Η νοημοσύνη ενός ανθρώπου είναι ακατόρθωτο να υπολογιστεί. Αλλωστε μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα δεν υπήρχε ούτε ένα μέσο προσέγγισης της. Σήμερα έχουμε δύο, εντελώς διαφορετικούς, δείκτες ευφυΐας, οι οποίοι... σχεδόν συγκρούονται μεταξύ τους.
Η προσπάθεια του ανθρώπου να μετρήσει την ευφυΐα του – Οι δύο δείκτες του 20ου αιώνα
Με την είσοδο της νέας χιλιετίας, δόθηκε το έναυσμα για τον υπολογισμό της νοημοσύνης του ανθρώπου. Το 1905 δημιουργήθηκε η πρώτη κλίμακα ευφυΐας από τον Γάλλο ψυχολόγο Αλφρέντ Μπινέ, με στόχο να αναγνωριστούν οι μαθητές που αντιμετωπίζουν προβλήματα στα μαθήματα τους. Δέκα χρόνια μετά, ο όρος IQ έκανε την εμφάνιση του. Μέσα από απλά τεστ που δεν απαιτούσαν ιδιαίτερες γνώσεις, δημιουργήθηκε η πρώτη προσέγγιση της νοημοσύνης.
Τα τεστ IQ έγιναν αρκετά διάσημα, μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα. Ωστόσο τα αποτελέσματα που δίνουν, δεν είναι τίποτα παραπάνω από απλούς υπολογισμούς συγκεκριμένων ικανοτήτων. Με κύριο άξονα την λογική, το IQ είναι ουσιαστικά ένας δείκτης προσέγγισης της μαθηματικής, της οπτικής και της γλωσσικής ικανότητας. Αυτό όμως απέχει αρκετά από μια συνολική προσέγγιση της νοημοσύνης ενός ατόμου. Για αυτό το λόγο, το 1983 δημιουργήθηκε ένας ακόμα δείκτης που αφορά ένα εντελώς διαφορετικό κομμάτι των ανθρώπινων νοητικών ικανοτήτων.
Ο λόγος για το EQ, τον δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης που υπολογίζει την ικανότητα ενός ατόμου να διαχειρίζεται τόσο τα συναισθήματα του, όσο και αυτά των γύρω του. Ο όρος που εισήχθη από τον Αμερικανό ψυχολόγο Χάουαρντ Γκάρντνερ, περιγράφει την κοινωνικότητα ενός ατόμου, την ορθότητα του τρόπου σκέψης του αλλά και γενικότερα τις... δυνατότητες του σε ένα κοινωνικό περιβάλλον. Στοιχεία που είναι εντελώς διαφορετικά με αυτά που υπολογίζει το IQ.
Οι διαφορές ανάμεσα σε IQ και EQ – Η αδυναμία δημιουργίας ενός «συνολικού» δείκτη νοημοσύνης
Παρόλο που πρόκειται για δύο προσεγγίσεις του ίδιου αντικειμένου, το IQ και το EQ παρουσιάζουν τεράστιες διαφορές μεταξύ τους. Πολύ συχνά συναντιούνται περιπτώσεις ατόμων που έχουν εκ διαμέτρου αντίθετες βαθμολογίες στα δύο τεστ. Υπάρχουν αρκετοί μαθηματικοί που αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτού του παράλογου φαινομένου. Επιστήμονες πραγματικά χαρισματικοί, που όμως έχουν τεράστια προβλήματα κοινωνικότητας.
Το μυαλό ενός ανθρώπου κινείται σε πάρα πολλούς άξονες, γεγονός που καθιστά τον υπολογισμό της νοημοσύνης ακατόρθωτο. Για παράδειγμα, δείκτη ευφυΐας αποτελεί σίγουρα και η φαντασία ενός ατόμου, κάτι που είναι αδύνατο να «βαθμολογηθεί». Οι δύο δείκτες νοημοσύνης καταφέρνουν απλά να προσεγγίσουν συγκεκριμένες δυνατότητες, παρουσιάζοντας μάλιστα επισφαλή αποτελέσματα. Ακόμα και έτσι όμως, είναι τα μοναδικά κριτήρια που παρέχουν πληροφορίες για τις νοητικές ικανότητες ενός ατόμου. Ποιος όμως από τους δύο δείκτες έχει μεγαλύτερη σημασία;
Ποιος δείκτης είναι πιο σηματνικός; - Τα αποτελέσματα των ερευνών και τα... ατελείωτα επιχειρήματα
Ολες οι πρόσφατες μελέτες ισχυρίζονται πως το EQ είναι σημαντικότερο κριτήριο από το IQ. Το κύριο επιχείρημα τους συνοψίζεται στην έννοια του «ενστίκτου». Οταν ο άνθρωπος βρίσκεται μπροστά σε μια νέα εμπειρία, τότε θα λειτουργήσει με βάση το ένστικτο, δηλαδή το συναίσθημα, και όχι την αυστηρή λογική. Εκτός αυτού όμως, σε ένα εκ φύσεως κοινωνικό όν όπως ο άνθρωπος, είναι απαραίτητα τα κοινωνικά στοιχεία. Δεν είναι αναγκαία όμως και η βασική χρήση της λογικής;
Σε στατιστικές έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, αποδεικνύεται πως οι υψηλοί δείκτες EQ έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στην επιτυχία ενός ατόμου. Η κοινωνικότητα και οι καλή διαχείριση των συναισθημάτων βοηθούν σε όλους τους βασικούς τομείς της ζωής. Ταυτόχρονα, έχει παρατηρηθεί πως άτομα με χαμηλό EQ παρουσιάζουν συχνότερα εγκληματικές και ανήθικες συμπεριφορές. Το IQ φαίνεται πως, παρά την πιο διαδεδομένη του φήμη, έρχεται δεύτερο σε σειρά... προτεραιότητας.
Τα επισφαλή αποτελέσματα των δύο δεικτών όμως δεν μπορούν να αποδείξουν την ανωτερότητα του IQ ή του EQ. Παράλληλα, την ώρα που το EQ παρουσιάζεται ως σημαντικότερο, κανείς δεν είναι σε θέση να αμφισβητήσει πως οι μεγαλύτερες «τομές», τουλάχιστον σε επιστημονικό επίπεδο, έχουν προέλθει από ανθρώπους υψηλού IQ. Τα επιχειρήματα που μπορεί να συναντήσει κανείς είναι αμέτρητα, είτε υπέρ του συναισθήματος είτε υπέρ της λογικής.
Ισως ο καλύτερος τρόπος να συγκριθούν οι δύο δείκτες, είναι ο ακριβώς αντίθετος. Να αναλογιστεί δηλαδή κανείς τα προβλήματα που προκύπτουν σε άτομα χαμηλού IQ και χαμηλού EQ αντίστοιχα. Αν «ζυγίσουμε» τα αρνητικά όμως, καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως για μια φυσιολογική ζωή είναι απαραίτητα και τα δύο. Από εκεί και πέρα, είναι στην κρίση του καθενός να σταθμίσει την σημασία του συναισθήματος και της λογικής στην ζωή του.