Πολεμικές αποζημιώσεις, ξανά. Ένα θέμα που δεν πρόκειται ποτέ να... ησυχάσει. Όσο δεν λύνεται, είναι η απάντηση. Ή όσο η Ευρώπη δεν αποφασίσει να σταματήσει να σκιαμαχεί με τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο αρθρογράφος του Bloomberg View, Λεονίντ Μπερσίντσκι κρίνει τις τελευταίες αξιώσεις της Ελλάδας προς το Βερολίνο, λέγοντας το προφανές: δεν είναι καινούργιες.
Τα δεδομένα είναι λίγο πολύ γνωστά: ο Αλέξης Τσίπρας από το βήμα της Βουλής έκανε λόγο για την απαίτηση της Ελλάδας έναντι της Γερμανίας που φτάνει τα 162 δισεκατομμύρια ευρώ, ως αντάλλαγμα για το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο, ενώ το Βερολίνο από την μεριά του απέρριψε σε όλους τους τόνους ότι υφίσταται τέτοιο θέμα. Επικαλείται την αποπληρωμή 115 εκατομμυρίων μάρκων το 1960 και τη συμφωνία του 1990. Η ανταπάντηση της ελληνικής πλευράς είναι ότι το 1953, κατά τη Συνθήκη του Λονδίνου, τότε που κουρεύτηκε περισσότερο από το ήμισυ του γερμανικού χρέους, καθυστέρησε το θέμα των αποζημιώσεων μέχρι την επανένωση της Γερμανίας.
Ο Μπερσίντσκι αναφέρει στο άρθρο του: «Η νομοθεσία για το συγκεκριμένο θέμα είναι σκοτεινή ξεκινώντας από τη συνθήκη του Παρισιού το 1946. Και οι δύο πλευρές έχουν ένθερμους υποστηρικτές στην Ευρώπη, ακόμη και στη Γερμανία. Και οι δύο πλευρές θα μπορούσαν να ισχυριστούν διάφορα. Εάν η Αθήνα έφερνε ποτέ το θέμα στα δικαστήρια -θα μπορούσε, δυνητικά, να το κάνει- τα επιχειρήματά τους να συνεχίζονταν στις αίθουσες των δικαστηρίων. Μόνο που η διαδικασία θα ήταν μακρά και το αποτέλεσμα αβέβαιο – δεν είναι ένα ασφαλές στοίχημα για την Ελλάδα, μια χώρα στα πρόθυρα της οικονομικής κατάρρευσης».
Η γλώσσα της ηθικής
Εξ ου και ο αρθρογράφος σημειώνει πως ο Τσίπρας μιλάει τη γλώσσα της ηθικής και όχι εκείνη της νομολογίας, ενώ ο Στέφαν Ζάιμπερτ από την πλευρά της Καγκελαρίας επέμεινε πως πρέπει και επικεντρωθούν άπαντες στα σημερινά θέματα και στο κοινό μέλλον». Κατά τον Άλεξη Τσίπρα, έτσι όπως φάνηκε και στην ομιλία του, αυτό το επιχείρημα είναι μαχητό: η Ιστορία είναι πάντα παρούσα και τα μαρτυρικά μέρη ανά την Ελλάδα πάρα πολλά για να μπορεί κανείς να τα ξεχάσει.
Το ζητούμενο είναι λοιπόν να αποφασίσει κανείς αν ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος ανήκει στο πρόσφατο ή το μακρινό παρελθόν – ή έναν ο πόλεμος τέλειωσε ποτέ. Γράφει ο Μπερσίντσκι: «Δεν είναι μόνο οι ελληνικές αποζημιώσεις. Αρκετή κριτική που προβάλλεται εναντίον των Γερμανών έχει να κάνει με την αίσθηση ότι στην πραγματικότητα δεν πλήρωσαν ποτέ για τα εγκλήματα του Χίτλερ. Η πατριωτική βάση του Βλαντιμίρ Πούτιν γι' αυτά που κάνει στην Ουκρανία και τα οποία συγκρίνονται με τις πράξεις του Χίτλερ, είναι ο «Μέγας Πατριωτικός Πόλεμος» της ΕΣΣΔ – είναι και αυτό ένα στοιχείο προπαγάνδας. Μάλιστα, αρκετοί Ρώσοι βουλευτές ανακινούν με τη σειρά τους το θέμα των αποζημιώσεων».
Ο πόλεμος και ο Μέγας Αλέξανδρος
Υπάρχει, όμως, και η πλευρά των Γερμανών που θεωρούν πως ο πόλεμος είναι μια... αρχαία ιστορία. «Σε αυτή την περίπτωση η Ελλάδα που νιώθει υπερηφάνεια για τον Μέγα Αλέξανδρο, να φοβάται τα αντίποινα μιας ιστορικής αδικίας;», διερωτάται ο Ρέινχαρντ Μίλερ στην FAZ.
Και καταλήγει το άρθρο: «Αυτές οι διαφορές δεν θα λυθούν ακόμη και αν ο τελευταίος της γενιάς του Β' Παγκοσμίου Πολέμου πεθάνει. Άλλωστε, αυτοί που μιλούν για τα συγκεκριμένα πράγματα γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου ή μετά από αυτόν. Και δεν βοηθά το γεγονός ότι η διεθνής κοινότητα δεν έχει ποτέ συμφωνήσει σε ένα καταστατικό περιορισμών για τα εγκλήματα πολέμου. Η Ελλάδα, για παράδειγμα, δεν έχει επικυρώσει την ευρωπαϊκή σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με το θέμα (και, κάπως πιο κατανοητό, ούτε η Γερμανία το έχει πράξει). Είναι σημαντικό οι Ευρωπαίοι να αναγνωρίσουν πως είναι άσκοπο το αναμάσημα των παλαιών λαθών, ειδικά όταν δεν είναι η ρίζα των σημερινών προβλημάτων τους. Στο τέλος των συρράξεων, οι νικητές και οι χαμένοι θα ακολουθήσουν ξεχωριστούς δρόμους. Η γερμανική μεταπολεμική πορεία οδήγησε σε οικονομική επιτυχία – της Ελλάδας όχι».
Παλαιά τραύματα
Ως κατακλείδα του άρθρου υπάρχει η ανάλυση του καθηγητή του Πανεπιστημίου του St Andrews στη Σκοτία, Βασίλειου Πεπέ από το πολύ κοντινό 2013. Είχε γράψει για όλα αυτά: «Μια απρόθυμη πολιτική ελίτ δίχως μεταρρυθμιστικό όραμα κιαι με εύθραυστη νομιμότητα αποφασίζει να δώσει μάχες στην οπισθοφυλακή, σε μια απελπισμένη προσπάθεια να ενισχύσει ένα αποθαρρυμένο έθνος, ακόμη και αν αυτό δεν σημαίνει πως θα έρθουν χρήματα στον κρατικό κορβανά».
Από το 2013 πολλά έχουν αλλάξει – η πολιτική ελίτ είναι διαφορετική, αλλά όπως αναφέρει ο δημοσιογράφος του Bloomberg και ο Τσίπρας θα πρέπει να επιστρέψει στη σημερινή πραγματικότητα και να σταματήσει να σπαταλάει το χρόνο του με γεγονότα που συνέβησαν πριν από 70 χρόνια.