένα στην Ευρωζώνη μετατοπίζονται από μια σειρά λόγων, το σενάριο που μπορούν να οδηγήσουν σε έλεγχο κεφαλαίων στην Ελλάδα είναι το εξής:
Η ΕΚΤ αρνείται να αυξήσει το όριο του ELA. Αν συνεχιστεί η εκροή καταθέσεων και οι τράπεζες δεν βρουν χρήματα να τις αντικαταστήσουν, θα τις οδηγήσει σε σημείο να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Στην πραγματικότητα η ΕΚΤ δίνει χρήματα με το σταγονόμετρο στις ελληνικές τράπεζες. Η ΕΚΤ έχει αναλάβει έναν ευρύτερο ρόλο ως ενιαία αρχή εποπτείας των τραπεζών της Ευρωζώνης και ανησυχεί ιδιαιτέρως για τη φερεγγυότητα των ελληνικών τραπεζών. Και μια έναν λόγο παραπάνω: λόγω της σύνδεσής τους με το κράτος. Τη στιγμή που ο Γιάνης Βαρουφάκης κάνει λόγο για «χρεοκοπημένο κράτος», πώς μπορούν οι τράπεζες να διατηρήσουν τη φερεγγυότητά τους;
Τι θα κάνουν οι εταίροι
Είναι φανερό πως οι εταίροι θα δράσουν αναλόγως. Αν δουν πως η πιθανότητα ενός Grexit πλησιάζει απειλητικά, θα συμφωνήσουν να σταματήσει η ροή χρημάτων στην Ελλάδα μέσω του ELA. Σε αντίθετη περίπτωση θα αυξηθεί η έκθεσή τους στην Ελλάδα, άρα και οι απώλειές τους. Αυτό, σημειώνει το άρθρο, είναι το χειρότερο δυνατό σενάριο. Στην πραγματικότητα ο έλεγχος κεφαλαίων θα πρέπει να συνδυαστεί με προσωρινό κλείσιμο των τραπεζών και αυτό είναι ένα μέτρο που μπορεί να διαρκέσει για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Η Ελλάδα θα μπορέσει έτσι να... αγοράσει λίγο χρόνο, αλλά σαφώς δεν θα λύσει κανένα πρόβλημα.
Άλλη περίπτωση η Κύπρος
Η ανάλυση προχωράει ακόμη περισσότερο, καθώς αντικρούει τις αιτιάσεις του Ντάισελμπλουμ ότι η Ελλάδα θα ακολουθήσει το παράδειγμα της Κύπρου. Κατά το «Open Europe» οι δύο περιπτώσεις δεν μοιάζουν, καθώς στην Κύπρο έγινε κούρεμα καταθέσεων για να σωθούν οι τράπεζες, ενώ στην Ελλάδα οι καταθέσεις πρέπει να μείνουν για να σώσουν την οικονομία. Μια άλλη διαφοροποίηση είναι ότι ο έλεγχος κεφαλαίων στην Κύπρο ενίσχυσε τελικά το τραπεζικό σύστημα και μαζί με το πρόγραμμα που της επιβλήθηκε, κατάφερε να σταθεί στα πόδια της. Η Ελλάδα, ακόμη και αν επιβάλει έλεγχο κεφαλαίων, θα συνεχίσει να έχει πρόβλημα ρευστότητας από τη στιγμή που δεν βρίσκει πόρους από το εξωτερικό. Άρα, τα προβλήματά της δεν θα λυθούν.
Για να καταλήξει η ανάλυση: «Η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα είναι περισσότερο τοξική. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ επιβάλλει έλεγχο κεφαλαίων, αμέσως θα κινδυνεύει να καταρρεύσει από την εξουσία. Ο κόσμος δεν θα δεχθεί μια τέτοια κίνηση, καθώς είχε άλλες προσδοκίες από το κόμμα, επομένως οι πολιτικές συνέπειες θα ήταν απρόβλεπτες. Ο έλεγχος κεφαλαίων είναι η τελευταία λύση για την Ελλάδα, καθώς δεν θα αντιμετωπίσει τα θεμελιώδη προβλήματά της. Συν ότι από μόνη της αυτή η κίνηση μπορεί να οδηγήσει σε ένα Grexit. Τα προβλήματα της Ελλάδας είναι βαθύτερα από ότι της Κύπρου ή της Ισλανδίας».