Μέρα με τη μέρα ανεβαίνει το θερμόμετρο στην Ανατολική Μεσόγειο που θυμίζει πλέον πυριτιδαποθήκη έτοιμη να ανατιναχτεί. Αιτία, βέβαια, το επικίνδυνο γεωπολιτικό παιχνίδι που παίζει η Τουρκία με αφορμή τις έρευνες για φυσικό αέριο που ξεκινά η Κύπρος στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της.
Τα οικόπεδα και η «Αφροδίτη»
Η ιστορία έχει αφετηρία τρία χρόνια πριν, στα τέλη του 2008, όταν η κυπριακή κυβέρνηση αποφάσισε να ξεκινήσει τη διαδικασία αδειοδότησης με πλειστηριασμό για έρευνες σε θαλάσσια «οικόπεδα» στα νότια και νοτιοδυτικά της Κύπρου (εικόνα) στα όρια της ΑΟΖ της. Φυσικά, η κυπριακή ΑΟΖ είχε ήδη οριοθετηθεί με συμφωνίες που είχε συνάψει η Κύπρος με την Αίγυπτο, τον Λίβανο και ιδιαίτερα με το Ισραήλ και κανένα από τα οικόπεδα δεν βρισκόταν μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας ή στον τομέα που «διαχειρίζονται» οι Τουρκοκύπριοι μεταξύ της Κύπρου και της Τουρκίας. Αντίθετα, βρίσκονται σε περιοχή που συνορεύει με την αντιστοιχη Ζώνη του Ισραήλ.
Οι πρώτες εκτιμήσεις, όπως ανέφερε η αμερικάνικη πρεσβεία στην Κύπρο, έλεγαν ότι στα οικόπεδα αυτά υπάρχουν κοιτάσματα έξι έως οκτώ δισ. βαρελιών πετρελαίου ή φυσικού αερίου με αξία πάνω από 400 δισ. δολάρια, πράγμα που η κυπριακή κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να αγνοήσει...
Τελικά, τον Οκτώβριο του 2008 η Κύπρος υπέγραψε συμφωνία με την αμερικανική Noble Energy για έρευνες φυσικού αερίου στο διάσημο πλέον «Οικόπεδο 12» ή «Αφροδίτη», όπως έχει ονομαστεί.
Οι έρευνες ξεκινούν, οι Τούρκοι απειλούν
Στη συνέχεια, υπήρξε μια περίοδος σχετικής ηρεμίας, μέχρι τον προηγούμενο Ιούνιο, όταν η Noble Energy και η Κύπρος ανακοίνωσαν ότι οι διερευνητικές γεωτρήσεις για φυσικό αέριο θα ξεκινούσαν το φετινό φθινόπωρο εγκαθιστώντας στο οικόπεδο 12 τον «Όμηρο», μια ημιβυθιζόμενη πλωτή πλατφόρμα γεωτρήσεων μεγάλου βάθους.
Από εκείνο το σημείο και μετά, η Τουρκία αποφάσισε να δείξει με κάθε τρόπο ότι θέλει να έχει λόγο στα ενεργειακά τεκταινόμενα στην Κύπρο παρότι δεν έχει κανένα νομικό δικαίωμα στην περιοχή.
Να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση Ερντογάν είχε προσπαθήσει και στο παρελθόν να μπλοκάρει τις έρευνες για φυσικό αέριο και πετρέλαιο στα κυπριακά χωρικά ύδατα. Το 2008, άσκησε πιέσεις στα αραβικά καθεστώτα, στο Λίβανο και την Αίγυπτο, να μην επικυρώσουν τις συμφωνίες για καθορισμό των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών τους με την Κύπρο. Δεν τα κατέφερε τότε οπότε, τώρα που ξεκινούν οι γεωτρήσεις, αποφάσισε να κλιμακώσει τις ενέργειές της, με απειλές ακόμα και για αποστολή του στόλου!
Στις αρχές Σεπτεμβρίου, σε μια εμφανή προσπάθεια να «τρομάξει» την Noble Energy και την Κύπρο, ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης, Εγκεμέν Μπαγίς, δήλωσε προκλητικά ότι οι έρευνες γίνονται σε ύδατα που δεν ανήκουν στην Κύπρο και ότι η Τουρκία μπορεί να στείλει ακόμα και το στόλο της για να προστατεύσει τα «δικαιώματά» της.
Οι απειλές αυτες είναι χαρακτηριστικές αφού δείχνουν ότι η Τουρκία, διαχρονικά, δεν λογαριάζει τίποτα μπροστά στο συμφέρον της. Ούτε καν τις ΗΠΑ που έχουν υποστηρίξει επισήμως τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου στην αποκλειστική οικονομική της ζώνη. Γι' αυτό άλλωστε η τουρκική κυβέρνηση διατυμπάνισε πριν λίγες μέρες ότι θα υπογράψει "συμφωνία" οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας με τα Κατεχόμενα...
Σε επιφυλακή η Κύπρος και το Ισραήλ
Οι γεωτρήσεις της Noble Energy στο οικόπεδο «Αφροδίτη» ξεκινούν τη Δευτέρα, με μια τουρκική κορβέτα («Μπαντίν») να παρακολουθεί από κοντά τις εργασίες χωρίς, προς το παρόν, να τις παρενοχλεί.
Στην Κύπρο, σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσιεύονται και στα «ΝΕΑ» σήμερα, έχουν τεθεί σε επιφυλακή μονάδες του στρατού, ενώ ισραηλινά κατασκοπευτικά αεροπλάνα επιτηρούν συνεχώς την περιοχή.
Από τη μεριά της, η κυβέρνηση Παπανδρέου έχει διαμηνύσει επανειλημένα ότι οποιαδήποτε επιθετική κίνηση εναντίον της Κύπρου αποτελεί επίθεση εναντίον της Ελλάδας.
Στο παιχνίδι και η ελληνική υφαλοκρηπίδα
Την προηγούμενη Τετάρτη, η Τουρκική κυβέρνηση αποφάσισε να περιπλέξει ακόμα περισσότερο τα πράγματα, ανακοίνωνοντας ότι προχωρά άμεσα σε έρευνες νότια του Καστελόριζου, στέλνοντας το νορβηγικό ερευνητικό πλοίο «Bergen Surveyor» σε μια θαλάσσια περιοχή που περιλαμβάνει και τμήματα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Η Ελλάδα έκανε διάβημα στο τουρκικό υπουργειο Εξωτερικών, ζητώντας να σταματήσουν οι έρευνες αφού αφορούν περιοχές όπου υπάρχουν ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά οι Τούρκοι διπλωμάτες απάντησαν προκλητικά ότι οι έρευνες γίνονται σε θαλάσσιες ζώνες τουρκικής δικαιοδοσίας, βάζοντας στο τραπέζι και το ζήτημα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, που εδώ και χρόνια αμφισβητούν. Το καζάνι είναι έτοιμο να πάρει φωτιά...
Συνάντηση ΓΑΠ με Χριστόφια-Νετανιάχου και Ερντογάν
Σε αυτήν την περίπλοκη παρτίδα, η ελληνική κυβέρνηση παίζει το χαρτί της υποστήριξης από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Ο Γιώργος Παπανδρέου βρίσκεται στην Ουάσινγκτον για τη γενική συνέλευση του ΟΗΕ, στο περιθώριο της οποίας θα συναντηθεί με τον πρόεδρο Χριστόφια αλλά και τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετιανιάχου, με τον οποίο έχει τακτικές τηλεφωνικές επαφές το τελευταίο διάστημα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, έχει κλειστεί ραντεβού και με τον Ερντογάν σε μια προσπάθεια να εξομαλυνθεί η κατάσταση, ενώ δεν αποκλείεται να υπάρξει και συνάντηση με τον Μπαράκ Ομπάμα.
Η κυβέρνηση Παπανδρέου ποντάρει πολλά στην υποστήριξη των ΗΠΑ - η Noble Energy είναι άλλωστε αμερικάνικων συμφερόντων - αλλά και στην στρατηγική προσέγγιση με το Ισραήλ. Το οικόπεδο «Αφροδίτη» συνορεύει με την ΑΟΖ του Ισραήλ, και οι Ισραηλινές εταιρείες που εκμεταλλεύονται το κοίτασμα Λεβιάθαν έχουν εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους να συμμετάσχουν στην άντληση του κυπριακού φυσικού αερίου. Επομένως, το Ισραήλ έχει συμφέροντα στην περιοχή ενώ βρίσκεται και σε φάση όξυνσης των σχέσεών του με την Τουρκία. Γι' αυτό άλλωστε ο υπουργός Αμύνας, Πάνος Μπεγλίτης, υπέγραψε πρόσφατα μνημόνιο συνεργασίας για την ασφάλεια με τον Ισραηλινό ομόλογο του...
Πάντως ο Γιώργος Παπανδρέου κατέστησε σαφές στην συνέντευξή τύπου στη ΔΕΘ ότι δεν θα πρέπει κανείς να κάνει το λάθος ότι η κακή οικονομική κατάσταση της χώρας θα επιτρέψει την αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων μας.
Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται ψυχραιμία και διπλωματική επιδεξιότητα τόσο από την Ελλάδα όσο και από την Κύπρο, ώστε να αποφευχθεί το θερμό επεισόδιο που όπως φαίνεται επιζητούν οι Τούρκοι...