Αρχαία στα χωράφια της Αμφίπολης -Η ιστορία ενός αγρότη, που παρέδωσε ένα μικρό «θησαυρό»

Λίγο πιο πέρα, αρχαιολόγοι με λεπτές κινήσεις ψάχνουν να βρουν το παραμικρό στοιχείο που θα τους βοηθήσει να βγάλουν συμπεράσματα για τον τάφο της Αμφίπολης. Για έναν αγρότη, δεν χρειάστηκε τόσο μεγάλη προσπάθεια. Γιατί εκείνος βρήκε ξαφνικά, στο χωράφι του, ένα μικρό θησαυρό.

Οι... ανασκαφές του Αβραάμ Πριμούδη γίνονταν για τις ανάγκες της παραγωγής του. Ο αγρότης από τη Νέα Κερδύλια Σερρών, πριν από δύο δεκαετίες, είχε βρει μία μεγάλη γούβα στην οποία κρυβόταν ένας τάφος των ελληνιστικών χρόνων γεμάτος με χρυσά κτερίσματα.

«Είχε πολλά πράγματα μέσα. Ενα περιδέραιο, ένα δαχτυλίδι με κεφάλια φιδιού, ένα έλασμα χρυσό και λεπτό όπως είναι το χαρτί με μια πέτρα στην άκρη», θυμάται η σύζυγος του Αβραάμ Πριμούδη, Στέλλα, μιλώντας στην «Καθημερινή». «Τα παραδώσαμε στην αρχαιολογία, δεν είμαστε κλέφτες εμείς. Θέλουμε τα αρχαία να μείνουν στην Ελλάδα», προσθέτει.

Για την αρχαιολογική υπηρεσία, το χωράφι του κ. Πριμούδη και οι γειτονικές καλλιεργήσιμες εκτάσεις θεωρούνται προέκταση της αρχαίας Αμφίπολης. Το 1991, κλιμάκιο της ΙΗ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων Καβάλας με επικεφαλής τον αρχαιολόγο Ζήση Μπόνια έφτασε στο σημείο λίγες ημέρες μετά την τηλεφωνική κλήση του αγρότη. Μέσα σε 24 ώρες η ανασκαφή είχε ολοκληρωθεί και ο τάφος είχε σκεπαστεί ξανά με χώμα.

Λίγα χρόνια αργότερα ο κ. Πριμούδης εισέπραξε πάνω από δύο εκατομμύρια δραχμές για την παράδοση αυτών των αρχαιοτήτων που φιλοξενούνται σήμερα στο μουσείο της Αμφίπολης. Αυτή ήταν η μεγαλύτερη αμοιβή που είχε δώσει έως τότε το υπουργείο Πολιτισμού σε κάτοικο της περιοχής, όπως αναφέρει το δημοσίευμα που αποκαλύπτει αυτή την ιστορία.

«Βρήκαμε εκεί έναν κιβωτιόσχημο τάφο του 4ου αιώνα π.Χ. χωρίς κάποια ιδιαιτερότητα. Είχε μέσα έναν χάλκινο καθρέφτη και κοσμήματα, αλλά ήταν ένας απλός τάφος», εξήγησε ο κ. Μπόνιας. Η αμοιβή ήταν δυσανάλογη της ανακάλυψης γιατί η Πολιτεία αποπειράθηκε μέσα από το παράδειγμα του κ. Πριμούδη να δώσει κίνητρο στον ντόπιο πληθυσμό κατά της αρχαιοκαπηλίας. «Θέλαμε να μην προξενεύουν άλλο τα ευρήματα οι αγρότες σε αρχαιοκάπηλους» λέει ο επικεφαλής της ανασκαφής σε αυτό το χωράφι.

Ο κ. Πριμούδης δεν ήταν ο μοναδικός που βρήκε αρχαία στο χωράφι του. Οπως λέει η σύζυγός του, πολλοί ακόμη βρέθηκαν στη θέση τους και αρκετοί από αυτούς τα πούλησαν. «Κοίταζαν πρώτα πώς θα ζήσουν», εξήγησε. Μάλιστα, όταν ο κ. Πριμούδης αποφάσισε να ειδοποιήσει τις αρμόδιες υπηρεσίες, κάποιοι συγχωριανοί του αντέδρασαν και αρχαιοκάπηλοι των πλησίασαν και τον ρώτησαν γιατί δεν απευθύνθηκε πρώτα σε εκείνους.

Δύο χρόνια πέρασαν μέχρι να λάβει τη δική του αμοιβή ο κ. Πριμούδης. Συνέχισε όμως να δίνει στους αρχαιολόγους νέα ευρήματά του. Μέχρι σήμερα φυλάει σε έναν φάκελο την αλληλογραφία του με το υπουργείο Πολιτισμού. Το 2000 εισέπραξε τις τελευταίες αμοιβές του, συνολικού ύψους 135.000 δραχμών, για άλλα αρχαία που ανακάλυψε.

Δεν ήταν όμως ο μοναδικός. Τον Ιανουάριο του 1982 ο ιχθυοπώλης Βασίλης Καρακούσης, κάτοικος Ροδολίβους Σερρών, δέχτηκε τηλεφώνημα ενός φίλου. Είχε πέσει με το σκαπτικό του μηχάνημα σε αρχαίο τάφο στην παραλία Νέων Κερδυλίων Αμφίπολης και δεν ήξερε πού να απευθυνθεί. Αμέσως κάλεσαν την αρχαιολογική υπηρεσία.

Μετά από ανασκαφές που κράτησαν σχεδόν ένα μήνα αποκαλύφθηκε στην περιοχή ένα συγκρότημα τάφων του 5ου π.Χ. αιώνα. Σε αυτούς βρέθηκαν ερυθρόμορφα αγγεία, πήλινα ειδώλια πτηνών και ανθρώπινων μορφών, ασημένια και χάλκινα νομίσματα, ένα σιδερένιο ξίφος. Ο κ. Καρακούσης και τρεις φίλοι του που είχαν καλέσει την αρχαιολογική υπηρεσία μοιράστηκαν τότε 225.000 δραχμές ως αμοιβή από το υπουργείο Πολιτισμού. Το νεκροταφείο ανήκε στην αρχαία πόλη της Αργίλου που ήταν αποικία της Ανδρου.