Ιστορικό ήταν το αναπάντεχο εύρημα του σκελετού του νεκρού στην Αμφίπολη. Και αυτό γιατί το τελευταίο διάστημα, και με βάση τις δηλώσεις των υπευθύνων της ανασκαφής, υπήρξε απογοήτευση, αφού είχαν φθάσει ως τον τρίτο θάλαμο και νεκρός δεν είχε βρεθεί.
Τελικά, όμως, χθες επιβεβαιώθηκε ότι το μνημείο της Αμφίπολης εκπλήσσει διαρκώς. Και η τελευταία του έκπληξη ήταν βαθιά θαμμένη στα έγκατα του τρίτου θαλάμου, σε βάθος 1,60 μ. από το δάπεδο. Οπως ήταν φυσικό, από τη στιγμή που ανακοινώθηκε το νέο εύρημα στην Αμφίπολη φούντωσε η σεναριολογία για τον ένοικο του τάφου και ξεκίνησε ένας νέος «πόλεμος» των αρχαιολόγων για την ταυτότητά του. Λίγο αργότερα, δε, ακόμη ένας πόλεμος ξεκινούσε για τα αποτελέσματα που μπορούν να εξαχθούν από την ανθρωπολογική μελέτη του σκελετού.
Ντόροθι Κινγκ: Τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή του Ηφαιστίωνα
Πρώτη στον χορό μπήκε η γνωστή, πλέον, και στην Ελλάδα, από τις συνεχείς παρεμβάσεις της για την Αμφίπολη, αρχαιολόγος Ντόροθι Κινγκ. Με δύο απανωτές δημοσιεύσεις της στον προσωπικό της λογαριασμό στο Twitter, η κυρία Κινγκ ανέφερε ότι η αποτέφρωση ήταν ο κανόνας για την αρχαία Μακεδονία, φέρνοντας, μάλιστα, και το παράδειγμα της Βεργίνας, επισημαίνοντας ταυτόχρονα ότι «ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι μόνο δύο πτώματα ταριχεύθηκαν προκειμένου να επιστρέψουν στην πατρίδα (σ.σ.: τη Μακεδονία): ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Ηφαιστίωνας».
Με απλά λόγια, συμπέρανε ότι τα οστά ανήκουν σε έναν από τους δύο.
Τασούλας: Μόνο η μελέτη θα δώσει αξιόπιστη απάντηση
Πάντως, ο υπουργός Πολιτισμού Τάσος Τασούλας, μιλώντας σήμερα στην πρωινή εκπομπή του Mega και ερωτώμενος αν επιμένει στην άποψη που είχε διατυπώσει προ καιρού ότι αποκλείται στον τάφο της Αμφίπολης να βρίσκεται ο Μέγας Αλέξανδρος, ήταν ιδιαίτερα προσεκτικός και περιορίστηκε να πει ότι «η μόνη σιγουριά που έχω είναι ότι θα μελετηθεί ανθρωπολογικά ο σκελετός, θα πάρουμε τα αποτελέσματα και τότε μόνο θα έχουμε μια αξιόπιστη απάντηση».
Τασούλας: Η ανθρωπολογική μελέτη θα δώσει απαντήσεις
Ερωτώμενος για το πώς ερμηνεύει το γεγονός ότι ο μισός σκελετός βρέθηκε εντός και ο άλλος μισός εκτός τάφου, ο κ. Τασούλας ανέφερε ότι η ερμηνεία είναι προφανής. «Υπήρξε μια αναζήτηση μέσα στον τάφο, δεν περιελάμβανε ενδιαφέρον για τα οστά και βρέθηκαν άλλα μέσα και άλλα έξω, καθώς είναι προφανές ότι υπήρξε μετακίνηση των οστών. Δεν μετακινήθηκαν μόνα τους».
Περιστέρη: Πρόκειται για τάφο Μακεδόνα στρατηγού
Νερό στον μύλο της σεναριολογίας, πάντως, έριξε και η ίδια η επικεφαλής της ανασκαφής στην Αμφίπολη, Κατερίνα Περιστέρη, αφού κατά τη διάρκεια της χθεσινής συνέντευξης Τύπου διατύπωσε την άποψη ότι πρόκειται για τάφο επιφανούς Μακεδόνα στρατιωτικού, απορρίπτοντας, ωστόσο, τη θεωρία ότι πρόκειται για τον Μέγα Αλέξανδρο. «Ενα λιοντάρι δεν θα το βάζανε για μια γυναίκα», είπε.
Μενδώνη: Καμία εκτίμηση, τελεία και παύλα
Από την πλευρά της, η γ.γ. Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη απέφυγε να κάνει την οποιαδήποτε εκτίμηση όταν ερωτήθηκε σχετικά, λέγοντας «εκτιμήσεις όχι. Πουθενά. Τελεία, παύλα, παράγραφος».
Θέμελης, ο ανατρεπτικός: Δεν είναι αυτός ο επίσημος νεκρός της Αμφίπολης
Πρώτος, καθώς διατυπώνει την πιο ανατρεπτική άποψη, σέρνει τον χορό της σεναριολογίας ο Πέτρος Θέμελης. Με δηλώσεις του σε μέσα ενημέρωσης ο αρχαιολόγος διατυπώνει τις αμφιβολίες του για το εάν ο σκελετός που βρέθηκε ανήκει στον επίσημο νεκρό, σημειώνοντας ότι η καύση ήταν βασικό στοιχείο του αφηρωισμού και μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί εταίρος του Μεγάλου Αλεξάνδρου θαμμένος με ολόκληρο τον σκελετό. Ολοι οι σκελετοί που έχουν εντοπισθεί ως σήμερα ήταν καμένοι. Ο αρχαιολόγος εκτιμά πως οπωσδήποτε ο νεκρός που βρέθηκε χθες ήταν επιφανής, δεν ήταν όμως το κεντρικό πρόσωπο του μεγαλοπρεπούς τύμβου που δημιουργήθηκε για χάρη του.
Δρούγου: Καμία σημειολογία δεν έχουν λέοντας, Καρυάτιδες και ψηφιδωτό
Από την πλευρά της, η καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας Στέλλα Δρούγου, μιλώντας στο «Εθνος», διατυπώνει τις επιφυλάξεις της για το αν πρόκειται για μνημείο αφηρωισμένου νεκρού, τονίζει ότι την απάντηση θα δώσουν οι φυσικές επιστήμες, ενώ απορρίπτει τη σημειολογία με τον λέοντα, τις Καρυάτιδες, τα ψηφιδωτά, λέγοντας ότι μπορεί να είναι οτιδήποτε και οποιοσδήποτε.
Τιβέριος: Τάφος του Νεάρχου
Ο καθηγητής Αρχαιολογίας Μιχάλης Τιβέριος, από την άλλη, αναφέρει ότι τα νέα ευρήματα ενισχύουν το σενάριο ότι ο ένοικος του τάφου είναι ο Νέαρχος, επικεφαλής του στόλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Τιβέριος: Ο νεκρός δεν είναι ούτε ο Ηφαιστίωνας, ούτε η Ρωξάνη, ούτε ο γιος του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Μάλιστα, προσθέτει ότι τα ευρήματα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι δεν πρόκειται για τάφο του Ηφαιστίωνα, αλλά ούτε και του γιου του Μ. Αλεξάνδρου, του Αλέξανδρου Δ', καθώς το μέγεθός του είναι τέτοιο που φανερώνει ότι εκεί είχε ταφεί ενήλικας και όχι ένα μικρό παιδί. Επίσης, απορρίπτει το σενάριο περί ταφής στον συγκεκριμένο τάφο της Ρωξάνης, άποψη που είχε διατυπώσει στο παρελθόν, λόγω της ύπαρξης του λέοντα που συνηγορεί προς το σενάριο του τάφου ανδρός.
«Πόλεμος» και για την ανθρωπολογική εξέταση του νεκρού
Πέρα από τον «πόλεμο» των αρχαιολόγων που έχει ξεσπάσει για το ποιος είναι ο νεκρός, από τη στιγμή που ανακοινώθηκαν τα νέα ευρήματα και ειπώθηκε ότι θα γίνει ανθρωπολογική εξέταση του σκελετού ξεκίνησε και ένας άλλος πόλεμος, αυτή τη φορά μεταξύ των ανθρωπολόγων.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο σκελετός θα «μιλήσει» και την απάντηση θα την εκμαιεύσουν Ελληνες επιστήμονες, όπως διευκρίνισε ο υπουργός Πολιτισμού μιλώντας στο iefimerida.gr. Ωστόσο, για το πότε θα δοθούν οι απαντήσεις και τι είδους απαντήσεις θα είναι αυτές, οι απόψεις των ειδικών επιστημόνων είναι αντικρουόμενες. Εντυπωσιακά ευρήματα για τον νεκρό της Αμφίπολης μπορεί να προκύψουν από τη μελέτη του DNA, τα οποία ο κόσμος περιμένει με κομμένη την ανάσα.
Ο Γιάννης Μανιάτης, διευθυντής ερευνών του εργαστηρίου «Δημόκριτος» και υπεύθυνος του εργαστηρίου αρχαιομετρίας, μιλώντας στο iefimerida αποκάλυψε πώς με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα 14 θα αντληθούν πολύτιμες πληροφορίες για την ταυτότητα του νεκρού που βρέθηκε στην Αμφίπολη. Ανέφερε, επίσης, ότι οι έρευνες θα πάρουν 3-4 μήνες από τότε που θα κληθούν οι επιστήμονες να αναλύσουν το γενετικό υλικό, οπότε τα αποτελέσματα θα πρέπει να αναμένονται κατά την άνοιξη.
Σύμφωνα με τον κ. Μανιάτη, η ανάλυση που μπορεί να κάνει ο «Δημόκριτος» θα δώσει στοιχεία όπως είναι το φύλο του νεκρού, η ηλικία θανάτου του, με απόκλιση συν/πλην 20 χρόνια (οπότε οι επιστήμονες αρχαιολόγοι μπορούν να εντοπίσουν χρονικά σε ποια δυναστεία ανήκει), το εάν έπασχε και από ποιες ασθένειες, αν έφερε τραύματα ή σπασίματα, αν έχει συγγένεια με νεότερους πληθυσμούς, αν υπάρχει συσχέτιση μαζί τους και σε ποιο βαθμό, τις διατροφικές του συνήθειες, αλλά και το περιβάλλον στο οποίο κατοικούσε (αν, π.χ., τρεφόταν με ψάρια κατά κύριο λόγο, θα μπορέσουμε να εικάσουμε βάσιμα ότι ζούσε σε παραθαλάσσια περιοχή). Επιπλέον, από τα υλικά με το οποία έχει επικαλυφθεί ο νεκρός θα εξαχθούν συμπεράσματα για τη σπουδαιότητα του νεκρού. «Αν, για παράδειγμα, υπάρχουν πολύ σπάνια υλικά σε μια προσπάθεια επικάλυψης ή τρόπον τινά μουμιοποίησης, αυτά θα δώσουν σημαντικές πληροφορίες για το κοινωνικό στάτους του νεκρού», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Μανιάτης μιλώντας στο iefimerida.gr.
Επίσης, θα μπορέσουν να εξαχθούν στοιχεία για τις γενετικές καταβολές του νεκρού. «Αν, για παράδειγμα, ο σκελετός ανήκει σε κάποιον αρχαίο βασιλιά ή σε συγγενικό του πρόσωπο, αυτό θα αποκαλυφθεί χωρίς αμφιβολία. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να συγκριθεί με το αντίστοιχο DNA των βασιλικών τάφων της Βεργίνας», είπε ο κ. Μανιάτης στο iefimerida.gr, τονίζοντας, όμως, ότι πολύπλευρη μελέτη του DNA των βασιλικών τάφων της Βεργίνας δεν έχει γίνει μέχρι τώρα. Η αρχαιολογική ανασκαφική ομάδα εκεί αλλά και ο «Δημόκριτος» έχουν υποβάλει σχετικό αίτημα στο ΥΠΠΟ από τον περασμένο Σεπτέμβριο και αναμένουν το συντομότερο δυνατόν να δοθεί το «πράσινο φως». Εφόσον δοθεί η σχετική άδεια και μελετηθεί το DNA των τάφων της Βεργίνας, η σύγκριση με το γενετικό υλικό της Αμφίπολης θα είναι «απλή υπόθεση», όπως λέει ο κ. Μανιάτης.
Καθηγητής οδοντιατρικής: Το φύλο του νεκρού μπορεί να διαπιστωθεί με μια ματιά
O καθηγητής της Οδοντιατρικής Αθηνών Μανώλης Παπαγρηγοράκης, πάλι, μιλώντας στα Νέα, πάλι, τονίζει ότι συμπεράσματα για το φύλο του νεκρού μπορούν να εξαχθούν με μια ματιά (από τα οστά της λεκάνης ή του προσώπου), ενώ τα υπόλοιπα στοιχεία σε δυο μήνες, ενδεχομένως και σε έναν, αν γίνουν με διαδικασίες εξπρές.
Αντίκας: Σε ένα μήνα το ύψος και η ηλικία του νεκρού
Ο ανθρωπολόγος Θεόδωρος Αντίκας, πάλι, μιλώντας στο Εθνος υποστηρίζει ότι μπορεί σε μια ημέρα άμεσα να δώσει το φύλο του νεκρού και σε ένα μήνα το ύψος και την ηλικία του.
Παπαγρηγοράκης: Δεν μπορεί να συγκριθεί το DNA του με αυτό του Φιλίππου
Από την άλλη, όμως, ο καθηγητής Μανώλης Παπαγρηγοράκης, τονίζει ότι οι επιστήμονες δεν μπορούν να αποδείξουν με τη μέθοδο του DNA εάν ο νεκρός της Αμφίπολης ήταν συγγενής του Φιλίππου Β και αυτό γιατί δεν υπάρχει δείγμα από τον πατέρα του Αλέξανδρου. «Δεν έχουμε γενετικό υλικό του Φιλίππου που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για ανάλυση DNA επειδή το σώμα του είχε καεί και μετά την καύση δεν μπορούμε να έχουμε άρτιο δείγμα από τα οστά διότι είναι και πολύ ευαίσθητα. Οπότε δεν θα ήταν και τόσο αξιόπιστα τα αποτελέσματα», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ψάχνουν κι άλλα οστά στην άμμο
Την ίδια ώρα, με πυρετώδεις ρυθμούς συνεχίζεται η ανασκαφή στην Αμφίπολη. Η ομάδα των αρχαιολόγων έχει ρίξει όλο το βάρος της στα ευρήματα γύρω από τον τάφο που έχει ευρεθεί. Σύμφωνα με πληροφορίες του iefimerida.gr, οι ανασκαφείς κοσκινίζουν προσεκτικά την άμμο, ελπίζοντας να βρουν και άλλα οστά ή ευρήματα που θα διευκολύνουν την ταυτοποίηση του αρχαίου νεκρού.
Spiegel: Κορυφώνονται οι εικασίες για την Αμφίπολη
Τα νέα εντυπωσιακά ευρήματα στην ανασκαφή της Αμφίπολης γίνονται σημείο αναφοράς και των γερμανόφωνων μέσων ενημέρωσης. Όπως σημειώνει το Spiegel Online, «οι εικασίες γύρω από έναν μυστηριώδη τάφο στη βόρεια Ελλάδα κορυφώνονται: Ερευνητές βρήκαν τώρα τα λείψανα ενός ανθρώπινου σκελετού».
Το τηλεοπτικό δίκτυο n-tv σημειώνει στην ιστοσελίδα του ότι «ερευνητές ανακαλύπτουν ιστορικό σκελετό. Ωστόσο, το εύρημα γεννά ένα ακόμη ερώτημα. Εξακολουθεί να επικρατεί αβεβαιότητα γύρω από την ταυτότητα του νεκρού».
Τέλος, η διαδικτυακή έκδοση της αυστριακής εφημερίδας Der Standard σχολιάζει ότι «το μυστήριο ενός ευρύτατου ταφικού συγκροτήματος από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου στη βόρεια Ελλάδα φαίνεται να βρίσκεται κοντά στη λύση του».