Ποια μπορεί να είναι η σχέση του νέου υπουργού Οικονομικών με τα video games και τι μπορεί να έχει μάθει από αυτά ο Γιάνης Βαρουφάκης;
Την απάντηση στο ερώτημα έρχεται να δώσει η γαλλική εφημερίδα Le Monde, η οποία αποκαλύπτει σε δημοσίευμά της ότι ο κ. Βαρουφάκης πριν καν φανταστεί τον εαυτό του για το πόστο του πιο κρίσιμου υπουργείου στην Ελλάδα, συνεργαζόταν στενά με τη μεγαλύτερη αμερικανική εταιρεία video games «Valve» στο πεδίο της οικονομικής θεωρίας και της εικονικής οικονομίας.
Η πραγματική και εικονική οικονομία των video games
Όλα ξεκίνησαν από ένα περίεργο e-mail ένα απόγευμα του 2012, γράφει η μεγαλύτερη σε κυκλοφορία γαλλική εφημερίδα η οποία επισημαίνει ότι η τελευταία προηγούμενη επαφή του Γιάνη Βαρουφάκη με βιντεοπαιχνίδι ήταν το 1981 με τους Space Invaders, που προερχόταν από τον πρόεδρο και γενικό διευθυντή της Valve, τον Gabe Newell.
Σημειώνεται ότι η Valve αναπτύσσει και εκδίδει βιντεοπαιχνίδια, είναι όμως γνωστή για την υπηρεσία Steam των 55 εκατομμυρίων χρηστών, από την οποία πωλείται η συντριπτική πλειονότητα των βιντεοπαιχνιδιών σήμερα. Η αξία της επιχείρησης που εδρεύει στο Σιάτλ των ΗΠΑ υπολογίζεται στα 4 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο Newell τού έγραφε πως έψαχνε να προσλάβει έναν μόνιμο οικονομολόγο που θα συνέτασσε μια μανιέρα για το πώς το «Steam» θα συνδύαζε την εικονική και πραγματική οικονομία και θα ανέλυε τις δυσμενείς επιπτώσεις, τα προβλήματα που ανέκυπταν μετά τη δημιουργία ενός κοινού νομίσματος για δύο (και στη συνέχεια, περισσότερες) οικονομίες που ενώθηκαν στο εικονικό περιβάλλον ενός παιχνιδιού της Valve. Κάτι σαν τη Γερμανία και την Ελλάδα...
Τότε αυτό ήταν κάτι που έγειρε σοβαρά ερωτήματα για τη λειτουργία της επιχείρησής του, καθώς στη διαχείριση του ψηφιακού «χρήματος» που «κινείται» με τις αγορές και πωλήσεις των video games υπήρχε πρόβλημα. Ο Βαρουφάκης, λοιπόν, κλήθηκε να βρεις τις δικλείδες για την απρόσκοπτη λειτουργία της εικονικής οικονομίας μέσω της διαχείρισης των παιχνιδιών που παίζονται μέσω του Steam.
Τα βιντεοπαιχνίδια αγοράζονται, πωλούνται και ανταλλάσσονται. Ετσι, λαμβάνουν ταυτόχρονα χώρα παράλληλες οικονομίες. Το πώς θα βρεθεί η ισορροπία από τα προβλήματα που ανακύπτουν όσο μεγαλώνει η κλίμακα, με αποτέλεσμα και η εταιρεία να βγάζει χρήματα από την παραμικρή συναλλαγή των προϊόντων της, αλλά και να έχει ευχαριστημένους τους παίκτες, ήταν κάτι που την απασχολούσε.
Γιατί η Valve επέλεξε τον Βαρουφάκη
Η «Le Monde» αναρωτιέται: Γιατί τον Γιάνη Βαρουφάκη; Η εφημερίδα τονίζει ότι ο Newell σίγουρα δεν μπορούσε να γνωρίζει ότι ο Βαρουφάκης θα γινόταν μια μέρα υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας από μια αριστερή κυβέρνηση και μάλιστα μέσα σε μια τόσο κρίσιμη εποχή. Αλλά, όπως γράφει στο blog του ο Βαρουφάκης ο ίδιος είδε με ενδιαφέρον αυτά που ο ελληνας οικονομολόγος έγραφε κατά των μέτρων λιτότητας που επέβαλαν οι συμφωνίες στην Ελλάδα. «Συζητώντας για μερικά από τα πιο ευκρινή προβλήματα στο ισοζύγιο πληρωμών, συνειδητοποίησαν ότι επρόκειτο ακριβώς για την ίδια κατάσταση μεταξύ Γερμανίας κι Ελλάδας. Μια ιδέα που ποτέ δεν θα είχα σκεφτεί, αν δεν διάβαζα το blog σας» φέρεται να είχε γράψει σε εκείνο το μέιλ ο Newell.
Ο Γιάνης Βαρουφάκης αν και αρχικά ήταν διστακτικός, καθώς δεν γνώριζε τίποτε για τα βιντεοπαιχνίδια, παρά μόνο τη «θεωρία των παιγνίων». Η θεωρία των παιγνίων δεν είναι κάτι άλλο από την ανάλυση των αποφάσεων σε καταστάσεις (παιχνίδια) στρατηγικής αλληλεπίδρασης. Ο ίδιος είχε μάλιστα γράψει για το θέμα κι ένα βιβλίο τη δεκαετία του 1990.
Τα βιντεοπαιχνίδια αποτελούν ένα μοντέλο απροσδόκητης μελέτης για τον οικονομολόγο
Η γαλλική εφημερίδα δανειζόμενη τα λόγια του Γιάννη Βαρουφάκη μέσα από το προσωπικό του ιστολόγιο, επισημαίνει ότι τα Dota και Team Fortress 2 δεδομένου των ψηφιακών κέντρων τους, αντιπροσωπεύουν ένα μοντέλο απροσδόκητης μελέτης, «το όνειρο του κάθε οικονομολόγου, που έγινε πραγματικότητα» είχε γράψει στο ιστολόγιοα της Valve ο Βαρουφάκης. «Κοιτάξτε: μία οικονομία στην οποία κάθε δράση αφήνει ένα ψηφιακό ίχνος, όπου καταγράφεται κάθε συναλλαγή, μία οικονομία εν τέλει, όπου δεν υπάρχει ανάγκη στατιστικών, αφού έχουμε όλα τα στοιχεία καταγραμμένα!» είχε γράψει ο υπουργός Οικονομικών.
Για πολλούς, η μελέτη της εσωτερικής οικονομίας ενός βιντεοπαιχνιδιού θα μπορούσε να περάσει για παιδιάστικο πράγμα, γράφει η Le Monde. Αντιθέτως, ο ερευνητής το βλέπει ως μια απροσδόκητη ευκαιρία να προχωρήσει την οικονομική επιστήμη, χάρη κυρίως στα εξαντλητικά αριθμητικά και ποσοτικά δεδομένα σε πραγματικό χρόνο της ψηφιακής οικονομίας.
Ετσι, το 2012, ο Βαρουφάκης επωμίστηκε με το έργο της ανάλυσης αυτών των στατιστικών δεδομένων της Valve σε παγκόσμια κλίμακα. «Αυτό επέτρεψε την αλλαγή των κανόνων, των παραμέτρων και των αξιών πάνω στις οποίες στηρίζεται η οικονομία, και την παρατήρηση του πώς ανταποκρίνεται η κοινότητα, πώς εξελίσσονται οι σχετικές τιμές και πώς προκύπτουν νέα πρότυπα συμπεριφοράς» γράφει ο ίδιος ο Βαρουφάκης.
Οπως σημειώνει η Le Monde, ένα από τα πρώτα καθήκοντα που ανατέθηκαν στον σημερινό υπουργό Οικονομικών ήταν η διαμόρφωση της οικονομίας του Τeam Fortress 2 και κυρίως του τρόπου μέσω του οποίου τα αντικείμενα θα ανταλλάσσονται μεταξύ των παικτών πάντα με γνώμονα την ισορροπία τιμής και ικανότητας από πλευράς αγοραστή.
Επιπλέον, σύμφωνα με τη Le Monde, η πλατφόρμα Steam και το Team Fortress 2 της Valve έχουν ένα ακόμα πλεονέκτημα: μας επιτρέπουν να παρατηρήσουμε αυτή την οικονομική κοινωνία πολύ πιο στενά από ό,τι εκείνες που περιγράφουν οι φιλελεύθερες θεωρίες του Άνταμ Σμιθ, καθώς είναι κοινωνία που βασίζεται στην ανταλλαγή, με ελάχιστες κοινωνικές συμβάσεις.
Η εμπειριά στα video games που έκανε τον Βαρουφάκη να απορρίψει το φιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο του Ανταμ Σιμθ
Σύμφωνα με τη θεωρία του Σμιθ, η ανταλλαγή δίνει σταδιακά τη θέση του στο νόμισμα στο μέτρο που οι συναλλαγές πολλαπλασιάζονται και γίνονται πιο πολύπλοκες. Τώρα όμως, στο Team Fortress 2, παρά τη σημαντική ποσότητα των ανταλλαγών μεταξύ των παικτών, το σύστημα παραμένει επικεντρωμένο στην «κλασική» ανταλλαγή. Ο λόγος; Οι παίκτες απαλλάσσονται από τα εικονικά αντικείμενα πολύ πιο γρήγορα από την επιδίωξή τους να αποκτήσουν «περιουσία».
Οι παίκτες να απαλλαγούμε από εικονικά αντικείμενα πολύ περισσότερο από ό, τι επιδιώκουν να αποκτήσουν περιουσία. Τώρα, παρατηρεί ο Βαρουφάκης «πριν από μερικούς αιώνες, η πλειοψηφία των εμπορικών συναλλαγών γινόταν εξ αιτίας απρόβλεπτων πλεονασμάτων: ακριβώς όπως και στην οικονομία του Team Fortress 2». Η φιλελεύθερη οικονομία βασίζεται σε εσφαλμένη παραδοχή, αναλύει.
Τα οικονομικά μοντελα της Τρόικα βασίζονται σε ελλιπή δεδομένα και αβάσιμες υποθέσεις
Μέσα, λοιπόν, από τις παρατηρήσεις του πάνω στην online οικονομία, παρατηρεί η Le Monde, η πεποίθηση του Γιάνη Βαρουφακη ενισχύθηκε: τα οικονομικά μοντέλα που χρησιμοποιούνται από τις κυβερνήσεις και την Τρόικα βασίζονται σε ελλιπή δεδομένα και αβάσιμες υποθέσεις. «Τα καλύτερα οικονομικά μας μοντέλα, αυτά της FED των ΗΠΑ, του ΔΝΤ και του ΟΟΣΑ, δεν αξίζουν τον κόπο να υφίστανται, επειδή συμμερίζονται την αρχή πως υπάρχει μια μορφή σταθερότητας και μια τάση να συγκλίνουν προς την ισορροπία μόνο για να κάνουν τα μοντέλα τους να μοιάζουν πιο όμορφα. Αλλά αυτό δεν υπάρχει στον πραγματικό κόσμο» είχε δηλώσει ο κ. Βαρουφάκης στο Reason.
Ο Βαρουφάκης δεν έχει την απάντηση στο ερώτημα: Ποιες είναι οι αποτελεσματικές οικονομικές πολιτικές
Ωστόσο, επισημαίνει η «Le Monde», τα μαθήματα που πήρε ο Βαρουφάκης από τη διάρκειας δύο ετών παρατήρηση του Team Fortress 2 και άλλων παιχνιδιών δεν απαντούν στο εξής ερώτημα: Ποιες είναι οι οικονομικές πολιτικές που λειτουργούν αποτελεσματικά; Για να υπάρξει απάντηση, εκτιμά ο Βαρουφάκης, θα πρέπει τα παιχνίδια να προσομοιώνουν πολύ μεγαλύτερες οικονομίες. Για να αποδειχθεί επιστημονικά ότι οι πολιτικές λιτότητας είναι καταδικασμένες να αποτύχουν ή το αντίθετο, «θα πρέπει να δοθεί προσοχή στη δημιουργία των αγορών εργασίας και των χρηματοπιστωτικών αγορών μέσα στις online κοινότητες». Ωστόσο για τον Βαρουφάκη, δεν υπάρχει αμφιβολία πως «αυτό θα γίνει» κάποια στιγμή. Και κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα είναι αυτός που θα το κάνει, αλλά τώρα είναι σε θέση να παρατηρεί πολύ πιο στενά τις συναλλαγές στις άλλες αγορές: εκεί όπου πραγματεύεται το ελληνικό χρέος.