Με μια καλλιτεχνική φωτογραφία του ήλιου του ΠΑΣΟΚ, ο Aditya Chakrabortty συνοδεύει την ενδιαφέρουσα για τη νέα πολιτική τάξη των πραγμάτων σε δύο ευρωπαϊκές χώρες μετά την έλευση της κρίσης, ανάλυσή του.
Ο οικονομικός συντάκτης του Guardian στο άρθρο του με τίτλο «Τι μας διδάσκει η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα για το Εργατικό κόμμα: ότι υπάρχει εναλλακτική», αναφέρει το παράδειγμα του ΠΑΣΟΚ για να κάνει κατανοητή στους Βρετανούς αναγνώστες την αλλαγή που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στο πολιτικό σύστημα, τουλάχιστον όπως αυτό είχε διαμορφωθεί από τη δεκαετία του '60 και μετά, στις χώρες της Γηραιάς Ηπείρου.
Ο Chakrabortty τονίζει για τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ πως «δεν θα υπήρχε άλλος τρόπος ο Αλέξης Τσίπρας να ορκιστεί ως πρωθυπουργός, αν προηγουμένως δεν είχε προηγηθεί η καταστροφή και απόλυτα αυτοκτονική συμπεριφορά του αδελφού με το Εργατικό Κόμμα στην Ελλάδα, ΠΑΣΟΚ. Ο θάνατος της κεντροαριστερής οργάνωσης στην Ελλάδα υπήρξε άμεσος και θεαματικός».
Από τις αρχές της δεκαετίας του '80, οπότε και το ΠΑΣΟΚ αναδεικνύεται πλέον σε κυβερνητική δύναμη στην Ελλάδα, μέχρι και το 2009, το ελληνικό πολιτικό σύστημα ήταν ένα καθαρά διπολικό σύστημα. Κεντροδεξιά και κεντροαριστερά εναλλάσσονταν στην εξουσία, χωρίς κανένας να πιστεύει ότι αυτή η κατάσταση ήταν κάτι που θα μπορούσε να αλλάξει τόσο δραστικά και ριζικά όσο έγινε την Κυριακή της 25ης Ιανουαρίου. Το ΠΑΣΟΚ περιορίστηκε σε ένα μονοψήφιο και μικρό ποσοστό, έχοντας απέναντί του κατά τη σύντομη σε διάρκεια προεκλογική εκστρατεία τον πρώην πρωθυπουργό, πρώην πρόεδρο του κόμματος και γιο του ιδρυτή του Κινήματος, Γιώργο Παπανδρέου.
Το ΠΑΣΟΚ έγινε ένα αρθριτικό μόρφωμα μιας διεφθαρμένης ελίτ
Αυτό που συνέβη κατά τον Βρετανό αρθρογράφο ήταν ότι το ΠΑΣΟΚ «αποδέχθηκε σχεδόν αμέσως τις απαιτήσεις της Ευρώπης για λιτότητα και επέβαλε τεράστια μείωση δαπανών στους ίδιους τους υποστηρικτές του». Ετσι, «μετατράπηκε από ένα μαζικό κίνημα σε ένα αρθριτικό γραφειοκρατικό μόρφωμα που διοικούταν από μια διεφθαρμένη ελίτ. Σκάνδαλα για μίζες και δαπάνες διαδέχθηκαν το ένα το άλλο».
O πορτοκαλί ήλιος του ΠΑΣΟΚ συνοδεύει το άρθρο του Chakrabortty στον Guardian
Μια τοξική ελίτ σκότωσε το ΠΑΣΟΚ
Ωστόσο, ο Βρετανός που συγκρίνει το ΠΑΣΟΚ με το Εργατικό Κόμμα, τονίζει ότι οι περικοπές που υφίστανται οι Βρετανοί δεν μπορούν να συγκριθούν με τίποτα με εκείνες που επιβλήθηκαν στους Ελληνες οι οποίοι είδαν το εισόδημά τους να συρρικνώνεται κατά 25% από την έναρξη της κρίσης, ενώ το 25% δεν μπορεί να βρει εργασία, ενώ το 60% των νέων είναι άνεργοι. «Αυτό που έγινε στην Ελλάδα» τονίζει ο Chakrabortty, «είναι κάτι ακραίο, από ό,τι μια ανωμαλία και θα ήταν τυφλότητα να συγκρίνουμε το σημερινό Εργατικό Κόμμα [...] με την ίδια τοξική ελίτ που σκότωσε το ΠΑΣΟΚ».
Την ίδια ώρα πάντως, ο Βρετανός σχολιαστής τονίζει ότι οι Βρετανοί Εργατικοί αν και διατυμπανίζουν την αντίθεσή τους στη λιτότητα, «ωστόσο δίνουν φέρνουν το δικό τους πρόγραμμα μαζικών περικοπών δαπανών».
«Το ΠΑΣΟΚ είδε τη μεταποιητική βάση στην Ελλάδα να καταρρέει. Το Εργατικό Κόμμα περίμενε για μια βιομηχανική στρατηγική, μέχρι να γίνει η συντριβή. Το ΠΑΣΟΚ είχε θεωρήσει την ψήφο υπέρ του ως δεδομένη, υπάρχουν ένα σωρό από συνδικαλιστικούς φορείς και ενώσεις, όπου οι Εργατικοί θεωρούν ότι τα εκλογικά μαθηματικά θα δουλεύουν έτσι για πάντα» γράφει ο Chakrabortty στον Guardian.
Η ΠΑΣΟΚοποίηση του βρετανικού Εργατικού Κόμματος
Και σε αυτό το σημείο, αναφέρει τη θεωρία του ακτιβιστή των Εργατικών Τζέιμς Ντόραν, ο οποίος εδώ και χρόνια στο προσωπικό του blog ασκεί κριτική στις διοικήσεις του κόμματος για την «ΠΑΣΟΚοποίηση» των Εργατικών. Ο Ντόραν στηρίζει αυτό το επιχείρημα στον συλλογισμό του πως οι Εργατικοί παρουσιάζουν «την εικόνα ενός κόμματος που στερείται πολιτικού ακτιβισμού ή δέσμευσης, όπου η πλειοψηφία των μελών του νιώθει προδομένη από την ηγεσία, της οποίας τα μέλη που είναι κάτω από τα 40 είναι είτε Μπλερικοί καριερίστες είτε ακροαριστεροί “ταραχοποιοί”». Βέβαια, ο Chakrabortty διευκρινίζει πως η σύγκριση αυτή με το τι συνέβη με τον ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα ή με το Ποδέμος στην Ισπανία πρέπει να είναι προσεκτική.
Η μεγάλη και προφανής διαφορά με τη Βρετανία είναι το εκλογικό σύστημα το οποίο στην ουσία προστατεύει τον δικομματισμό. Είναι πολύ πιο απίθανο σε σχέση με την Ελλάδα ή την Ισπανία, το αριστερό SNP να αυξήσει τόσο θεαματικά τα ποσοστά του. Ομως, διευκρινίζει ο Βρετανός αναλυτής, παρακολουθώντας τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος στη Σκωτία, την άνοδο των Πρασίνων, ακόμα και του ακροδεξιού Ukip (του Νάιτζελ Φάρατζ) στις ευρωεκλογές του Μαΐου, μπορεί εύκολα κάποιος να εξάγει το συμπέρασμα πως «Εργατικοί και Συντηρητικοί έχουν εδώ και πολύ καιρό σταματήσει να είναι το κέντρο του πολιτικού ενθουσιασμού».
Ακριβώς, όπως το ΠΑΣΟΚ, το Εργατικό Κόμμα πέρασε δεκαετίες ολόκληρες στηρίζοντας την πολιτική του ρητορική στο επιχείρημα «δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική» είτε στο πώς θα γίνει η οικονομική διαχείριση της χώρας είτε στο πώς θα διοικηθεί ένα κόμμα. Πρόκειται για τη λεγόμενη «Tina», που προέρχεται από τα αρχικά της φράσης στα αγγλικά «there is no alternative». Ομως, τονίζει ο Guardian, «η άνοδος του ΣΥΡΙΖα δείχνει ότι αυτός ο κανόνας έσπασε».
Κατά τα τελευταία χρόνια, «τα μυαλά» στον ΣΥΡΙΖΑ, προκειμένου να εξηγήσουν αυτή την τεράστια αλλαγή και εκτόξευση του ποσοστού τους σε συνδυασμό με την κατακόρυφη πτώση του ΠΑΣΟΚ, έχουν δανειστεί τη φράση του Αντόνιο Γκράμσι από τα «Τετράδια Φυλακής»: «Ερχεται κάποια στιγμή στις ιστορικές ζωές μας το σημείο, όπου οι κοινωνικές τάξης αποκόπτονται από τα παραδοσιακά τους κόμματα [...] Οι συγκεκριμένοι άνθρωποι που τους εκπροσωπούσαν (στην εξουσία) και τους καθοδηγούσαν, πλέον δεν αναγνωρίζονται από την τάξη τους ως η έκφρασή της».
Ωστόσο, η άποψη του Γκράμσι μπορεί να έχει βάση για την Ελλάδα, αλλά κατά τον Βρετανό σχολιαστή δεν ανταποκρίνεται ακόμη τουλάχιστον στη βρετανική αλήθεια.