Αμφίπολη: Τα ευρήματα που ποτέ δεν μας έδειξαν [εικόνες]

Τα κινητά ευρήματα, όπως νομίσματα από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, κεραμικά, ψηφίδες, τεκτονικά γράμματα αλλά και το πού και πώς ακριβώς βρέθηκαν τα οστά από τον σκελετό στον Τάφο της Αμφίπολης ανέλυσε το Σάββατο η αρχαιολόγος Κατερίνα Περιστέρη και η ομάδα της.

Ο σκελετός βρέθηκε διαταραγμένος και αποσπασμένος

Επειτα από πέντε ώρες, ολοκληρώθηκαν οι τελικές ανακοινώσεις για τις ανασκαφές στην Αμφίπολη στο κατάμεστο αμφιθέατρο του υπουργείου Πολιτισμού, ενώ κατά την ενημέρωση των δημοσιογράφων επικράτησε κι ένταση, καθώς η επικεφαλής της ανασκαφικής ομάδας και προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών, αρνιόταν πεισματικά να πει κάτι για τον σκελετό, λέγοντας πως για αυτόν θα μιλήσουν ανθρωπολόγοι και οστεολόγοι.

Συγκεκριμένα, οι εκπρόσωποι των ΜΜΕ επέμειναν, ρωτώντας σε ποια στάση βρέθηκε ο σκελετός, πού και πώς, αλλά δεν πήραν απαντήσεις. Το μόνο που ανέφερε η κ. Περιστέρη ήταν ότι ο σκελετός βρέθηκε «κάτω από δύσκολες συνθήκες, σκεπασμένος με χώματα και τον μεταφέραμε με μεγάλη προσοχή για να τον εξετάσουμε». Ακόμη αναφέρθηκε στα κινητά ευρήματα του «λεγόμενου»- χαρακτηρισμό που για πρώτη φορά χρησιμοποίησε- φερέτρου και πρόσθεσε ότι τα ανθρωπολογικά δεδομένα «μάλλον» θα δείξουν ποιος είναι ο νεκρός.

Σε ερώτηση του iefimerida πάντως, η κα Περιστέρη αποκάλυψε ότι ο σκελετός είναι ακόμη στην Αμφίπολη, στο μουσείο, ενώ παραδέχθηκε ότι δεν έχει αποφασιστεί ακόμη σε ποιο εργαστήριο θα σταλεί το πιο σημαντικό εύρημα της ανασκαφής.

Ο εκνευρισμός της Μενδώνη και οι αποκαλύψεις της για τον σκελετό

Αργότερα, παρενέβη η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη για να δώσει κάποιες πληροφορίες γύρω από τον σκελετό.

«Επειδή έχω εκνευριστεί με κάποιες ερωτήσεις, αλλά και κάποιες απαντήσεις, λέω ότι όπως αναφέραμε σε σχετικό δελτίο Τύπου, ο σκελετός βρέθηκε αποσπασματικά εντός και εκτός του ταφικού ορύγματος. Το κρανίο βρέθηκε σε κάποια απόσταση από το όρυγμα, ακριβώς απέξω από αυτό εντοπίστηκε η κάτω γνάθος και μέσα στο όρυγμα βρέθηκε το μεγαλύτερο μέρος του σκελετικού υλικού, που αν παρατηρήσει κανείς τα οστά βλέπει ότι έχει και τα μεγάλα κόκαλα των ποδιών και τα κόκαλα των χεριών, πλευρά και μέλη της σπονδυλικής στήλης, καθώς και τη λεκάνη, η οποία από την πτώση των άνω λίθων είναι σε πολύ αποσπασματική κατάσταση, ώστε να μην επιτρέπει στους αρχαιολόγους να πουν αν είναι ανδρική ή γυναικεία» δήλωσε η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.

Αναφερόμενη, δε, στις δηλώσεις που είχε κάνει προηγουμένως η κα Περιστέρη ότι αφαιρέθηκαν μαζί με τα οστά χώματα, αυτό, όπως είπε, έγινε «για τον πολύ απλό λόγο ότι αν το σύγχρονο γενετικό υλικό, δηλαδή τα χέρια αρχαιολόγων, εργατών κλπ., άγγιζαν το αρχαίο, αυτομάτως θα εξαφάνιζαν ή θα διατάραζαν πληροφορίες τις οποίες μπορεί να έχει διασώσει η γη».

Και η κυρία Μενδώνη με την παρέμβαση της επανέλαβε πως ακόμη ο σκελετός παραμένει στην Αμφίπολη, καθώς αναζητείται εργαστήριο και σύνθεση ομάδων από οστεολόγους, ανθρωπολόγους, αλλά και ιατροδικαστές.

Νομίσματα της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου και κεραμικά

Επίσης, η κα Περιστέρη, απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις πληροφόρησε ότι έχουν βρεθεί κινητά ευρήματα, τα οποία δεν έχουν ανακοινωθεί σε προηγούμενο δελτίο Τύπου, όπως κεραμική (μελαμβαφή, όχι όμως και ερυθρόμορφη αν και δεν έχει αναλυθεί το υλικό), καθώς και νομίσματα, όπως της εποχής του Αλεξάνδρου Γ', τονίζοντας ότι πρόκειται για πλούσιο υλικό το οποίο θα πρέπει να μελετηθεί.

Σε ερώτηση για περισσότερες διευκρινίσεις για τα νομίσματα, η απάντηση της κ. Περιστέρη ήταν πως ακόμη το θέμα είναι στη φάση της επεξεργασίας, ενώ δεν δόθηκε απάντηση στο ερώτημα γιατί είναι ακόμη στο μουσείο τα επιστύλια με τις ανθρώπινες παραστάσεις, που βρέθηκαν πριν από δύο μήνες και την ύπαρξή τους αποκάλυψε ο Κώστας Τασούλας μόλις την προηγούμενη εβδομάδα.

Αρκετές ψηφίδες -Σε εξέλιξη η διαδικασία για να τοποθετηθούν στη θέση τους

Επίσης, ανακοινώθηκε πως βρέθηκαν αρκετές ψηφίδες οι οποίες αποτελούν μέρος του ψηφιδωτού που απεικονίζει την αρπαγή της Περσεφόνης. Ωστόσο, δεν ανακοινώθηκε η έκτασή τους και πόση είναι η διαδικασία για να τοποθετηθούν στη σωστή τους θέση. Πάντως, από μόνο του αυτό το στοιχείο μας δείχνει ότι η έκταση του ψηφιδωτού θα είναι ακόμη μεγαλύτερη.

Με τεχνολογία ultraviolet μελετώνται οι πλάκες με τις ανθρώπινες μορφές

Επίσης, αν και κατέστη σαφές ότι δεν έχουν εντοπιστεί πλάκες με επιγραφές, ωστόσο σε ερώτηση του iefimerida.gr για τα ευρήματα ανθρώπινων μορφών και φιγούρων πανω σε πλάκες, που θα μπορούσαν να δώσουν κάποιο στοιχείο για την ταυτότητα του νεκρού δεν δόθηκε σαφής απάντηση. Το μόνο που ειπώθηκε είναι ότι μελετώνται. Και πάλι το iefimerida, ρώτησε γιατί δύο μήνες μετά την ανάλυψή τους ακόμη μελετώνται. Η απάντηση ήταν πως πρέπει να φωτογραφηθούν με τεχνολογία ultraviolet (σ.σ. υπεριώδης ακτινοβολία), διαδικασία που ακόμη δεν έχει γίνει.

Τα τεκτονικά γράμματα

Επιπλέον, για πρώτη φορά ανακοινώθηκε πως κάποια τεκτονικά γράμματα, Ε και Α, βρέθηκαν πάνω στον περίβολο που προφανώς έγιναν για την παραγγελία του υλικού, και ταιριάζουν με τη χρονολόγηση του περιβόλου και αποτελούν αντικείμενο μελέτης.

Συγκεκριμένα, στην τοποθέτησή του, ο αρχιτέκτονας Μιχάλης Λεφαντζής ανέφερε ότι τα τεκτονικά γράμματα βρίσκονταν εκεί από την κατασκευή του Τάφου, δηλαδή από τα τέλη του 10ου αιώνα, ενώ ειδικά το «Ε»- όπως σημείωσε- είναι χαρακτηριστικό της εποχής.

Ο ίδιος τόνισε ότι έχει διαπιστωθεί με σαφήνεια πως το άγαλμα του Λέοντα της Αμφίπολης κοιτούσε νοτιοανατολικά. Τα γράμματα στα ορύγματα, όπως σημείωσαν τα μέλη της ομάδας, δεν παραπέμπουν σε ονόματα. Είναι τεκτονικά και έχουν σχέση με οικοδομικές εργασίες την εποχή του τάφου.

Χριστιανοί δεν είχαν αγγίξει το μνημείο

Πάντως, σύμφωνα με τους ομιλητές, το μνημείο δεν το είχαν αγγίξει Χριστιανοί, αλλά ούτε και βρέθηκε κάποιο χριστιανικό σύμβολο σε αυτό, όπως σταυροί.

Το μνημείο σφραγίστηκε μετά τη λεηλασία -Ηταν ανοιχτό στο κοινό

Επιπλέον, αναφέρθηκε ότι το μνημείο ήταν ένα δημόσιο έργο και ανοιχτό, του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι. π. Χ., με ελεγχόμενη επισκεψιμότητα. «Ο πρώτος χώρος που έχει την κλίμακα ήταν διακριτός πάνω στον περίβολο. Δίστυλος εν παραστάσει. Έχουμε πρόσβαση από εκεί, αλλά ελεγχόμενη, δηλαδή αυτός ο περίβολος από τη μία λειτουργούσε ως ανάλημμα και από την άλλη ήταν ένας τοίχος που απέτρεπε την εύκολη προσέγγιση», δήλωσε ο αρχιτέκτονας Μιχάλης Λεφαντζής, που τόνισε ότι το μνημείο αυτό δεν είναι μόνο του, αλλά ανήκει σε ένα μεγαλύτερο σύνολο.

Σύμφωνα με τους ομιλητές το μνημείο σφραγίστηκε μετά τη λεηλασία του κάποια στιγμή τα ρωμαϊκά χρόνια, η επίχωση στο εσωτερικό του είναι σύγχρονη με τους τοίχους σφράγισης, τα δε ανοίγματα στα τύμπανα των διαφραγματικών τοίχων δεν έγιναν από τυμβωρύχους, αλλά χρησιμοποιήθηκαν για να μπουν τα χώματα της επίχωσης.

Πώς καταστράφηκε το πρόσωπο της μίας Καρυάτιδας

Η κ. Περιστέρη έκανε ιδιαίτερη αναφορά στη στιγμή που βρέθηκαν οι Καρυάτιδες, μιλώντας για τη συγκίνηση που ένιωσε η ομάδα της, ενώ έδωσε και μία εκτίμηση για το πώς καταστράφηκε το πρόσωπο της μίας. Ο συγκεκριμένος χώρος είχε επίχωση άμμου και ένα δοκάρι έπεσε, με αποτέλεσμα να καταλήξει στο πρόσωπο της μίας Καρυάτιδας, καταστρέφοντάς τον, σύμφωνα με την εκτίμηση της κ. Περιστέρη.

Το ταφικό όρυγμα προηγήθηκε του κυρίως μνημείου

Σύμφωνα δε, με τον πολιτικό μηχανικό Δημήτρη Εγγλέζο και τους υπολογισμούς που έγιναν, το ταφικό όρυγμα στον τέταρτο χώρο προηγήθηκε κατασκευαστικά του κυρίως μνημείου, οι ιστορικοί σεισμοί δεν επηρέασαν σημαντικά το μνημείο, ενώ ο πολύ καλός σχεδιασμός του, σε συνδυασμό με την εσωτερική επίχωση, αποτέλεσαν τους κύριους παράγοντες για την καλή διατήρησή του. Επίσης, δεν επαληθεύεται η υπόθεση εργασίας για καταπόνηση του μνημείου από πλημμύρα, αντίθετα βασικός παράγοντας γι' αυτό αποτέλεσε η πολύ ισχυρή επιφόρτησή του από αποθέσεις προηγούμενων ανασκαφών.

Μενδώνη: «Δεν εργάστηκαν εθελοντές στην Αμφίπολη»

Παράλληλα, η κυρία Μενδώνη αποσαφήνισε και τη φράση που είχε ακουστεί νωρίτερα από τα χείλη της κυρίας Περιστέρη, η οποία είχε μιλήσει και για εθελοντές στην ανασκαφή. Η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού ξεκαθάρισε πως δεν εργάστηκε κανένας εθελοντής στην ανασκαφή, αλλά μόνο μια στενή και επί χρόνια συνεργάτιδα της κυρίας Περιστέρη.

Ο ρόλος της Εγνατίας Οδού

Οσο για τον ρόλο που της Εγνατίας Οδού στις ανασκαφές, η κυρία Μενδώνη εξήγησε πως η ανασκαφή ήταν τύπου ορυχείου και πως χρησιμοποιήθηκαν και λάμπες ορυχείου και επειδή η Εγνατία Οδός διαθέτει και την τεχνογνωσία, αλλά και τα μέσα, βοήθησε σε αυτό το κομμάτι.

Τη συζήτηση συντόνισαν ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Βασίλης Λαμπρινουδάκης, και ο αρχαιολόγος, διευθυντής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Νίκος Σταμπολίδης, που τόνισαν, όπως και οι μελετητές του μνημείου, ότι από εδώ και πέρα αρχίζει ο δύσκολος δρόμος της έρευνας.