Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την εκταμίευση 6,44 εκ. ευρώ από το Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση για τους πρώην εργαζόμενους στην αλυσίδα καταστημάτων «Φωκάς». Δεν είναι η πρώτη φορά που βγαίνει αντίστοιχη απόφαση για Έλληνες εργαζόμενους, επομένως έχει σημασία πώς κατανέμονται αυτά τα χρήματα και σε ποιες δράσεις πηγαίνουν.
Όπως συμβαίνει με όλα τα προγράμματα του «Ταμείου για την Παγκοσμιοποίηση», τα χρήματα επενδύονται σε δράσεις (επαν)εκπαίδευσης, ώστε οι άνθρωποι που έχασαν τη δουλειά τους να επανενταχθούν το συντομότερο δυνατόν στην αγορά εργασίας. Για όσους ενδιαφέρονται, προβλέπεται και οικονομική ενίσχυση, ώστε να δημιουργήσουν τη δική τους ατομική επιχείρηση. Η λογική της απευθείας οικονομικής ενίσχυσης θεωρείται πάντως παρωχημένη αλλά και αντιπαραγωγική, τονίζει η Αυστριακή ευρωβουλευτής των Πρασίνων Μόνικα Βάνα, που είναι και η εισηγήτρια του Ευρωκοινοβουλίου για τους απολυμένους της «Φωκάς».
«Είναι σημαντικό ότι μπορούμε πλέον να επενδύσουμε περισσότερο σε μέτρα επανεκπαίδευσης και όχι σε απευθείας επιδοτήσεις, γιατί σε αυτήν την περίπτωση θα ήταν σαν να πληρώνουμε τις επιχειρήσεις για να απολύουν κόσμο. Είχαμε τέτοιες περιπτώσεις κατάχρησης στο παρελθόν, αλλά τώρα οι διατάξεις είναι σαφείς» λέει η Μόνικα Βάνα στην Deutsche Welle.
Το Ταμείο ιδρύθηκε το 2006 με προϋπολογισμό 500 εκ. ευρώ μέχρι το 2013 και αρχικό στόχο να χρηματοδοτεί δράσεις επανένταξης στην αγορά εργασίας, όταν μία επιχείρηση μεταφέρει την έδρα της σε χώρες χαμηλού εργατικού κόστους. Για την υλοποίηση των μέτρων απαιτείται εθνική συγχρηματοδότηση σε ποσοστό 40% του συνολικού ποσού. Πέρσι η λειτουργία του Ταμείου επεκτάθηκε μέχρι το 2020, αλλά ο προϋπολογισμός του μειώθηκε στα 150 εκ. ευρώ, ενώ ο κύκλος των δικαιούχων διευρύνθηκε, καθώς περιλαμβάνει πλέον και αυτοαπασχολούμενους ή άνεργους νέους που ολοκληρώνουν την εκπαίδευσή τους, αλλά δεν βρίσκουν εργασία.
Η Ελλάδα, πλέον, ενδιαφέρεται
Το παράδοξο είναι ότι στα πρώτα χρόνια λειτουργίας του Ταμείου η Ελλάδα δεν το είχε αξιοποιήσει, ενώ τους τελευταίους μήνες, παρότι ο προϋπολογισμός του έχει μειωθεί, επωφελείται πιο συστηματικά και έχει εντάξει σε προγράμματα εκατοντάδες ανέργους από άλλοτε κραταιές επιχειρήσεις, όπως η Nutriart (πρώην «Κατσέλης») και τώρα η «Φωκάς». Την αντίφαση επισημαίνει και ο ευρωβουλευτής της Ν.Δ. Γιώργος Κύρτσος, που ήταν και ο εισηγητής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την «Κατσέλης». Όπως λέει χαρακτηριστικά, «οι ελληνικές κυβερνήσεις όταν υπήρχαν σχετικά λεφτά δεν έδειχναν και μεγάλο ενδιαφέρον, τώρα που μειώθηκαν τα λεφτά έχουν γίνει συνεπείς στις υποχρεώσεις τους και κάνουν και ενδιαφέρουσες προτάσεις. Όχι ότι είναι κάτι σημαντικό, γιατί έχουμε το ρεκόρ ανεργίας, έχουμε ένα σωρό προβλήματα. Αλλά σε επίπεδο συμβολισμού και ηθικής ικανοποίησης ενός ευρωβουλευτή, νομίζω ότι όλα πήγαν καλά».
Κυρίως γυναίκες
Η Μόνικα Βάνα θεωρεί ιδιαίτερα σημαντικό ότι, για πρώτη φορά σε ελληνική επιχείρηση, οι δικαιούχοι είναι κυρίως γυναίκες. Συμβαίνει αυτό επειδή πρόκειται για πολιτική επιλογή των Βρυξελλών ή επειδή σε μία επιχείρηση λιανικού εμπορίου απλώς τυχαίνει να εργάζονται κυρίως γυναίκες; «Και τα δύο ισχύουν» επισημαίνει η Αυστριακή ευρωβουλευτής. «Υπάρχει μία αρχή ίσης μεταχείρισης των δύο φύλων στην εκταμίευση κοινοτικών επιδοτήσεων, η οποία όμως δεν είναι δεσμευτική. Από εκεί και πέρα, στο λιανεμπόριο εργάζονται ούτως ή άλλως πολλές γυναίκες, αυτό γίνεται σε όλη την Ευρώπη, αυτό γινόταν και στα καταστήματα ‘Φωκάςʼ. Σε άλλες περιπτώσεις πάντως, για τις οποίες ψηφίσαμε σήμερα, οι δικαιούχοι ήταν κυρίως άνδρες». Οι «άλλες περιπτώσεις» αφορούν πρώην εργαζόμενους της γαλλικής Air France, της αμερικανικής Whirlpool στην Ιταλία, αλλά και της ιταλικής αυτοκινητοβιομηχανίας FIAT στην Πολωνία.
Θετικός απολογισμός
Μετά από τις πρώτες δράσεις του Ταμείου είναι πλέον καιρός για έναν απολογισμό, ο οποίος δεν φαίνεται να είναι πάντα θετικός. Ο ευρωβουλευτής Γιώργος Κύρτσος επισημαίνει ότι δέχθηκε πολλά ερωτήματα από ξένους συναδέλφους του που ζητούσαν να μάθουν εάν αξιοποιούνται κατάλληλα τα χρήματα στις ελληνικές δράσεις του Ταμείου και αν επιλέγονται οι δικαιούχοι με αντικειμενικά κριτήρια. Όπως επισημαίνει, «τα χρήματα αυτά απευθύνονται σε δύο κατηγορίες συμπολιτών μας: είναι αυτοί που έχασαν τη δουλειά τους και προστίθενται σε αυτούς άλλα 500 άτομα από τους άνεργους νέους, οι οποίοι δεν έχουν απασχόληση, δεν είναι στο πανεπιστήμιο και δεν μετεκπαιδεύονται. Πάνε τα λεφτά στους σωστούς ανθρώπους; Κατά την άποψή μου, σε ό,τι αφορά αυτούς που χάσανε τη δουλειά τους, είναι σχετικά έυκολο, ξέρουμε ποιοι έχασαν τη δουλειά τους. Τώρα οι άλλοι, πώς επιλέγεις 500 νέους που αναζητούν μία ευκαιρία; Είναι πιο μπερδεμένη υπόθεση, δεν είμαι ειδικός να αποφασίσω».
Πυροσβεστικά μέτρα
Τελικά οι αντιρρήσεις ξεπεράστηκαν και τα προγράμματα θα «τρέξουν» κανονικά. Αλλά μία αμφιβολία παραμένει. «Η αμφιβολία ξεκινάει από το γεγονός ότι, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος στην επανένταξη σε τέτοιου είδους προγράμματα είναι γύρω στο 50%, νομίζω στην Ελλάδα είναι γύρω στο 20%. Πρέπει να αμφιβάλλεις. Αν είσαι από την Ελλάδα κι έχεις κάνει και 35 χρόνια στη δημοσιογραφία και ως εκδότης, είναι πρακτικά αδύνατο να μην αμφιβάλλεις» λέει ο Γιώργος Κύρτσος στην Deutsche Welle.
Σε κάθε συζήτηση για την αγορά εργασίας τίθεται βέβαια και ένα γενικότερο ερώτημα: τι κάνει η Ευρώπη ώστε να διασφαλίσει περισσότερες θέσεις εργασίας και να μην καταφεύγει σε πυροσβεστικά μέτρα. Μιλώντας στο Ευρωκοινοβούλιο ο πρώτος αντιπρόεδρος της Κομισιόν Φρανς Τίμερμανς υπόσχεται μία συνολική λύση, ξεκινώντας από τη διευκόλυνση της κινητικότητας: «Θέλουμε να δώσουμε τη δυνατότητα στους εργαζόμενους να αξιοποιούν καλύτερα διαθέσιμες θέσεις εργασίας σε άλλα κράτη-μέλη. Πώς θα γίνει αυτό; Με μία βελτιωμένη, πανευρωπαϊκή τράπεζα δεδομένων, με τη βελτίωση των διατάξεων για την κοινωνικη προστασία, με την αναθεώρηση της οδηγίας για την απόσπαση εργαζομένων, την οποία θα αρχίσουμε μέσα στο 2015- αλλά με τέτοιον τρόπο ώστε να αποφύγουμε το κοινωνικό ντάμπινγκ στην ΕΕ. Γιατί σήμερα έχουμε κοινωνικό ντάμπινγκ στην ΕΕ».