«Δεν υπάρχουν δυνάστες εδώ. Κανείς δεν σε υποχρεώνει να το κάνεις. Με τη θέλησή σου δένεσαι με αυτά τα δεσμά. Και με τη θέλησή σου γίνεσαι κοινωνικά αυτιστικός (…) Σχολιάζεις πράγματα, αντί να τα κάνεις. Κοιτάς φωτογραφίες του Νεπάλ, πατάς ένα χαμόγελο και νομίζεις ότι πήγες κιόλας.»
Welcome to the Circle. All your friends are here.
Ο Κύκλος έχει καταφέρει, μέσα σε έξι μόνο χρόνια, να γίνει η πιο ισχυρή διαδικτυακή εταιρεία στον κόσμο. Απασχολεί περισσότερους από δέκα χιλιάδες υπαλλήλους στην έδρα της, διαθέτει γραφεία σε όλη την υδρόγειο και προσλαμβάνει τα πιο χαρισματικά μυαλά. Ο Κύκλος προάγει τη διαφάνεια. Τα κτήριά του είναι διάφανα, όλοι οι τοίχοι και όλα τα δάπεδα είναι φτιαγμένα από γυαλί. Οι καινοτομίες του Κύκλου είναι αξιοθαύμαστες. Ο Κύκλος έχει καταφέρει να συνδυάσει οτιδήποτε διαδικτυακό αφορά τους υπαλλήλους του: ονόματα χρηστών, προτιμήσεις, ενδιαφέροντα, προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προσωπικά μέιλ, κωδικούς, αγορές, συστήματα πληρωμής, τραπεζικές συναλλαγές, τα πάντα. Έχει δημιουργήσει «Το Αληθινό Εγώ», μια και μοναδική ταυτότητα για όλους. Όλα συνδεδεμένα, απλά και ανιχνεύσιμα. Όλα διάφανα.
Όταν η νεαρή Μέι Χόλαντ προσλαμβάνεται στον Κύκλο σκέφτεται ότι βρίσκεται στον αληθινό παράδεισο. Κατενθουσιάζεται με την εικόνα, τις εντυπωσιακές εγκαταστάσεις, τις καινοτομίες, τη ζωντάνια που κυριαρχεί σε ολόκληρη την εταιρεία και χάνεται μέσα σε έναν κόσμο όπου δεν υπάρχει κανένα αληθινό πρόβλημα, καμιά ανησυχία, όπου όλα φαίνονται εύκολα, απλά, μοναδικά: χρήματα, πάρτι, νυχτερινά κέντρα, αποκλειστικές συναυλίες με σταρ της μουσικής, αθλητικοί αγώνες και μερικά από τα πιο φωτεινά μυαλά της γενιάς της. Πολύ σύντομα, η ζωή της πριν τον Κύκλο μοιάζει με μια μακρινή, μάλλον κακή, ανάμνηση. Η Μέι γίνεται το νέο αστέρι της εταιρείας, γίνεται Διάφανη. Και τότε συνειδητοποιεί ότι ο Κύκλος είναι ένας απολυταρχικός εφιάλτης.
Όλα αυτά ίσως να θυμίσουν το πολυδιαβασμένο 1984 του Τζορτζ Όργουελ. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι ο Κύκλος απέχει πολύ από το 1984. Θα τολμούσαμε τη σύγκριση αν ο Έγκερς είχε γράψει το βιβλίο τη δεκαετία του ’90, τότε που οποιαδήποτε αναφορά στα social media θα έμοιαζε με σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Η κατάσταση που περιγράφει ο Έγκερς μοιάζει μάλλον ξεπερασμένη από την ίδια την πραγματικότητα –κάτι που πιθανόν να απογοητεύσει τους δεινούς χρήστες των social media. Ωστόσο, ο Κύκλος είναι ένα βιβλίο που δεν αφήνει αδιάφορο τον αναγνώστη. Όχι για την πλοκή (είναι απλοϊκή), ούτε για τους χαρακτήρες του (είναι πιο απλοϊκοί), αλλά για τα θέματα που πραγματεύεται και την οπτική του: ζούμε έναν κοινωνικό μετασχηματισμό, οι άνθρωποι ζουν διαφορετικά, επικοινωνούν διαφορετικά, η έννοια της προσωπικής ζωής, της ιδιωτικότητας χάνεται σιγά σιγά, οι μεγάλες εταιρείες έχουν όλο και μεγαλύτερη πρόσβαση στα προσωπικά μας δεδομένα και στην ιδιωτική μας ζωή.
Ο συγγραφέας, ως εξωτερικός παρατηρητής (είναι ολοφάνερο ότι δεν χρησιμοποιεί μέσα κοινωνικής δικτύωσης), παρουσιάζει ως μια φρικτή δυστοπία κάτι που ήδη συμβαίνει στην καθημερινότητά μας. Είναι τελικά έτσι τα πράγματα; Ζούμε ήδη τη δική μας δυστοπία; Η Μέι είναι μια κοπέλα λίγο άβουλη, λίγο αφελής που χάνει σιγά σιγά τον έλεγχο της ζωής της. Κι εμείς, όλοι οι χρήστες των social media; Είμαστε το ίδιο «αφελείς» όταν πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει τίποτε κακό, τίποτε σκοτεινό, πίσω από όλο αυτό; Σε κάποιο σημείο του βιβλίου ο εμπνευστής του Κύκλου παραδέχεται: «Είναι σαν να τοποθετείς μια γκιλοτίνα σε μια κεντρική πλατεία. Δεν περιμένεις ότι χίλιοι άνθρωποι θα κάνουν ουρά για να βάλουν το κεφάλι τους στη γκιλοτίνα σου».
INFO
Ο ΚΥΚΛΟΣ
Συγγραφέας: Dave Eggers
Μετάφραση: Ιλάειρα Διονυσοπούλου
Εκδόσεις Κέδρος
Σελ. 536
Τιμή: 15,99 €
