«Ο ασύγκριτος Ζοζέ Σόκρατες» γράφει με ειρωνεία στο editorial τoυ στην πορτογαλική εφημερίδα «Publico» ο Ζοζέ Μιγέλ Ταβάρες. Μετά το σοκ από την προφυλάκιση του πρώην πρωθυπουργού της Πορτογαλίας για κλοπή δημοσίου χρήματος, πολλοί σχολιαστές διασκεδάζουν χαρακτηρίζοντας τον άνθρωπο που κυβέρνησε την Πορτογαλία από το 2005 έως το 2011 «The Special One». Ακόμη και μίντια και εφημερίδες που πρόσκεινται στον Σόκρατες, όπως η «Sol ou Correio Da Manha», τώρα πια όλα τα πορτογαλικά ΜΜΕ έχουν επιδοθεί στην «αποδόμηση» του πολιτικού που συνελήφθη στο αεροδρόμιο της Λισαβόνας την περασμένη Παρασκευή.
Ο Σόκρατες κατηγορείται για «φορολογική απάτη, διαφθορά και ξέπλυμα χρήματος» κι ενώ μέχρι στιγμής, ο εγχώριος Τύπος δεν έχει αναφέρει το ακριβές ποσό για το οποίο έχει κινηθεί η δικαστική διαδικασία εις βάρος του, ωστόσο γίνεται λόγος για δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Για διάστημα περίπου ενός έτους, η πορτογαλική οικονομική αστυνομία, είχε βάλει στο μικροσκόποιο τον τρόπο ζωής του πρώην πρωθυπουργού ο οποίος διέμενε στο Παρίσι: ένα διαμέρισμα αξίας 2,8 εκατ. ευρώ, καθημερινά γεύματα σε πολυτελή και πανάκριβα εστιατόρια, ανάγκασαν τις μυστικές υπηρεσίες της Πορτογαλίας να παρακολουθούν τα τηλέφωνά του.
Κερασάκι στην τούρτα της διαφθοράς η σύλληψη του Σόκρατες
Ο πρώην ηγέτης των σοσιαλιστών, ο οποίος τον Μάιο του 2011 παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία, όταν η χώρα του βρέθηκε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, τέθηκε υπό προσωρινή κράτηση τα ξημερώματα της Τρίτης, έπειτα από μια μαραθώνια απολογία σε στην Evora, τη φυλακή-πρότυπο που είχε ο ίδιος εγκαινιάσει όταν ήταν δρούσε ως «τολμηρός πρωθυπουργός». Ο Σόκρατες βαρύνεται με σειρά σκανδάλων, όλα τους μέσα στη «χαρούμενη δεκαετία» του εύκολου χρήματος, από το 1995 έως το 2005.
«Η κράτησή του είναι το κερασάκι στην τούρτα για ένα διεφθαρμένο σύστημα» σχολίασε τηλεπαρουσιαστής της δημόσιας τηλεόρασης RTP. «Το σκάνδαλο Σόκρατες» επισημαίνει ο δημοσιογράφος, «έρχεται ως συμπλήρωμα της ανηθικότητας στον δημόσιο βίο». Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Ρικάρντο Σαλγαντο, οικονομολόγου και πρώην διοικητή της διασπασμένης τράπεζας Espírito Santo, προσωπικού φίλου του Σόκρατες, ο οποίος συνελήφθη τον περασμένο Ιούλιο για ξέπλυμα χρήματος.
Σημειώνεται πως ο Σόκρατες, από τότε που μετακόμισε στο Παρίσι την άνοιξη του 2011, μετά την παραίτησή του δηλαδή από την πρωθυπουργία, λαμβάνει μια τιμητική σύνταξη, η οποία δίδεται με βάση τον νόμο στους «ειλικρινείς πολίτες που υπηρέτησαν τη χώρα τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο».
Ενας ψεύτης πρωθυπουργός
Ο ίδιος είχε δηλώσει τον Ιούλιο, από τότε που είχε αναφερθεί στα μέσα πως το όνομά του εμπλέκεται σε σκάνδαλο ξεπλύματος χρήματος, πως δεν διαθέτει κεφάλαια και λογαριασμούς στο εξωτερικό και πως πάντα ζούσε από την εργασία του. Είχε δηλώσει πως διαθέτει μόνο έναν τραπεζικό λογαριασμό, πως ζούσε στο Παρίσι πληρώνοντας ενοίκιο, αλλά και πως είχε καταφύγει στη λήψη δανείου για να νοικιάσει το σπίτι.
Οι βαλίτσες με τα λεφτά και οι off shore
Σύμφωνα με μια δικαστική πηγή που επικαλείται η Liberation, υπάρχει και μια άλλη εκδοχή για τη σύλληψή του. Ο σοφέρ του João Perna, ο οποίος επίσης συνελήφθη, φέρεται να έκανε συχνά ταξίδια οδικώς από τη Λισαβόνα στο Παρίσι, μεταφέροντάς του μεγάλα χρηματικά ποσά σε μετρητά. Οπως αναφέρεται στη Liberation, ο Σόκρατες από τον Ιανουάριο του 2013, εργάζεται ως σύμβουλος για την πολυεθνική φαρμακευτική εταιρεία Octapharma AG, από την οποία αμείβεται με 12.000 ευρώ τον μήνα. Ωστόσο, σύμφωνα με την εφημερίδα «Sol», τα 12.000 ευρώ της πολυεθνικής είναι στην ουσία δικά του χρήματα από off shore εταιρεία στην οποία συμμετέχει καλυμμένα, χρησιμοποιώντας το όνομα του φίλου του επιχειρηματία Κάρλος Σάντος Σίλβα. Ο τελευταίος, όπως και η σύζυγός του, έχουν μπει στο κάδρο των ερευνών των αρχών ως μέλη ενός εξελιγμένου δικτύου εικονικών εταιρειών που ελέγχονται από τον Σόκρατες.
Οταν ήταν στην εξουσία, ο πρώην πρωθυπουργός είχε φέρει επανάσταση στην πολιτική ζωή της Πορτογαλίας, επισημαίνει στο άρθρο του ο Γάλλος δημοσιογράφος ο οποίος τον χαρακτηρίζει «αιμοδιψή, αυταρχικό, με εξεζητημένους τρόπους αλά Σαρκοζί, πολιτικό που ήξερε να ανανεώσει μια σκληρή ή ακόμη και αναποτελεσματική διοίκηση και να φέρει κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας του απτά αποτελέσματα». Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, ο Ζοζέ Σόκρατες «ήταν ο ηγέτης του μαγειρέματος» ή του «πολιτικού Armani», όπως τον χαρακτήρισε η Publico για τα κομψά και ακριβά του γούστα, «ο οποίος ενεπλάκη σε πολλά σκάνδαλα, καταφέρνοντας να μην πέσει στα νύχια της δικαιοσύνης».
«Από την αρχή όμως, ήταν ένας νεαρός λύκος, τυχοδιώκτης, χωρίς ιδεολογία, με εμμονή να αναρριχηθεί στη σκάλα της ανώτατης εξουσίας» λέει ο ιστορικός Φερνάντο Ρόσας.
Ξεκινώντας την καριέρα του από τη δεξιά, πέρασε στο σοσιαλιστικό κόμμα το 1981, ενώ υπάρχουν ενδείξεις πως ακόμη και το πτυχίου μηχανικού που διαθέτει από το 1980, είναι πλαστό.