Μοιάζει με την οικονομική εκδοχή του κινηματογραφικού «The Day After». Ένα σενάριο καταστροφής όπου τίποτα δεν έχει μείνει ανέπαφο και όλα έχουν αλλάξει επί τα χείρω. Το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων ρώτησε αυτούς που... ξέρουν, τους οικονομολόγους, τι σημαίνει Grexit και τι θα συμβεί στην Ελλάδα την επόμενη ημέρα.
Σε απλά λόγια: μια κυβέρνηση που αρνείται να πληρώσει τα χρέη της οδηγεί τα πράγματα σε bank run και οι επενδυτές φεύγουν. Κάπως έτσι θα είναι τα πράγματα σύμφωνα με τους «ειδικούς», οι οποίοι, όμως, σημειώνουν πως αυτό το σενάριο είναι απίθανο να συμβεί.
Η Ευρώπη, σημειώνει το άρθρο, έχει δει αρκετές φορές το ίδιο δράμα – ειδικά από το 2010 και μετά, οπότε και εμφανίστηκε για πρώτη φορά ημι-επισήμως από τη Γερμανία το ενδεχόμενο ενός Grexit. Το σενάριο και αυτή τη φορά είναι το ίδιο: το δημοσίευμα του Spiegel σημείωνε πως η Μέρκελ ήταν έτοιμη να αφήσει την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης σε περίπτωση που ο ΣΥΡΙΖΑ αναδεικνυόταν πρώτο κόμμα και επέμενε να διαγράψει τις κυβερνητικές πολιτικές λιτότητας. Από την άλλη ο Αλέξης Τσίπρας κατέστησε σαφές πως αντιτίθεται στη λιτότητα που έχει επιβληθεί από την Τρόικα και άφησε ανοιχτή την πιθανότητα της χρεοκοπίας. Οι αγορές αντέδρασαν αμέσως μόλις άκουσαν τα γερμανικά σχόλια. Τα χρηματιστήρια έπεσαν, το ευρώ κατέγραψε το χαμηλότερο των τελευταίων εννέα ετών, ενώ τα επιτόκια της Γερμανίας και της Γαλλίας ακολούθησαν ελεύθερη πτώση.
Το βασικό σενάριο
Και αν δεν έχουμε δει ακόμη τίποτα; Ο Γάλλος καθηγητής Οικονομίας του Σεν-Σιρ, Αλεξάντρ Ντελέγκ, γράφοντας στο προσωπικό του blog σημειώνει βήμα προς βήμα τι θα σημάνει για την Ελλάδα ένα Grexit: «Οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στη νέα ελληνική κυβέρνηση και την τρόικα είναι τεταμένες και δεν ολοκληρώνονται. Σε μία λήξη προθεσμίας αποπληρωμής χρέους, η Αθήνα αρνείται να πληρώσει. Αυτό ανησυχεί τους πάντες, οι Έλληνες σπεύδουν να σηκώσουν τις καταθέσεις τους από τις τράπεζες φοβούμενοι έξοδο από το ευρώ, οι επενδυτές αποσύρουν τα κεφάλαιά τους».
Έχει, όμως, και συνέχεια το εν λόγω καταστροφολογικό σενάριο: Εξαντλημένες από την αφαίμαξη, οι ελληνικές τράπεζες ζητούν, τότε, επείγουσα βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: «Εάν η ΕΚΤ θέσει όρους (στην κυβέρνηση) και ο ΣΥΡΙΖΑ τους αρνηθεί, αμέσως το νόμισμα που έχει "κόψει" η Τράπεζα της Ελλάδος δεν είναι πια ευρώ, όπως τα άλλα ευρώ» γεγονός που αποτελεί ντε φάκτο Grexit. Στην περίπτωση αυτή, η Αθήνα «πρέπει να θέσει σε λειτουργία έναν μηχανισμό ελέγχου της κίνησης κεφαλαίων για να προλάβει τη διαρροή τους, να τυπώσει νέο νόμισμα, η αξία του οποίου θα μειωνόταν με γρήγορους ρυθμούς σε σχέση με το ευρώ, γεγονός που θα καθιστούσε αναπότρεπτη την ολοκληρωτική στάση πληρωμών του χρέους της σε ευρώ» εξηγεί ο οικονομολόγος.
Από την μεριά του ο Γιάννης Εμμανουηλίδης του European Policy Center σημειώνει πως μπορεί η Κομισιόν να επιμένει στο γεγονός ότι η συμμετοχή μίας χώρας στη νομισματική ένωση είναι «αμετάκλητη», όμως, «ακόμη κι αν δεν υπάρχει ρήτρα» που να προβλέπει ότι μία χώρα εξέρχεται της ζώνης του ευρώ, «παραμένει η δυνατότητα εξεύρεσης μίας νομικής κατασκευής» που να το επιτρέπει, Μία έξοδος από την ευρωζώνη θα μπορούσε να συνδυασθεί με μία έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, δυνατότητα που προβλέπεται από τις συνθήκες.
Το ντόμινο
Πάντως, θα πρέπει να σημειωθεί πως ελάχιστοι οικονομολόγοι έχουν μείνει να πιστεύουν πως ένα τέτοιο σενάριο θα πάρει σάρκα και οστά. Τόσο ο Γεργκ Κρέμερ όσο και ο Κρίστοφ Βάιλ της Commerzbank, επισημαίνουν σε σημείωμά τους ότι ο Αλέξης Τσίπρας δεν έχει ακόμη κερδίσει τις εκλογές και ότι, σε κάθε περίπτωση, «ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ, ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση επιθυμούν την έξοδο από την ευρωζώνη». Οι οικονομικοί αναλυτές προβλέπουν έναν «κακό συμβιβασμό» ανάμεσα στους πιστωτές και την Ελλάδα «έπειτα από μία εξαντλητική παρτίδα πόκερ». Τελικά, υπολογίζουν σε ένα προς τέσσερα τις πιθανότητες εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Ένας συμβιβασμός θα προέβλεπε τη χορήγηση προληπτικής γραμμής πίστωσης στην Ελλάδα, που θα αντικαθιστούσε το σημερινό πρόγραμμα στήριξης, το οποίο οδεύει προς το τέλος του, αλλά με χαλαρότερους όρους. Σε αντάλλαγμα, η κυβέρνηση θα διατηρήσει λίγο πολύ το δημοσιονομικό της πρόγραμμα, χωρίς να κάνει επιπλέον προσπάθειες.
Βάσει αυτής της ανάλυσης των σχολιαστών, πιθανή είναι επίσης μία «ήπια» αναδιάρθρωση του χρέους, που δεν θα αποτελεί παραγραφή, αλλά αναδιάρθρωση με την υποστήριξη της ΕΚΤ. Οι οικονομικοί αναλυτές τονίζουν επίσης τη «συμβατότητα» ανάμεσα σε ορισμένες εξαγγελίες του κ. Τσίπρα και απαιτήσεις της τρόικας, όπως η κατάρτιση κτηματολογίου για την επιβολή φόρου ακίνητης περιουσίας.
Ο Κρίστοφερ Ντέμπικ, της Saxo Banque, λέει πως η Ελλάδα «δεν θα βγει σήμερα ούτε αύριο από την ευρωζώνη, αλλά το θέμα μπορεί να τεθεί περισσότερο μακροπρόθεσμα», εξαιτίας της έλλειψης ανταγωνιστικότητας και της διόγκωσης του χρέους, λόγω «των αστοχιών της τυφλής λιτότητας». Για να συμπληρώσει ο Αλεξάντρ Ντελέγκ πως δεν αποκλείεται, απέναντι στην άνοδο των παρατάξεων της άκρας Αριστεράς στην Ισπανία και την Ιταλία, και της άκρας Δεξιάς στη Γαλλία και τη Γερμανία, τα ευρωπαϊκά κράτη να θελήσουν «να κάνουν την Ελλάδα παράδειγμα: είτε μία χώρα παραμένει στις τάξεις, είτε εκδιώκεται, κατά προτίμηση με τον πλέον επώδυνο τρόπο»...