Αν διδάσκει κάτι τους Ευρωπαίους η τελευταία πολιτική κρίση στην Ελλάδα, είναι ότι μάλλον δεν μπορεί να τους διδάξει τίποτα συγκεκριμένο. Ή, τέλος πάντων, τίποτα που να μην γνώριζαν ή να μην είχαν υποθέσει πως θα συμβεί.
Η Telegraph, διά του Βρετανού λέκτορα Πολιτικής Οικονομίας στο King College του Λονδίνου, Αλεξάντερ Αφόνσο, προσπαθεί να διερευνήσει τι μπορεί να συμβεί στο εγγύς μέλλον, από τη στιγμή που οι πρόωρες εκλογές είναι ένα δεδομένο γεγονός για την Ελλάδα και την Ευρώπη. Στο άρθρο θέτει ερωτήματα τα οποία προσπαθεί να απαντήσει με όσο πιο καλειδοσκοπικό τρόπο μπορεί.
Ερώτημα πρώτο: Γιατί συνέβη μια ακόμη πολιτική κρίση;
Από την αρχή της οικονομικής κρίσης η Ελλάδα έχει βιώσει μια περίοδο αστάθειας. Η ικανότητα των κυβερνήσεων να κουβαλήσουν τα μέτρα λιτότητας που επιβλήθηκαν από την Τρόικα, ήταν συχνά επισφαλής: ζούσαν με τον κίνδυνο της μέγιστης αντιδημοφιλίας. Η κομματική βάση της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ έχει μειωθεί σημαντικά, λόγω αυτού του γεγονότος. Από την άλλη ο ΣΥΡΙΖΑ και η Χρυσή Αυγή κεφαλαιοποίησαν την οργή του κόσμου, μιλώντας για απεγκλωβισμό από το υπάρχον πρόγραμμα. Υπό αυτές τις συνθήκες η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ δεν είχαν άλλη επιλογή από το να σχηματίσουν μια πολιτική ένωση που θα φαινόταν υπεύθυνοι στους δανειστές, αλλά δίχως ανταπόκριση στους ψηφοφόρους. Αυτό υπονόμευσε την ικανότητά τους να κυβερνήσουν.
Ερώτημα δεύτερο: Τι θα συμβεί αν αναλάβει ο ΣΥΡΙΖΑ;
Το πρώτο πράγμα που θα κάνει ο Τσίπρας αν αναλάβει την εξουσία, θα είναι η διαπραγμάτευση με τους δανειστές. Το βασικό του μέλημα θα είναι να συμβιβάσει τις προεκλογικές του δεσμεύσεις με τις απαιτήσεις των πιστωτών. Ακρογωνιαίος λίθος στην οικονομική ατζέντα του ΣΥΡΙΖΑ είναι να επαναφέρει την κατάσταση στην προ-κρίσης κατάσταση. Ήτοι να αποκαταστήσει τις δημόσιες δαπάνες και τα επίπεδα κατανάλωσης. Θεωρεί πως το κύριο πρόβλημα της οικονομίας είναι η συνολική ζήτηση και όχι η ευελιξία ή η ανταγωνιστικότητα. Όλα τούτα, ως κατευθυντήριες γραμμές είναι αντίθετα με όσα η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ έχουν υπογράψει με την Τρόικα και τα οποία είναι: δημοσιονομική λιτότητα και μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας. Εκτός από τα 13 εκατομμύρια από το πακέτο πρόνοιας, ο ΣΥΡΙΖΑ επιθυμεί να ακυρώσει μια σειρά από μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν το τελευταίο διάστημα. Είναι αβέβαιο αν οι διεθνείς πιστωτές θα δεχθούν μια τέτοια δραματική αλλαγή στα πολιτικά δεδομένα και θα αποχωρήσουν από τις θέσεις τους, έτσι όπως αυτές αναπτύχθηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια. Ο ΣΥΡΙΖΑ διατείνεται πως θέλει να επαναφέρει την εθνική κυριαρχία, αλλά αυτή μπορεί να χαθεί μια και καλή αν οι πιστωτές κλείσουν τη... βρύση. Ο ΣΥΡΙΖΑ διατρανώνει τη θέλησή του να παραμείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη, αλλά οτιδήποτε συζητηθεί δεν μπορεί να γίνει υπό το βάρος της προεκλογικής εκστρατείας. Οι ψηφοφόροι, με το παράδειγμα του ΠΑΣΟΚ, έχουν δείξει πως τιμωρούν όποιον προδίδει τις υποσχέσεις του».
Ερώτημα τρίτο: Πώς θα αντιδράσουν οι πιστωτές;
Ο προ τριών κατακλυσμός σε περίπτωση κατάρρευσης της Ελλάδας, αυτή τη στιγμή δεν ισχύει. Οι φόβοι για μετάδοση της κρίσης φαίνεται λιγότερο έντονη από ότι στο παρελθόν. Σε αυτό βοήθησε η ΕΚΤ που μετέτρεψε τα προβλήματα της Ελλάδας, της Ιταλίας και της Ισπανίας ως ξεχωριστά και όχι ως ενιαία της Ευρωζώνης. Αυτό, ναι, μπορεί να οδηγήσει στην έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, κάτι που μακροπρόθεσμα μπορεί να ωφελήσει την Ελλάδα (πχ. στις εξαγωγές). Φυσικά ένα υποτιθέμενο Grexit θα ήταν σαν μια μεγάλη έκρηξη με τεράστιες συνέπειες, αλλά η εναλλακτική λύση θα ήταν ένας μακρύς, αργός θάνατος που θα τελειώσει με κλαψούρισμα. Από την άλλη, δεν θα πρέπει να αποκλειστεί το γεγονός οι Ευρωπαίοι να φανούν πιο ελαστικοί αν ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίσει τις εκλογές. Θα είναι δύσκολο να υπονομεύσουν μια νέα κυβέρνηση, ακόμα και αν ο ηγέτες -όπως ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ- τάσσονται εναντίον των κυβερνήσεων που θεωρούνται ευρωσκεπτικιστές και δεν επιθυμούν τη συνέχιση της λιτότητας. Ένα φαινόμενο που αυξάνεται το τελευταίο διάστημα σε όλη την Ευρώπη.