Το σημερινό οικονομικό αδιέξοδο της Ελλάδας πυροδοτεί τη συζήτηση γύρω από το κατάλληλο παραγωγικό μοντέλο για τη μακροπρόθεσμη ανάκαμψη της χώρας. Οι απόψεις των ειδικών ποικίλλουν.
Ο τουρισμός και η αγροτική παραγωγή είναι αναμφίβολα δύο από τους σημαντικότερους τομείς της ελληνικής οικονομίας. Η Ελλάδα κατέρριψε πέρυσι το τουριστικό της ρεκόρ με 22 εκατομμύρια επισκέπτες, ενώ η χώρα καταλαμβάνει την τρίτη θέση στην ελαιοκαλλιέργεια, πίσω από Ισπανία και Ιταλία.
Αναλυτές εκτιμούν ότι τόσο ο τουριστικός όσο και ο αγροτικός τομέας έχουν περιθώρια βελτίωσης. Σύμφωνα με τον Κρίστοφ Σάλαστ, καθηγητή στη Σχολή Οικονομίας και Διοίκησης της Φρανκφούρτης και σύμβουλο πολλών κρατών της ανατολικής Ευρώπης: «Στον αγροτικό τομέα υπάρχει σίγουρα η τάση για βιολογική καλλιέργεια. Σε αυτό το πεδίο υπάρχουν πολύ ενδιαφέρουσες επιλογές. Και αν η επεξεργασία του ελληνικού ελαιολάδου έπαυε να γίνεται σε ελαιοτριβεία στην Ιταλία, θα ήταν μεγάλη υπόθεση. Η ποιότητά του είναι εξαιρετική».
Ο Αλέξανδρος Κρητικός, επικεφαλής ερευνητής του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών του Βερολίνου (DIW), εκτιμά ότι η επικέντρωση της Ελλάδας στον τουρισμό και στην αγροτική παραγωγή δεν θα απέφερε μακροπρόθεσμα οφέλη. Όπως επισήμανε, «μπορεί κανείς να αυξήσει την παραγωγή. Όμως, αυτό από μόνο του δεν φέρνει ευημερία. Μέσα σε ένα σύνολο βιομηχανικών κρατών που ανανεώνονται διαρκώς, θα έμενε πίσω».
Ο ελληνικής καταγωγής Γερμανός οικονομολόγος θεωρεί ότι η Ελλάδα θα ήταν καλό να εστιάσει στις τεχνολογίες του μέλλοντος. Όπως επισημαίνει, δεν είναι ιδιαίτερα γνωστές οι δυνατότητες της Ελλάδας στους τομείς της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών, στην φαρμακοβιομηχανία και στον τομέα της ενέργειας. Ο Αλέξανδρος Κρητικός θεωρεί ότι «αυτοί είναι πόροι υψηλής παραγωγικότητας, τους οποίους σπαταλά η Ελλάδα, περιορίζοντάς τους μέσω υπερβολικών ρυθμιστικών μέτρων και εξωθώντας πολλούς εξειδικευμένους εργαζόμενους να εγκαταλείψουν τη χώρα».
Μία μελέτη που εκπονήθηκε κατ' εντολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2014 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η υπερβολική ρύθμιση και οι αγκυλωμένες γραφειοκρατικές δομές πλήττουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, «το αίνιγμα της έλλειψης ελληνικών εξαγωγών» μπορεί να λυθεί μόνο με διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Σύμφωνα με τον Κρίστοφ Σάλαστ, ο έλεγχος της οικονομίας από το ελληνικό κράτος μπορεί να συγκριθεί εν μέρει με τις συνθήκες που επικρατούσαν σε πρώην σοσιαλιστικές χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Όπως επισήμανε ο καθηγητής της Σχολής Οικονομίας και Διοίκησης της Φραγκφούρτης, «βλέπουμε από τα παραδείγματα χωρών όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία ή η Ιρλανδία ότι μπορούν να γίνουν μεταρρυθμίσεις με το ευρώ –αυτό είναι μάλιστα ακόμη πιο ευδιάκριτο σε ορισμένα βαλτικά κράτη».
Αντίθετα, κατά τον επικεφαλής του οικονομικού Ινστιτούτου IfO του Μονάχου Χανς-Βέρνερ Ζιν, ο μόνος τρόπος για να διασφαλιστεί το οικονομικό μέλλον της Ελλάδας είναι να βγει η χώρα από την ευρωζώνη, να υποτιμήσει αισθητά το εθνικό της νόμισμα και να δώσει έμφαση στον τουρισμό και την αγροτική παραγωγή.
Η άποψη του κ. Ζιν βρίσκει κάθετα αντίθετο τον Αλέξανδρο Κρητικό. Σύμφωνα με τον επικεφαλής ερευνών του DIW, η παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη είναι ο μόνος τρόπος προκειμένου να εκσυγχρονιστεί και να παραμείνει ελκυστική για πιθανούς επενδυτές.