Αν κάποιος σας ρώταγε να ονομάσετε έναν σπουδαίο μαθηματικό του 21ου αιώνα, ποιος θα σας ερχόταν πρώτος στο μυαλό; Υπάρχει κάποιος που να μπορεί να ανταγωνιστεί τις σπουδαίες φυσιογνωμίες των προηγούμενων αιώνων; Ο Γκριγκόρι Πέρελμαν είναι μάλλον η... σωστή απάντηση.
Μια μαθηματική ιδιοφυΐα βγαλμένη από προηγούμενους αιώνες – Ο «αγροίκος» που εναντιώνεται στο κλίμα της εποχής
Το «άγριο» παρουσιαστικό του Ρώσου μαθηματικού ίσως και να παραπέμπει σε άνθρωπο προηγούμενου αιώνα. Το σίγουρο όμως είναι πως ο τρόπος ζωής και η σχέση του Πέρελμαν με την επιστήμη δεν θυμίζει σε καμία περίπτωση την εικόνα ενός επιστήμονα του 21ου αιώνα.
Την ώρα που η συντριπτική πλειοψηφία των συναδέρφων του τείνει να προσαρμοστεί πλήρως στο επιχειρησιακό κλίμα της εποχής, εφαρμόζοντας τα μαθηματικά ως ένα εργαλείο που θα βοηθήσει στην παραγωγή, στην πρόβλεψη, στο κέρδος, ο κακοντυμένος Ρώσος με την ανατριχιαστική όψη κινείται προς εντελώς αντίθετη κατεύθυνση. Απαρνείται κάθε... αγαθό που του προσφέρεται ως αντίτιμο των τεράστιων του γνώσεων, αντιδρώντας ενάντια στο υπάρχον κλίμα που «σκοτώνει» τον αγαπημένο του φίλο, την επιστήμη.
Η ιδιαίτερη προσωπικότητα του Ρώσου μαθηματικού – Το βραβείο Φιλντς και το 1 εκατομμύριο που αρνήθηκε
Ο Πέρελμαν θα μπορούσε αυτή την στιγμή να είναι κατά ένα εκατομμύριο δολάρια πλουσιότερος, αν το 2006 είχε κάνει το απολύτως αυτονόητο. Αρκούσε απλώς να είχε δεχτεί το χρηματικό έπαθλο που συνόδευε την τεράστια διάκριση του βραβείου Φιλντς. Δίνοντας τέλος σε ένα πρόβλημα που βασάνιζε τους μαθηματικούς επί έναν αιώνα, την πασίγνωστη «Εικασία του Πουανκαρέ», το ένα εκατομμύριο θα μπορούσε να είναι η ελάχιστη ανταμοιβή για το κατόρθωμα αυτού του μεγάλου επιστήμονα. Ωστόσο, ο Ρώσος μαθηματικός θέλησε για άλλη μια φορά να πάει κόντρα στο ρεύμα της εποχής.
«Τα χρήματα ή η δόξα δεν με ενδιαφέρουν. Δεν θέλω να με επιδεικνύουν όπως ένα ζώο σε ζωολογικό κήπο. Δεν είμαι ένας ήρωας των μαθηματικών. Δεν είμαι καν επιτυχημένος· γι' αυτό δεν θέλω να βρεθώ στη θέση του να πρέπει να με κοιτάνε όλοι» δήλωνε αρνούμενος να λάβει το έπαθλο του. Προτίμησε να συνεχίσει την λιτή και ήσυχη ζωή του στο σπίτι της μητέρας του στην Αγία Πετρούπολη, βρίσκοντας κάποιο καινούργιο μαθηματικό... τέρας να πολεμήσει.
Είναι σίγουρο πως οποιοσδήποτε άλλος στην θέση του θα είχε εκμεταλλευτεί στα μέγιστα τα... επακόλουθα μιας τόσο μεγάλης επιτυχίας, ο Πέρελμαν προτίμησε να συνεχίσει την άσημη ζωή του. Ο καθένας μπορεί να δώσει την δική του εξήγηση για να δικαιολογήσει αυτήν την αλλόκοτη απόφαση του σπουδαίου μαθηματικού. Από τις λιγοστές του δηλώσεις και από όσα υποδηλώνει ο τρόπος ζωής τους όμως, το συμπέρασμα που βγαίνει είναι ένα. Ο Πέρελμαν δεν δείχνει καμία διάθεση να ενστερνιστεί τις ιδέες των υπολοίπων σύγχρονων μαθηματικών. Επιστημόνων που λειτουργούν με κατευθυντήριο μοχλό το κέρδος, παραμερίζοντας τα... συναισθήματα τους για την επιστήμη.
Η λιτή ζωή ενός σπουδαίου μαθηματικού – Η «Εικασία του Πουανκαρέ» που τον σημάδεψε
Το ένα εκατομμύριο που άφησε στην άκρη ο Ρώσος μαθηματικός είναι μόνο ένα μικρό παράδειγμα από όλα όσα έχει απαρνηθεί, για χάρη των ιδεών του. Κερδίζοντας την Ολυμπιάδα των μαθηματικών σε ηλικία 15 ετών και αποκαλύπτοντας το τεράστιο του ταλέντο από πολύ νωρίς, ο Πέρελμαν έχει ένα σημαντικό μαθηματικό παρελθόν. Κατά την διάρκεια όλων αυτών των χρόνων, έχει δεχτεί προτάσεις από τα σημαντικότερα πανεπιστήμια του κόσμου, τα οποία όμως δεν είχαν την τύχη να προσελκύσουν το ενδιαφέρον του.
Δούλεψε για λίγο καιρό στις ΗΠΑ, επέστρεψε στην Ρωσία και συνέχισε την ζωή του στο σπίτι του μαζί με την μητέρα του. Αφού απέδειξε την «Εικασία του Πουανκαρέ», η... φτωχή καθημερινότητα του θα μπορούσε να πάρει αντίθετη τροπή. Ωστόσο, η μεγάλη του επιτυχία όχι μόνο δεν διαστρέβλωσε τις αντιλήψεις του, αλλά τον έστρεψε ακόμα περισσότερο στον εαυτό του. Ο Πέρελμαν απομονώθηκε, απέρριψε κάθε ενδεχόμενο συνεργασίας και κλείστηκε στους τέσσερις τοίχους του δωματίου του, συνεχίζοντας το μαθηματικό του ταξίδι.
Τι ήταν όμως η διάσημη «Εικασία του Πουανκαρέ» και γιατί ήταν τόσο σημαντική η απόδειξη του Ρώσου μαθηματικού; Χαρακτηριστικό της δυσκολίας του προβλήματος ήταν η γραπτή δήλωση του ίδιου του δημιουργού του, που όταν το διατύπωνε παραδέχτηκε πως: «Αυτή η ερώτηση θα με πάει πολύ μακριά, αν προσπαθήσω να την απαντήσω». Το επί σχεδόν 100 χρόνια άλυτο πρόβλημα έσπασε τα... ρεκόρ των λανθασμένων αποδείξεων. Η εικασία αυτή εντάσσεται στον κλάδο της τοπολογίας, που ομολογουμένως είναι από τα πιο «θολά» τοπία της μαθηματικής επιστήμης.
Στην τοπολογία ένας κύκλος και ένα τρίγωνο είναι ακριβός το ίδιο σχήμα, επειδή με ειδικούς χειρισμούς μπορεί το ένα να προκύψει από το άλλο. Αντίστοιχα ένα κουλούρι θα μπορούσε να ισούται με μια κούπα καφέ, όχι όμως και με ένα μήλο καθώς αυτό με όποιο τρόπο και να συμπιεστεί, δεν θα μπορούσε να αποκτήσει ανάλογο σχήμα. Η Εικασία Πουανκαρέ λέει ότι μια τρισδιάστατη σφαίρα είναι ο μόνος περιβαλλόμενος τρισδιάστατος χώρος χωρίς οπές. Παραπάνω αναφορές θα ήταν περιττές, αφού η δυσκολία του προβλήματος δεν αφήνει περιθώρια για εκτενείς... φιλοσοφίες πάνω του.
Ενας άνθρωπος με φήμη... αντιστρόφως ανάλογη του έργου του - Η ειρωνεία προς το όνομα του και το... καρτούν
Αδυνατώντας να αντιληφθούν την μυστήρια... ιδιοσυγκρασία του Πέρελμαν, οι επιστήμονες της εποχής επέλεξαν να αντιμετωπίσουν με ειρωνική διάθεση τις επιλογές του. Η άρνηση του ενός εκατομμυρίου ήταν πράξη αδιανόητη για έναν λογικό νου και με έτσι ο Πέρελμαν θεωρήθηκε... ημίτρελος. Το παρουσιαστικό του και ο «άκομψος» χαρακτήρας του σίγουρα συνετέλεσαν, αφού η πρώτη εντύπωση που δίνει δεν είναι και η καλύτερη.
Αντι η επιστημονική κοινότητα να στραφεί ενάντια στο κλίμα που την καθιστά «εργαλείο» για την επίτευξη άλλων σκοπών, στρέφεται ενάντια του ατόμου που αντιδρά, μάλλον υπερβολικά, σε αυτό το κλίμα. Ετσι, αν πλέον ψάξει στο διαδίκτυο θα βρει αρκετά χλευαστικά σχόλια προς το όνομα ενός ανθρώπου που υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσε να έχει... «δοξαστεί» όσο λίγοι. Το καρτούν που παρουσιάζει με κωμικό τρόπο την ζωή του, είναι το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα. Παρόλα αυτά, αδιαμφισβήτητα προκαλεί στιγμές γέλιου.
Δείτε την ζωή του Ρώσου μαθηματικού φτιαγμένη σε ρωσικό καρτούν με αγγλικούς υπότιτλους: