Τα παράδοξα της Ελλάδας εκτείνονται και σε περιοχές που ουδείς μπορεί να σκεφτεί. Φτάνουν ακόμη και σε βαθιά ζητήματα εκπροσώπησης και ουσιαστικά λειτουργίας του πολιτικού συστήματος, άρα και της Δημοκρατίας.
Με αφορμή τις επικείμενες εκλογές της 25ης Ιανουαρίου η Wall Street Journal προχωράει σε μια ψύχραιμη ανάλυση γύρω από τις παθογένειες του εκλογικού συστήματος και της δυσαρμονίας του με αυτό που το σύνολο των ψηφοφόρων θα ήθελε να προκύψει από τις εκλογές. Επί της ουσίας προτάσσεται η πριμοδότηση του πρώτου κόμματος έτσι ώστε να καταστεί δυνατή μια; αυτοδύναμη κυβέρνηση, τη στιγμή που η πλειοψηφία των πολιτών επιθυμούν συμμαχίες και πολυκομματικές κυβερνήσεις.
Ο καθηγητής του Πανεπιστήμιου Κεντ Νεόφυτος Λοϊζίδης και ο καθηγητής Ιωσήφ Κορβάς του Πανεπιστήμιου Queen στο Μπέλφαστ αναλύουν τα σοβαρά ζητήματα που προκύπτουν για την ελληνική Δημοκρατία. Γράφουν χαρακτηριστικά: «Για άλλη μια φορά, η ελληνική πολιτική είναι στο επίκεντρο της παγκόσμιας προσοχής καθώς οι ψηφοφόροι πηγαίνουν στις κάλπες για πρόωρες κοινοβουλευτικές εκλογές. Οι παρατηρητές ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τις επιπτώσεις που θα έχουν στην οικονομική πολιτική, αλλά επίσης τους δίνεται μια ευκαιρία να προβληματιστούν σχετικά με ορισμένα θεμελιώδη προβλήματα με τη δομή του εκλογικού συστήματος στην Ελλάδα που βοηθούν να εξηγηθεί η δυσλειτουργική πολιτική της χώρας».
Όπως αναφέρουν η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην ευρωζώνη όπου η οικονομική κρίση έχει προκαλέσει μια τέτοια βαθιά πολιτική κρίση, πολύ χειρότερη από ό, τι στην Πορτογαλία, την Ισπανία ή την Ιρλανδία. Ωστόσο, οι Έλληνες είναι αντίθετοι με το κλίμα πόλωσης που δημιουργείται. Οι δημοσκοπήσεις, από το 2010, δείχνουν μια σταθερή προτίμησης του κοινού για τις πολιτικές συνεργασίες. Ήτοι, για κυβερνήσεις συνασπισμού και όχι συχνή προσφυγή σε κάλπες. Το χάσμα ανάμεσα στην επιθυμία των πολιτών και του πολιτικού συστήματος είναι ότι τίποτα από αυτά δεν συμβαίνουν.
Η ρίζα του προβλήματος
Για τους δύο καθηγητές οι παθογένειες είναι πολλές. Όπως αναφέρουν: «Η ρίζα του προβλήματος είναι ότι η Ελλάδα έχει ένα πλειοψηφικό σύστημα όπου «ο νικητής τα παίρνει όλα». Η πριμοδότηση των 50 εδρών, το ένα έκτο του συνόλου των 300 εδρών στο κοινοβούλιο, δίδεται στο πρώτο κόμμα με τη λογική ότι αυτό θα του εγγυηθεί την ευκαιρία να σχηματίσει σταθερή και αυτοδύναμη κυβέρνηση ή τουλάχιστον να είναι ο ισχυρότερος εταίρος σε μια κυβέρνηση συνεργασίας. Για μια χώρα σαν την Ελλάδα με πολυτάραχη σύγχρονη ιστορία, η διάταξη αυτή καθιστά ευκολότερο για τα μεγάλα κόμματα να σχηματίσουν μονοκομματικές κυβερνήσεις».
Για να μην νομίζουμε πως όλα αυτά συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα, το άρθρο αναφέρει πως σε άλλες χώρες τα εκλογικά συστήματα προσπαθούν να ενισχύσουν το πρώτο κόμμα. Ωστόσο, το ελληνικό παράδειγμα είναι μακράν το πιο «εκκεντρικό» όπως αναφέρει ο πολιτικός επιστήμονας Άρεντ Λίχιφαρτ. Για την Ελλάδα της σήμερον η σταθερότητα που μπορεί να προσφέρει μια αυτοδύναμη κυβέρνηση κινείται στη σφαίρα των ψευδαισθήσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ελλάδα μπήκε σε βαθιά κρίση έχοντας μονοκομματικές κυβερνήσεις από το 1974 μέχρι σήμερα, αναφέρει το άρθρο. Η εναλλαγή των μεγάλων κομμάτων «βοήθησε» στην ανταλλαγή υποσχέσεων και στον ανταγωνισμό για το ποιος θα προσφέρει τα περισσότερα στους ψηφοφόρους, κάτι που οδήγησε στα σημερινά δημοσιονομικά ελλείμματα. Ακόμη και τώρα, όμως, τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν επιθυμούν να συμβιβαστούν με την κυβέρνηση σε μια διαδικασία συνεργασίας.
Φεύγουν οι βουλευτές
Μια άλλη επίσης σημαντική συνέπεια του ελληνικού εκλογικού συστήματος είναι ότι πολλά μέλη του κοινοβουλίου αποχωρούν από τα κόμματά τους αναζητώντας άλλη πολιτική στέγη. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε πως μεταξύ 2010-2012 βρέθηκαν 75 Έλληνες βουλευτές που άλλαξαν κόμμα, ένα φαινόμενο που δεν απαντάται με τόση ένταση στην Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία. Όπως αναφέρει το άρθρο για να μην υπάρξουν μαζικές αποχωρήσεις βουλευτών τόσο η Νέα Δημοκρατία όσο και το ΠΑΣΟΚ αναγκάστηκαν να αναθεωρήσουν τους προϋπολογισμούς του κράτους, κάτι που όμως υπονόμευσε τις διαπραγματεύσεις με τους διεθνείς δανειστές. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί από τους βουλευτές που φεύγουν, ανήκουν σε μεγάλες εκλογικές περιοχές.
Για τους καθηγητές η πλειοψηφική ρήτρα των 50 εδρών δημιουργεί κρίση νομιμότητας για την ελληνική Δημοκρατία. Και αυτό διότι ενώ το εκλογικό σύστημα επιτρέπει στο πρώτο κόμμα να σχηματίσει κυβέρνηση, εντούτοις καθιστά δύσκολο να κυβερνήσει. Τη στιγμή που οι Έλληνες ψηφοφόροι είναι κουρασμένοι από την κατάσταση, οι πολιτικοί είναι απρόθυμοι να μεταρρυθμίσουν το σύστημα που δημιουργεί αυτή την κατάσταση. Όπως αναφέρουν: «Ακόμα και ο ΣΥΡΙΖΑ που είναι υπέρ του αναλογικού συστήματος εκπροσώπησης, τώρα αναμένεται να πριμοδοτηθεί από το υπάρχον σύστημα και έχει εγκαταλείψει τις παλαιότερες εκκλήσεις του για μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος». Για να καταλήξουν: «Το ελληνικό πολιτικό σύστημα βρίσκεται σε διαδικασία σπειροειδούς κατακερματισμού και πόλωσης. Γι' αυτό απαιτούνται επειγόντως θεσμικές μεταρρυθμίσεις και οικοδόμηση πνεύματος συναίνεσης. Η μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος θα ήταν ένα καλό σημείο εκκίνησης».