Μεγάλη, αποκλειστική συνέντευξη στο iefimerida παραχώρησε ο Ζαν Κατρεμέρ, ο δημοσιογράφος της Liberation που αποκάλυψε ότι οι Γιάνης Βαρουφάκης και Γερούν Ντάισελμπλουμ κόντεψαν να πιαστούν στα χέρια.
1. Κατά την άποψή σας, η συμφωνία που πέτυχε ο Γιάνης Βαρουφάκης στο Eurogroup είναι καλύτερη ή χειρότερη από αυτή της προηγούμενης κυβέρνησης;
Είναι δύσκολο να το απαντήσω, γιατί η επιστολή Βαρουφάκη που εστάλη στις Βρυξέλλες δεν μπαίνει σε λεπτομέρειες. Και ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, όπως έχουν επισημάνει το ΔΝΤ και η ΕΚΤ. Αυτές θα αποτελέσουν τώρα το αντικείμενο της διαπραγμάτευσης που θα συνεχιστεί ως το τέλος Απριλίου. Τι είναι έτοιμος, για παράδειγμα, να κάνει ο Αλέξης Τσίπρας για τον ΦΠΑ (θα αυξήσει τον ΦΠΑ στα ξενοδοχεία; Θα μειώσει τον ΦΠΑ στα νησιά; κ.λπ.) ή τι θα κάνει για τις συντάξεις; Επίσης, αν συμφώνησε να υλοποιήσει το κοινωνικό του πρόγραμμα για τους κοινωνικά αδύναμους, αυτό θα σημαίνει και περισσότερο κόστος για άλλους. Με άλλα λόγια, όσα δίνονται σε κάποιους θα πρέπει να τα παίρνει από κάποιους άλλους. Γιατί δεν υπάρχει περίπτωση οι δανειστές της Ελλάδας να χρηματοδοτήσουν νέες παροχές. Γι' αυτό είναι σημαντικά τα θέματα του προϋπολογισμού στα οποία απέτυχε να συμφωνήσει με την Τρόικα η κυβέρνηση Σαμαρά.
Από την άλλη, είναι βέβαιο ότι η Ελλάδα παραμένει στο πρόγραμμα, όπως συμβαίνει από το 2010, αναγνώρισε ότι χρειάζεται επιπλέον οικονομική βοήθεια, δεν πέτυχε τίποτα σε επίπεδο δημοσίου χρέους και τίποτα σε επίπεδο πρωτογενούς πλεονάσματος. Είναι πολλές ήττες αυτές για τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος πίστευε ότι θα ξεφορτωθεί το Μνημόνιο και την Τρόικα (αυτή απλώς αλλάζει όνομα) και ότι θα αλλάξει την Ευρώπη. Πίστευε ότι θα τα κάνει αυτά μέσα σε λίγες ημέρες και χωρίς να υπολογίσει την ισορροπία δυνάμεσων μέσα στην Ευρωζώνη.
2. Γιατί ο κ. Βαρουφάκης δεν κατόρθωσε, πιστεύετε, να πείσει τους ομολόγους του να ενσωματώσουν μέσα στην τελική συμφωνία όλο το κοινωνικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ;
Τα ζητήματα ανθρωπιστικής κρίσης συμπεριλαμβάνονται στην επιστολή Βαρουφάκη: αποτελούν το 30% των μέτρων που οι εταίροι της Αθήνας δέχτηκαν να διαπραγματευτούν. Ο μόνος όρος είναι αυτά τα μέτρα να μη δημιουργούν τρύπες στον προϋπολογισμό. Θα πρέπει να επιλέξει η κυβέρνηση ανάμεσα στην πρόσληψη δημοσίων υπαλλήλων και στη βοήθεια στους πιο φτωχούς. Εκτός και αν ο ΣΥΡΙΖΑ θελήσει να κάνει τους πλουσιότερους να πληρώσουν. Αλλά δεν είμαι βέβαιος ότι κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει άμεσα. Το «κρυφό χρήμα» είναι δύσκολο να ανιχνευθεί και συχνά μια έντονη πίεση από τον φοροελεγκτικό μηχανισμό προκαλεί τα αντίθετα αποτελέσματα. Το είδαμε και στη Γαλλία τα δύο πρώτα χρόνια της θητείας του Φρανσουά Ολάντ...
3. Πιστεύετε ότι υπάρχει πραγματικός κίνδυνος Grexit; Μήπως είναι μια διαρκής απειλή ώστε η Ελλάδα να συνεχίζει στον δρόμο της λιτότητας;
Δεν πρέπει να υποτιμάει κανείς το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι κουράστηκαν με την περίπτωση της Ελλάδας. Ολες οι άλλες χώρες βγήκαν από τα προγράμματα στήριξης και δεν τις ακούσαμε να ουρλιάζουν όπως η Ελλάδα. Ενα Grexit δεν φοβίζει πλέον, όπως φόβιζε το 2010. Κι αυτό γιατί απλά η Ευρωζώνη ενισχύθηκε περισσότερο (η ΕΚΤ άλλαξε εντελώς την νομισματική της πολιτική, όπως δείχνει το quantitative easing, ένας Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας δημιουργήθηκε, η οικονομική διακυβέρνηση ενισχύθηκε κ.λπ.).
Από την άλλη πλευρά, δεν πιστεύω σε ένα Grexit. Δεν είναι προς το συμφέρον της Ευρωζώνης, γιατί κάτι τέτοιο θα άνοιγε μια περίοδο αβεβαιότητας, αφού θα αποδείκνυε ότι η ευρωπαϊκή αποσύνθεση είναι πιθανή. Επίσης δεν είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας, γιατί το σοκ θα οδηγούσε σε μια άνευ προηγουμένου ύφεση που δεν έχει όμοιό της με αυτά που πέρασε η χώρα. Ας θυμηθούμε την Αργεντινή. Και η Ελλάδα δεν έχει πρώτες ύλες ή βιομηχανία που θα της επέτρεπαν να επωφεληθεί από την επιστροφή σε μια πολύ αδύναμη δραχμή. Προσθέστε σε αυτά ότι θα ξεκινούσε εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στους δανειστές και τη χώρα, αφού οι πρώτοι θα ήθελαν τα λεφτά τους πίσω σε ευρώ... Η πραγματικότητα είναι βίαιη: το Grexit θα ήταν το πέρασμα από τη χρηματοδοτική βοήθεια σε μια βοήθεια για ανάπτυξη. Ο ελληνικός λαός το κατάλαβε, γι' αυτό απέσυρε μαζικά τα χρήματά του από τις τράπεζες.
4. Πιστεύετε ότι η συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα με τον «ρεαλισμό» θα μπορούσε να τον οδηγήσει από τη ριζοσπαστική Αριστερά προς την σοσιαλδημοκρατία;
Η επιστολή της κυβέρνησης προς τις Βρυξέλλες δείχνει ότι ο Αλέξης Τσίπρας εξελίσσεται γρήγορα. Η παλιά αριστερά του κόμματος ουρλιάζει, είναι φυσικό, αλλά εκείνος ξέρει ότι ο ελληνικός λαός δεν θα ανεχόταν να βρεθεί έξω από την πόρτα της Ευρώπης. Ας μην ξεχνάμε ότι η εκλογική του δύναμη είναι πολύ εύθραυστη.
5. Γράψατε πρόσφατα στη Liberation για μια εκρηκτική συνάντηση μεταξύ του Γιάνη Βαρουφάκη και του Γερούν Ντάισελμπλουμ, στην οποία ο πρώτος φώναζε «Είσαι ψεύτης!» και παραλίγο να πιαστούν στα χέρια. Ο Ελληνας υπουργός Οικονομικών διαψεύδει αυτή τη σκηνή. Τι συνέβη πραγματικά;
Τη σκηνή μού αφηγήθηκε κάποιος από τους επιτόπου μάρτυρες -και αυτοί δεν ήταν πολλοί. Επιμένω στο σύνολο των πληροφοριών μου. Παρεπιμπτόντως, θα συμβούλευα τους επιτελείς του Βαρουφάκη να σηκώνουν το τηλέφωνο αν θέλουν να ζητάω και τηνδική τους άποψη... Σας θυμίζω, επίσης παρεπιμπτόντως, ότι έχω αποκαλύψει στο παρελθόν και κάτι άλλο: ότι ο Γιώργος Παπανδρέου εξηγούσε στον Νικολά Σαρκοζί και στην Άνγκελα Μέρκελ στη Σύνοδο των G8 των Καννών, το 2011, ότι ήθελε να διοργανώσει ένα δημοψήφισμα γιατί φοβόταν στρατιωτικό πραξικόπημα. Και εκείνος είχε διαψεύσει. Αλλά η πηγή μου, όπως το έχω αποκαλύψει από τότε, ήταν ο Γάλλος Πρόεδρος.
6. Κάποιοι στην Ελλάδα σάς θεωρούν ανθέλληνα εξαιτίας των ρεπορτάζ που γράφετε για τη χώρα. Τι απαντάτε;
Οτι πολλοί στην Ελλάδα αγαπούν τη δουλειά που κάνω και αυτό ισορροπεί κάπως τα πράγματα... Ξέρετε, ένας δημοσιογράφος δεν είναι εδώ για να αρέσει, για να σερβίρει τη σούπα στους ισχυρούς και να τον καλούν στα κοκτέιλ. Πρέπει να κάνει τα δόντια να τρίζουν κι εγώ προσπαθώ να έχω παρέμβαση καθημερινά. Εχω συνηθίσει να μου προσάπτουν τέτοιου είδους κατηγορίες, όποιο κι αν είναι το θέμα πάνω στο οποίο γράφω. Πάντα υπάρχουν άνθρωποι στους οποίους δεν αρέσετε. Είναι μέρος της δουλειάς.
ΣΥΡΙΖΑ και ελευθερία του Τύπου
Ωστόσο, υπάρχει κάτι περίεργο στον ΣΥΡΙΖΑ σε ό,τι αφορά την ελευθερία του Τύπου. Ενα μέρος των συμπαθούντων αλλά και της ηγεσίας θεωρούν «εχθρό» όποιον δημοσιογράφο δεν ενστερνίζεται τις απόψεις τους. Οταν γύριζα το ντοκιμαντέρ μου «Ελλάδα, έτος μηδέν», το οποίο παρουσιάστηκε στο κανάλι ARTE τον Ιούλιο 2014, τον Ιανουάριο του 2013 δυσκολεύτηκα πολύ να κάνω ραντεβού με κάποιον υπεύθυνο του ΣΥΡΙΖΑ. Μόνο ο Γιώργος Στρατάκης δέχτηκε να μου δώσει μια συνέντευξη και τον ευχαριστώ γι' αυτό. Ολοι ο άλλοι αρνήθηκαν: είχα πραγματικά την αίσθηση ότι συνομιλούσα με το κομμουνιστικό κόμμα της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, πραγματικά.
Αλλά είναι μάλλον ένα σύνδρομο της Αριστεράς και της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Στη Γαλλία, το Αριστερό Μέτωπο βρίσκεται στην ίδια κατάσταση, μισεί τα μίντια. Θα πρέπει να μάθουν ότι η δουλειά ενός δημοσιογράφου είναι να περιγράφει ό,τι βλέπει, να αναλύει χωρίς περιορισμούς την κατάσταση της χώρας, ακόμη κι αν αυτό είναι αντίθετο με τις δικές τους προκαταλήψεις.
Δεν είναι τυχαίο ότι ήμουν ένας από τους πρώτους ξένους δημοσιογράφους που είχα υπογραμμίσει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε βάλει πολύ νερό στο κρασί του ήδη από το Συνέδριο της Θεσσαλονίκης. Είχα πει ότι η εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν κακό πράγμα για την Ελλάδα, αφού η Νέα Δημοκρατία απεχθανόταν τελικά κάθε μεταρρύθμιση του κράτους. Σημειώνω, επιπλέον, ότι το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ λέει αυτά που γράφω κι εγώ συνεχώς για τη γραφειοκρατία, τη φοροδιαφυγή, τις σοβαρές δυσλειτουργίες του κράτους, τη διαφθορά, την πελατοκρατεία κ.λπ.
Αγαπώ την Ελλάδα (έρχομαι σχεδόν κάθε χρόνο από το 1981), αλλά υποφέρω να τη βλέπω να παραδίνεται συχνά σε διεφθαρμένους πολιτικούς. Οι Ελληνες αξίζουν καλύτερο από αυτό, αλλά δεν μπορούν και να ισχυριστούν ότι δεν φταίνε και οι ίδιοι: οι λαοί είναι υπεύθυνοι. Οπως έλεγε και ο Τζορτζ Οργουελ, «ένας λαός που εκλέγει διαφθαρμένους, αποστάτες, κλέφτες και προδότες δεν είναι θύμα, είναι συνένοχος». Αναγνωρίζω ότι αυτό δεν είναι εύκολο να το ακούει κανείς.
7. Η Ελλάδα είναι πραγματικά απομονωμένη στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ενωσης; Τι πρέπει να κάνει, κατά τη γνώμη σας, για να ξαναβρεί τη χαμένη εμπιστοσύνη;
Η Ελλάδα είναι απολύτως απομονωμένη ανάμεσα στις ευρωπαϊκες κυβερνήσεις, παρότι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε κερδίσει κάποια συμπάθεια ανάμεσα στις κυβερνήσεις της Αριστεράς. Αλλά έκανε τερατώδη λάθη, τα οποία δεν μπορεί κάποιος να επιτρέπει στον εαυτό του να κάνει όταν βρίσκεται σε αδύναμη θέση. Ετσι, το αίτημα για τις πολεμικές αποζημιώσεις ή το σκίτσο με τον Σόιμπλε ναζί είχαν αρνητικό αντίκτυπο όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά παντού. Για τον απλό λόγο ότι αυτό είναι απολύτως ξένο με το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, το οποίο στηρίζεται πάνω στην ιστορική «συγγνώμη». Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα που υπέφερε από τον ναζισμό και δεν είναι η μόνη χώρα που παραιτήθηκε από πολεμικές αποζημιώσεις. Η σύγχρονη Γερμανία δεν έχει καμία σχέση με τη ναζιστική Γερμανία και πλήρωσε πολύ ακριβά τα λάθη που έχουν γίνει. Σήμερα, η Γερμανία είναι μια από τις καλύτερες δημοκρατίες που γνωρίζω και η Ελλάδα (όπως και η Γαλλία) θα έπρεπε να εμπνευστεί από αυτήν. Παρεμπιπτόντως, να θυμίσω ότι η Ελλάδα πήρε ευρωπαϊκά κονδύλια που ισοδυναμούν στο 4 % του ΑΕΠ της, τα οποία πληρώνονται εν πολλοίς από τη Γερμανία…
Η συμπεριφορά του Γιάνη Βαρουφάκη έκανε πιο δύσκολα τα πράγματα. Εκνεύρισε όλους τους εταίρους, δίνοντάς τους μαθήματα οικονομίας όπως δίνονται σε ένα κομματικό συνέδριο, παραμέλησε τη Γερμανία όταν έκανε τον γύρο των πρωτευουσών και είχε μάλιστα δηλώσει στη Ρώμη ότι η Ιταλία βρίσκεται στο χείλος της χρεοκοπίας... Ειλικρινά, αναρωτιέμαι αν ο ΣΥΡΙΖΑ συμβουλεύτηκε έναν διπλωμάτη πριν επιδοθεί σε τέτοιες χορογραφίες. Η κυβέρνηση Τσίπρα μοιάζει να ξεχνάει ένα πράγμα: είναι νομιμοποιημένη στην Ελλάδα, αλλά κάθε κυβέρνηση είναι νομιμοποιημένη στη χώρα της. Το να βρίζεις αυτές τις κυβερνήσεις δεν οδηγεί πουθενά, και αυτό απεδείχθη. Αντί να κάνει διπλωματία, η κυβέρνηση Τσίπρα έκανε λαϊκισμό για τους ψηφοφόρους της. Και έχασε.
Ποιος είναι ο δημοσιογράφος Ζαν Κατρεμέρ
Ο Ζαν Κατρεμέρ είναι Γάλλος δημοσιογράφος που εξειδικεύεται στα ευρωπαϊκά θέματα. Εργάζεται στην εφημερίδα Liberation από το 1984 και από το 1990 είναι ανταποκριτής στις Βρυξέλλες. Εγραψε πολλά βιβλία για την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έκανε πολλά ντοκιμαντέρ πάνω στα ίδια θέματα («Ας κάνουμε ευρώ» - 2009, «Η Ενωση και η Ισχύς» - 2009, «Ευρώ, όταν οι αγορές επιτίθενται» - 2010, «Ελλάδα, έτος μηδέν» - 2014).
Οι αποκαλύψεις που έχει κάνει στα ρεπορτάζ του έχουν κάνει πάταγο. Σε μια σειρά άρθρων αποκάλυπτε ότι η ΕΕ προσπαθούσε να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο της μετάδοσης στον άνθρωπο της νόσου των τρελών αγελάδων. Αποκάλυψε επίσης ότι η πρώην πρωθυπουργός και ευρωβουλευτής Εντίθ Κρεσόν έπαιρνε χρήματα για ψεύτικες θέσεις εργασίας και αυτή η αποκάλυψη την οδήγησε σε παραίτηση από το Ευρωκοινοβούλιο.
Είναι επίσης ο πρώτος που έγραψε ότι ο Ντομινίκ Στρος-Καν είχε ιδιαίτερη σχέση με το γυναικείο φύλο και ότι αυτό θα του στοίχιζε τη θέση του επικεφαλής του ΔΝΤ. Το βιβλίο του Ζαν Κατρεμέρ «Σεξ, ψέματα και μίντια» αναφέρεται στην ομερτά των μέσων ενημέρωσης για τους πολιτικούς.
Ο Κατρεμέρ είναι, τέλος, ο δημοσιογράφος που αποκάλυψε στη Liberation όλο το δραματικό παρασκήνιο των Καννών, όταν ο Γιώργος Παπανδρέου συγκρούστηκε με τον Νικολά Σαρκοζί και την Άνγκελα Μέρκελ για το δημοψήφισμα.