Επί τρεις συνεχόμενες μέρες δεν πέφτει καρφίτσα στο θέατρο «Ολύμπια» -Τα μυστικά μιας παράστασης που γοητεύει [εικόνες]

Συμβαίνει ακριβώς αυτό: Η Λυρική Σκηνή έχει παράσταση και η ενέργεια αυτής της δράσης δεν περιορίζεται μέσα στο θέατρο «Ολύμπια», ή έστω στο πεζοδρόμιο της Ακαδημίας όπου αράζουν οι καπνιστές μέχρι να χτυπήσει το κουδούνι που προειδοποιεί πως επίκειται η έναρξη της παράστασης. Η όπερα «Έτσι κάνουν όλες» του Μότσαρτ, που ανεβαίνει από τις 24 Οκτωβρίου (τελευταία παράσταση στις 9 Νοεμβρίου) στην Εθνική Λυρική Σκηνή σε σκηνοθεσία της Ροδούλας Γαϊτάνου, είναι ένα βότσαλο που ακούμπησε στο θέατρο «Ολύμπια», προκαλώντας όμως κύματα, παφλασμούς ενέργειας στην ευρύτερη περιοχή.

Τα πάρκινγκ γύρω από τη Λυρική γεμάτα. «Και εσείς στη Λυρική πάτε;», με ρωτάει ο παρκαδόρος, διαβεβαιώνοντάς με πως θα μείνουν ανοιχτοί μέχρι να τελειώσει η όπερα. Με χαμόγελο μέχρι τα αυτιά. Κατεβαίνοντας στους δρόμους που καταλήγουν σαν κορδέλες στην Ακαδημίας, βηματισμοί κοινοί με δεκάδες Αθηναίους που πηγαίνουν να απολαύσουν την όπερα. Στα περίπτερα γύρω μικρές ουρές, ένα υπέροχο φωτισμένο καρότσι με ζεστούς ξηρούς καρπούς δίπλα στην είσοδο, τα σουβλατζίδικα παραδίπλα, μετά το τέλος της παράστασης γεμάτα. Οποιος δεν αντιλαμβάνεται τι γεννά η δράση της Λυρικής στην πόλη και στη μικροοικονομία της, όποιος την περιορίζει σε αυτό καθ' αυτό το σημαντικό πολιτιστικό άθροισμα, γελιέται. Κάθε παράσταση της Λυρικής αφορά πολλούς περισσότερους απ' όσους την απολαμβάνουν.

Και αν αυτή η εικόνα ενεργοποίησης της γύρω περιοχής είναι αυτή που σε υποδέχεται και σε ξεπροβοδίζει από το θέατρο «Ολύμπια», αυτό που έχει μεσολαβήσει -δηλαδή η παράσταση- είναι κάτι μαζί διονυσιακό, απολλώνιο, κωμικό και θλιμμένο, διεγερτικό. Η σκηνοθετική προσέγγιση της μόλις 33 ετών υπερταλαντούχας Ροδούλας Γαϊτάνου, που ζει στο Λονδίνο και σκηνοθετεί σε σημαντικά λυρικά θέατρα ανά τον κόσμο, προκαλεί σε κύματα που δεν συγκρούονται αλλά αλληλοσυμπληρώνονται όλες αυτές τις αισθήσεις. Για να χτυπήσει απαλά στον ώμο τον θεατή όταν κλείνει η αυλαία, συνοδεύοντός τον με την τελική φράση του κειμένου, που για τη Γαϊτάνου έχει και τη λογική του ηθικού διδάγματος: «Τυχερός ο άνθρωπος που παίρνει οτιδήποτε του συμβαίνει από τη θετική του πλευρά. Και μέσα από τους χιλιάδες ανεμοστρόβιλους της ζωής, γαλήνη απόλυτη θα έρθει».

Η Ροδούλα Γαϊτάνου σκηνοθέτησε με οδηγό τη μουσική, σκηνοθέτησε τη μουσική του Μότσαρτ, αναδεικνύοντας χωρίς πομπώδεις διατυπώσεις αλλά με φυσικότητα και κυρίως ροή το δίπολο του έργου που έχουν βάλει οι ίδιοι οι δημιουργοί του: Ο λιμπρετίστας έγραψε μια κωμωδία, όμως ο Μότσαρτ συνέθεσε μια μουσική με λεπτές συναισθηματικές αποχρώσεις! Η μουσική του ανυψώνεται για να δοξάσει τον έρωτα, καταρρακώνεται στις βαθύτερες χαραμάδες για να δείξει την απιστία, περιστρέφεται για να τονίσει τα κωμικά στοιχεία. Ολα αυτά τα «ακούσαμε» και μέσω της οπτικής οδού, βλέποντας και ακούγοντας τους ερμηνευτές. Υπήρξαν στιγμές που ένιωθες την ίδια τη μουσική να υποχωρεί και τις φωνές και τη δράση να σε αποσπούν. Η ορχήστρα της Λυρικής υπό τη διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη απέδωσε με τη γνωστή της δυναμική, επιλέγοντας όμως σε κάποια σημεία μια πιο εσωτερική απόδοση. Οι εντάσεις του Μότσαρτ ήταν εκεί, αλλά ίσως πιο εσωτερικές απ' ό,τι θα περίμενε κανείς στιγμές στιγμές. Σαν να στέκονταν ένα βήμα πιο πίσω.

Από την πλευρά του, ο σκηνογράφος και ενδυματολόγος Γιώργος Σουγλίδης ξεπέρασε κάθε προσδοκία, ακολουθώντας τη λογική της σκηνοθέτιδος. Αιφνιδίασε και κανάκεψε την αισθητική μας με το μοναδικό σκηνικό, που έγινε και αυτό πρωταγωνιστής της παράστασης την οποία είδαμε. Από το cabinet of curiosities του Ντον Αλφόνσο που όρισε το βάθος και τις εντάσεις του σκηνικού καθ' όλη τη διάρκεια της παράστασης, μέχρι τη μοναδική καταπράσινη ταπετσαρία με τα κεφάλια ταράνδων (υπαινικτικό της απιστίας;), τις μεγάλες γλάστρες πάνω σε ρόδες που δημιούργησαν ένα δάσος στη σκηνή, οπτικά το αποτέλεσμα υπήρξε μοναδικό και εξυπηρέτησε απόλυτα τη σκηνική δράση, υπογραμμίζοντας και δίνοντας βάθος.

Πάνω σε αυτή τη σκηνή, ο σοφός και κυνικός Ντον Αλφόνσο πείθει δύο νέους άντρες, τον Γκουλιέλμο και τον Φεράντο, να δοκιμάσουν την ερωτική πίστη των συντρόφων τους Φιορντιλίτζι και Ντοραμπέλλα. Οσο το κοινό βλέπει ως κωμωδία την περιπέτειά τους, τα νεαρά ζευγάρια ζουν όλες τις φάσεις του έρωτα, μέχρι και την προδοσία. Ο Ντον Αλφόνσο του Χριστόφορου Σταμπόγλη υπήρξε δαιμονικός. Ο σπουδαίος βαθύφωνος κατόρθωσε να αναδειχθεί σε πρωταγωνιστή της παράστασης. Ακόμα και κάθε του βλεφάρισμα έδινε τις εντάσεις της σκηνικής παρουσίας, ερμήνευε και έδειχνε δρόμους με τη γνωστή, μεστή φωνή του θριαμβική. Ενας υπέροχος ερμηνευτής που αξίζει να ακολουθεί κανείς σε κάθε ευκαιρία.

Η Μυρτώ Παπαθανασίου -διεθνώς καταξιωμένη ερμηνεύτρια κυρίως ηρωίδων του Μότσαρτ- υπήρξε μια υποδειγματική Φιορντιλίτζι που ποτέ δεν έφτασε να καεί εντελώς στη φωτιά του παράνομου έρωτα, αφού το καθωσπρέπει και το ηθικό της εποχής την τραβούσε προς την πίστη. Οι παλινωδίες αυτές αναδύθηκαν από τη δυνατή καθαρή φωνή της που κατόρθωσε να εντυπωσιάσει. Στο πλάι της η Ειρήνη Καράγιαννη, μια γεμάτη παρουσία με φωνή μεστή, με απόλυτο έλεγχο των ερμηνευτικών της μέσων, που ούτε στιγμή δεν ξέφυγε προς το πομπώδες όσο η ηρωίδα της βυθιζόταν στον διονυσιακό έρωτα και την απιστία. Τη γραμμή της σκηνοθέτιδος περί ακροβασίας σχεδόν μεταξύ κωμωδίας και τραγωδίας υπηρέτησαν με προσωπικό ύφος και σωστό μέτρο οι Διονύσης Σούρμπης και Αντώνης Κορωναίος, που κινήθηκαν πάνω στη σκηνή με μοναδική άνεση -ίσως περισσότερο απελευθερωμένοι απ' ό,τι τους έχουμε δει μέχρι τώρα πάνω στη σκηνή. Τόσο που σε έκαναν να νιώθεις πως δεν είναι αυτοί τα θύματα της υπόθεσης, οι απατημένοι. Αλλά ότι μάλλον τα θύματα, οι άντρες που έβαλαν σε δοκιμασία τις αγαπημένες τους ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου και δικαιώνοντας τη σοφία του Ντον Αλφόνσο. Iδιαίτερης μνείας αξίζει η Μυρσίνη Μαργαρίτη που ερμήνευσε τη Δεσπίνα, μια γυναίκα έτοιμη να δοκιμάσει τις ηθικές αρχές, τα όρια του επιτρεπτού, να αποθεώσει τον έρωτα. Με νεύρο, διαύγεια και μέτρο η Μαργαρίτη πραγματικά έλαμψε επί σκηνής.

Συνολικά, επρόκειτο για μια μοναδική εμπειρία που πρέπει να βιώσει το κοινό της Αθήνας -και όχι μόνο. Οι επόμενες παραστάσεις είναι στις 31 Οκτωβρίου και στις 1, 2, 8, 9 Νοεμβρίου.