Ιδού ένας λόγος για να ακούει κανείς τι έχουν πει οι αρχαίοι Έλληνες, ειδικά όταν η μακροχρόνια κρίση του ελληνικού χρέους επανεμφανίζεται ως διεθνής οικονομική απειλή: ήταν ο αρχαίος Έλληνας ιστορικός Πολύβιος που είχε μιλήσει για πρώτη φορά περί την κυκλική φύση της πολιτικής, αναπτύσσοντας την ιδέα πως η Ιστορία επαναλαμβάνεται.
Κάπως έτσι ο συντάκτης της Harvard Gazzette, της εφημερίδας που εκδίδει το φημισμένο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, προσπάθησε να συγκεράσει όλες τις απόψεις που εκτέθηκαν στην ημερίδα που διοργανώθηκε με αφορμή και θέμα την Ελλάδα και έφερε τον άκρως δηλωτικό τίτλο: «Τι θα συμβεί στην Ελλάδα; Οι οικονομικές και πολιτικές εναλλακτικές λύσεις».
Οι περισσότεροι εκ των ομιλητών, κυρίως καθηγητές του Χάρβαρντ, κατέληξαν σε μια συνισταμένη απόψεων γύρω από τι έδωσε στην Ελλάδα η πρόσφατη τετράμηνη παράταση του προγράμματος. Σημειώνουν πως πρώτα και κύρια της έδωσε χρόνο («η Ελλάδα αγόρασε χρόνο», ανέφεραν χαρακτηριστικά), από την άλλη όμως δεν έλυσε, ούτε πρόκειται να λύσει κάποιο σοβαρό θέμα από τη στιγμή που τα δημοσιονομικά προβλήματα της χώρας είναι πολύ σοβαρά. Δεν είναι τυχαίο ότι το συνοδευτικό άρθρο της ημερίδας έφερε τον τίτλο «Η Ελλάδα παραπαίει»!
«Δύσκολα θα τα καταφέρει ο Τσίπρας»
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του Κέντρου Ευρωπαϊκών Μελετών του Χάρβαντ και το κύριο πάνελ αποτελούνταν από τρεις εμπειρογνώμονες περί τα πολιτικά και οικονομικά δεδομένα της σύγχρονης εποχής. Οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν στις πρόσφατες ελληνικές εκλογές, στη φύση του ελληνικού χρέους, στο πώς αυτό έφτασε να είναι εκτός ελέγχου, καθώς και στις πολιτικές που οδήγησαν στο οικονομικό χάος.
Ο Δημήτρης Καιρίδης, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, είπε: «Υπάρχουν κάποιοι αισιόδοξοι που λένε πως θα υπάρξει τέλος στο ελληνικό δράμα. Δεν συμμερίζομαι αυτή την αισιοδοξία». Εξήγησε, δε, πως για να οριστικοποιηθεί η τελευταία συμφωνία «οφείλει η ελληνική κυβέρνηση να υποβάλει έναν κατάλογο επώδυνων μεταρρυθμίσεων και δημοσιονομικών μέτρων».
Επιπροσθέτως, εξέφρασε την αμφιβολία του για το αν ο Αλέξης Τσίπρας θα καταφέρει να οδηγήσει τη χώρα έξω από τη δημοσιονομική αστάθεια, πόσο μάλλον να εκπληρώσει τις πολιτικές υποσχέσεις του. Ο Καιρίδης επέκρινε τη λαϊκιστική πλατφόρμα στην οποία κινήθηκε ο Τσίπρας, όπως και την αντιθετική προσέγγιση της νέας κυβέρνησης στις βασικές αρχές της ευρωπαϊκής οικονομίας. «Η νέα κυβέρνηση δεν είναι φίλος του κεϋνσιανισμού ή της σοσιαλιστικής δημοκρατίας», είπε χαρακτηριστικά.
Όπως και πριν από τέσσερις μήνες
Από τη μεριά του, ο Ντάντε Ροσίνι, καθηγητής Επιχειρηματικότητας στο Harvard Business School, προσπάθησε να αποκαλύψει τις κινητήριες δυνάμεις πίσω από την παρούσα οικονομική δυσχέρεια της Ελλάδας. Κατά την άποψή του, οι κύριες πηγές κατάρρευσης ήταν η διαφθορά και η «ενδημική» φοροδιαφυγή. Μάλιστα, εξέφρασε την άποψη πως η πρόσφατη απόφαση του Eurogroup να δώσει μια τετράμηνη παράταση στο ελληνικό πρόγραμμα ήταν μια κλασική αποφυγή των ζωτικών προβλημάτων μέσω βραχυχρόνιων λύσεων, που τελικά μόνο λύσεις δεν είναι. «Η Ελλάδα μετά τους τέσσερις μήνες θα βρεθεί ξανά στο σημείο που βρίσκεται τώρα». Κατέληξε πως η μοναδική λύση για την Ελλάδα, αυτή που θα έδινε τέλος στα οικονομικά δεινά της, είναι μια πραγματική και μετρήσιμη ανάπτυξη και αυτή θα έπρεπε να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διεθνούς συζήτησης.
Σαθρά θεμέλια
Ο σερ Πολ Τάκερ, ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Επιχειρηματικότητας και Κυβερνητικής Mossavar-Rahmani του Harvard Kennedy School, σημείωσε ότι η Ελλάδα οικοδομείται πάνω σε σαθρά θεμέλια. «Πρέπει να ασχοληθούμε με τις βασικές προϋποθέσεις και την κατάσταση του κτιρίου. Αλλά η κατάσταση του κτιρίου είναι άσχημη, κάτω από την απειλή που δέχεται».
Ο κ. Τάκερ επικαλέστηκε εκείνους που στοιχηματίζουν ότι υπάρχει πιθανότητα 30% να συμβεί ένα Grexit και προειδοποίησε πως κάτι τέτοιο θα επιφέρει ένα ντόμινο και σε άλλα κράτη της περιοχής, όπως η Ιταλία και η Πορτογαλία. «Θα κάνουν ένα τέτοιο μεγάλο βήμα και θα αφήσουν μια χώρα να εγκαταλείψει το ευρώ; Αμφιβάλλω αν θα πάρουν αυτό το ρίσκο», αποφάνθηκε.
Και οι τρεις ομιλητές εξέφρασαν την ανησυχία τους αν στην Ελλάδα επιβληθεί περαιτέρω λιτότητα και κατά συνέπεια πέσει σε έναν τρίτο κύκλο ύφεσης, με δεδομένη την αδυναμία της ελληνικής κυβέρνησης και των θεσμών της.