Ο Ελληνας υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης βρίσκεται σήμερα, Τετάρτη 4 Φεβρουαρίου, στη Φρανκφούρτη για να επισκεφθεί την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Θα συναντηθεί με τον Μάριο Ντράγκι, τον πρόεδρο της τράπεζας-θεσμού.
Η κρίσιμη συνάντηση με Βαρουφάκη
Αυτό το ραντεβού θα γίνει λίγες μόνο ώρες πριν από τη συνεδρίαση των μελών της ΕΚΤ, η οποία θα αποφασίσει κυρίως αν θα ανανεώσει ή όχι την έκτακτη οικονομική στήριξή της στις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες απειλούνται από μαζική εκροή καταθέσεων. Η επίσκεψη του κ. Βαρουφάκη είναι από κάθε άποψη κρίσιμη. Γιατί, στο περιθώριο των διαπραγματεύσεων για το χρέος της, η Ελλάδα μπήκε σε ένα απίστευτο μπρα ντε φερ με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. «Μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται και για ένα πόκερ με ψέματα, όπου η μία και η άλλη πλευρά με τεχνικά επιχειρήματα κρύβουν τις πολιτικές πιέσεις», δηλώνει ένας ειδικός της ευρωπαϊκής τράπεζας.
Ποιες είναι οι οικονομικές σχέσεις της ΕΚΤ με την Ελλάδα και τις ελληνικές τράπεζες;
«Συμμέχοντας στην Τρόικα, η ΕΚΤ έχει ένα μέρος των κρατικών ομολόγων της Ελλάδας -27 δισ. ευρώ. Αλλά ταυτόχρονα, ως τράπεζα της Ευρωζώνης, είναι το αφεντικό της τραπεζικής ρευστότητας. Οι ελληνικές τράπεζες, οι οποίες κατέχουν επίσης σήμερα ένα μέρος της χρηματοδότησης του ελληνικού χρέους, χρειάζονται απεγνωσμένα χρήματα.
Από την αρχή της κρίσης η Ελλάδα καλύπτει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χάρη στα δάνεια της Τρόικα, αλλά και βγάζοντας στην αγορά έντοκα γραμμάτια (τα "T-bills"), τα οποία αγοράζουν κυρίως οι τράπεζές της. Αυτές οι ελληνικές τράπεζες δανείζονται από την ΕΚΤ και καταθέτουν ως εγγυήσεις τίτλους είτε υπό μορφήν T-bills, είτε τραπεζικά χρεόγραφα με την εγγύηση του ελληνικού κράτους», διευκρινίζει ο Frederik Ducrozet, από την Crédit Αgricole CIB.
Ποιες είναι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας και των ελληνικών τραπεζών;
«Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξης Τσίπρας αποφάσισε να μην πάρει τα 7 δισ. ευρώ της τελευταίας δόσης της Τρόικα. Επομένως, η Αθήνα θα χρειαστεί επειγόντως T-bills. Χωρίς αυτά η χώρα δεν θα μπορέσει να αποπληρώσει τα 20 δισ. ευρώ που χρωστάει σε διάφορους δανειστές της το 2015.
Και δεν είναι μόνο αυτό: για να αντεπεξέλθει στις εκροές καταθέσεων, που φτάνουν τα 10 δισ. ευρώ από τον περασμένο Δεκέμβριο, οι ελληνικές τράπεζες ζήτησαν να χρησιμοποιήσουν την έκτακτη ρευστότητα του ELA της ΕΚΤ. Το αν θα επιμηκυνθεί ή όχι αυτή η βοήθεια θα αποφασιστεί σήμερα, Τετάρτη, από την ΕΚΤ».
Τι θα συμβεί αν η Αθήνα αρνηθεί την βοήθεια της Τρόικα;
Το πρόβλημα είναι ότι η ΕΚΤ βοηθάει την Ελλάδα επειδή αυτή βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Τρόικα. Αν η Αθήνα δεν καταφέρει να πετύχει έναν συμβιβασμό με την Τρόικα, τότε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μπορεί να απορρίψει τη συμφωνία για τα ελληνικά ομόλογα, αλλά και να απορρίψει και τη βοήθεια μέσω ELA στις ελληνικές τράπεζες.
Με άλλα λόγια, η ΕΚΤ μπορεί να κλείσει την κάνουλα της ρευστότητας για τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες δεν θα μπορούν πλέον να αγοράζουν ελληνικό χρέος. Χωρίς αποθεματικά, η χώρα θα κινδύνευε με χρεοκοπία...
«Αυτό είναι ένα επιχείρημα που παρουσιάζεται ως φόβητρο, αλλά στην πραγματικότητα η ΕΚΤ είναι ελεύθερη να αλλάξει τους κανόνες, όπως το έκανε συχνά στο παρελθόν, και να συνεχίσει να βοηθάει τις ελληνικές τράπεζες», εκτιμά ο κ. Frederik Ducrozet. Ο ίδιος πιστεύει ότι η θεσμική ΕΚΤ δεν θα διακινδυνεύσει να σπρώξει την Αθήνα σε μια χρεοκοπία, που θα ήταν καταστροφική για την Ευρωζώνη.
Χρήμα χωρίς Τρόικα;
«Ωστόσο, δεν βλέπω την ΕΚΤ να βοηθάει τις ελληνικές τράπεζες χωρίς τη συμφωνία της Τρόικα», εκτιμά από την πλευρά του ο οικονομολόγος Jean-François Robin της Natixis. Κι αυτό γιατί οι Γερμανοί, οι οποίοι διαφωνούν με την αγορά δημόσιου χρέους από την ΕΚΤ όπως αποφασίστηκε στις 22 Ιανουαρίου, θα δυσκολευτούν να καταπιούν και αυτό το χάπι...
Σε κάθε περίπτωση, ένα πράγμα είναι σίγουρο: Ο Μάριο Ντράγκι, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, βρίσκεται σε μια κατάσταση ιδιαίτερα λεπτή. Η τύχη της Ελλάδας είναι στα χέρια του.