Λίγες ώρες πριν σταθούν οι Έλληνες στις κάλπες για να εκλέξουν τη νέα κυβέρνηση, το Ινστιτούτο Μπρίγκελ και ο διευθυντής του Ζολτ Ντάρβας αναλύουν τα δεδομένα για την επόμενη ημέρα της Ελλάδας, αλλά και για το τι ενδέχεται να βρει στην πορεία μέχρι το 2030.
Το σενάριο που εκθέτει σαφώς και δεν είναι το πλέον αισιόδοξο από τη στιγμή που σημειώνει ότι μέχρι τη συγκεκριμένη χρονιά (2030), η χώρα μας είναι πιθανό να βρίσκεται κάτω από την ομπρέλα ενός προγράμματος και να μην έχει πρόσβαση στις αγορές.
Όπως σημειώνει στην ανάλυσή του: «Ένα τεράστιο φάσμα απόψεων εκτέθηκε στο δρόμο προς τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου. Μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων επισήμανε πως το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο, επομένως ένα σημαντικό μέρος του θα πρέπει να διαγραφεί. Κατά τους ίδιους η Τρόικα είναι υπεύθυνη για τη βαθιά κρίση, η λιτότητα έχει αποτύχει, ενώ το δημοσιονομικό περιθώριο που θα επιτυγχανόταν από τη διαγραφή του χρέους θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την τόνωσης ανάπτυξης. Μια άλλη ομάδα λέει πως οι ανεύθυνες ελληνικές πολιτικές πριν από την κρίση και τα εξαιρετικά μεγάλα ελλείμματα στον προϋπολογισμό του 2009 (15% του ΑΕΠ) επέβαλαν το μνημόνιο το 2010. Δεν προκαλεί έκπληξη ότι η ελληνική κρίση οδηγήθηκε τόσο βαθιά, καθώς η εφαρμογή των όρων του μνημονίου ήταν ελλιπής, ο δημόσιος τομέας είναι αναποτελεσματικός και τα πάντα εξαρτώνται από την ευνοιοκρατία».
Προσπαθώντας να συγκεράσει και τις δύο απόψεις ο Ντάρβας γράφει: «Όπως πάντα και οι δύο πλευρές έχουν κάποιες αλήθειες, αλλά καμία δεν προσφέρει συνολικές εξηγήσεις. Θα μπορούσε κανείς να γράψει πολλά για τι συνέβη και ποιος ήταν υπεύθυνος για την απελπιστική κοινωνική δυσπραγία, όπως και για τι θα έπρεπε να γίνει διαφορετικά. Ωστόσο, μετά τις εκλογές η νέα κυβέρνηση και οι εταίροι της Ευρωζώνης θα πρέπει να κοιτάξουν μπροστά και δεδομένης της υπάρχουσας κατάστασης οι πραγματικές επιλογές είναι συγκεκριμένες».
Οι επιλογές κατά τον Ντάρβας είναι οι εξής:
Η έξοδος από το ευρώ δεν είναι επιλογή. Η Ελλάδα θα εισερχόταν σε άλλον έναν γύρο βαθιάς ύφεσης που θα προκαλούσε περαιτέρω αύξηση της ανεργίας και τη μείωση των εσόδων του προϋπολογισμού, συνδυασμός που θα απαιτούσε έναν νέο γύρο σκληρών δημοσιονομικών όρων: είναι ακριβώς αυτό που τα κόμματα της αντιπολίτευσης θέλουν να αποφύγουν. Οι ευρωπαίοι πιστωτές θα έχαναν πολλά. Επιπλέον μια έξοδος θα έθετε σε κίνδυνο την εισροή χρημάτων από τον προϋπολογισμό της ΕΕ στην Ελλάδα που μόνο το 2013 αφορούσαν το 2,9% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ.
Η διαγραφή του χρέους είναι εξαιρετικά απίθανη όσο και αχρείαστη. Κάθε χρέος είναι βιώσιμο αρκεί να έχει χαμηλό επιτόκιο. Η Ιαπωνία είναι το κορυφαίο παράδειγμα: Το χρέος της είναι της τάξης του 250% του ΑΕΠ ενώ το μέσο επιτόκιο είναι της τάξης του 0,9%. Παρά το πολύ υψηλό χρέος δεν υπάρχει καμία συζήτηση για την αναδιάρθρωση του ιαπωνικού χρέους.
Τα δάνεια από τους ευρωπαίους εταίρους έχουν εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια και μεγάλη περίοδο ωρίμανσης. Κάποιος, ωστόσο, θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι οι αποδόσεις δεν θα μείνουν για πάντα σε τόσο χαμηλά επίπεδα ειδικά αν αυξηθεί η ανάπτυξη και ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη. Πρόκειται, όμως, για μια εξέλιξη στο μακρινό μέλλον και επομένως το κέρδος για την Ελλάδα από την διακοπή της πληρωμής των τόκων στους ευρωπαίους εταίρους θα ήταν πολύ μικρό τα επόμενα χρόνια.
«Καθώς το κόστος της εξυπηρέτησης του χρέους της Ελλάδας είναι μικρό είναι εξαιρετικά απίθανο τα κοινοβούλια και οι κυβερνήσεις των ευρωπαίων δανειστών να αποφασίσουν να ακυρώσουν τα δάνεια προς την Ελλάδα και να προχωρήσουν σε αύξηση της φορολογίας για τους πολίτες τους προκειμένου να καλύψουν τις απώλειές τους» προσθέτει.
Επέκταση της ωρίμανσης και περαιτέρω μείωση των επιτοκίων: Ναι. Αυτό είναι ενά σενάριο που είναι εφικτό υποστηρίζει ο Ντάρβας τονίζοντας ότι είναι αδιάφορο αν η μέση ωρίμανση θα είναι 30 ή 40 χρόνια.
Ένα νέο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας: Ναι. Σύμφωνα με τον Ντάρβας ένα τρίτο πρόγραμμα θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή προκειμένου η Ελλάδα να μείνει εκτός αγορών έως το 2030. Ακόμα και αν τα πολύ υψηλά επιτόκια για τα ελληνικά ομόλογα υποχωρήσουν, πιθανότατα θα εξακολουθήσουν να είναι σε υψηλά επίπεδα.
Χαλάρωση δημοσιονομικής πολιτικής: Πιθανόν. Κατά την άποψη του διευθυντή του Bruegel το νέο πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να συνοδεύεται με ενισχυμένες δεσμεύσεις σε επίπεδο προϋπολογισμού σύμφωνα με τις οποίες η Ελλάδα θα φτάσει σε ισοσκελισμένο προϋπολογισμό μέχρι το 2018.
Δομικές μεταρρυθμίσεις: Ναι. Είναι αναγκαίος ένας συμβιβασμός ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και την Τρόικα καθώς αν και συμφωνούν στην ανάγκη αλλαγών, διαφωνούν στο ποιες πρέπει να είναι αυτές οι αλλαγές.
Ευρωπαϊκή ασφάλεια για την Ελλάδα κατά των κλυδωνισμών: Ναι, γιατί όπως εξηγεί ακόμα και αν η Ελλάδα συνεργαστεί με τους Ευρωπαίους εταίρους και εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της ρίσκα όπως η ασθενέστερη ανάπτυξη, ο χαμηλότερος πληθωρισμός ή τα υψηλότερα επιτόκια παραμένουν στο τραπέζι.
Οι πιθανότητες μιας συμφωνίας
«Ποιες είναι οι πιθανότητες μιας τέτοιας συμφωνίας που θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως νίκη και από τις δύο πλευρές; Πιστεύω ότι είναι υψηλότερες από αυτές που εκτιμούν οι περισσότεροι σχολιαστές» απαντά ο Ντάρβας παραθέτοντας δύο βασικούς λόγους: Πρώτον η έλλειψη συμφωνίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε Grexit, το οποίο θα ήταν εξαιρετικά κακό, τόσο για τη νέα ελληνική κυβέρνηση όσο και για τους Ευρωπαίους εταίρους. Δεύτερον γιατί υπάρχουν λογικές επιλογές προκειμένου να υπάρξει συμφωνία τόσο για τη μείωση του βάρους από το χρέος όσο και για την χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής. Με τον τρόπο αυτό η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι πέτυχε μια μεγάλη μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους και ότι κέρδισε ένα δημοσιονομικό «αέρα» προκειμένου να απαλύνει τον πόνο της κοινωνίας και να προωθήσει την ανάπτυξη ενώ οι Ευρωπαίοι εταίροι, από την πλευρά τους, θα μπορούσαν να πουν στους πολίτες τους ότι δεν θα υποστούν νέες απώλειες.
Παρόλα αυτά ο διευθυντής του Bruegel επισημαίνει ότι οι διαπραγματεύσεις μπορεί να μην καταλήξουν θετικά. «Μπορεί να έχω υποθέσει λάθος ότι αυτοί που λαμβάνουν τις αποφάσεις σκέφτονται λογικά» σημείωνει ο Ντάρβας και επομένως -όπως γράφει κωδικοποιώντας την σκέψη του- η απειλή του Grexit θα κρέμεται ως δαμόκλειος σπάθη καθ' όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων.