Η Ελλάδα αναζητεί νέα χρηματοδοτικά και αναπτυξιακά εργαλεία για την «επόμενη μέρα» μετά το μνημόνιο. Η Ευρώπη πάντως δεν φαίνεται να βλέπει θετικά την αξιοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM).
Όπως σημειώνει η Deutsche Welle, πρόσφατο δημοσίευμα του Bloomberg αναζωπύρωσε τα σενάρια για ενδεχόμενη εκταμίευση κονδυλίων από τον ESM στα πλαίσια μίας προληπτικής γραμμής πίστωσης. Γίνεται λόγος για συνολικό ποσό 15 δισ. ευρώ, που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί αν δεν επιτύχει η έξοδος της Ελλάδας στις αγορές.
Κάποιοι συσχετίζουν με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και το φιλόδοξο σχέδιο του νέου προέδρου της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ για επενδυτικό πρόγραμμα 300 δισ. ευρώ, που θα κινητοποιήσει επιπλέον πόρους στον ιδιωτικό τομέα. Μπορούν τα αχρησιμοποίητα, μέχρι σήμερα, κεφάλαια του ESM να προσφέρουν αναπτυξιακή ώθηση στην ευρωπαϊκή οικονομία;
Ανά πάσα στιγμή η επίθεση
Προφανώς όχι, υποστηρίζει ο Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, της μεγαλύτερης πολιτικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Μιλώντας στους δημοσιογράφους κατά την τελευταία σύνοδο του Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, ο Γερμανός πολιτικός υπενθυμίζει τις πρόσφατες αναταράξεις στις διεθνείς αγορές για να επισημάνει ότι τα κεφάλαια του ESM πρέπει να παραμείνουν άθικτα. «Όσα έγιναν την προηγούμενη εβδομάδα στις αγορές αποδεικνύουν ότι μπορεί να εκδηλωθεί ανά πάσα στιγμή μία νέα επίθεση στο ευρώ και στα κράτη-μέλη της ευρωζώνης.
Γι' αυτό καλό είναι να δούμε τον ESM ως αυτό που είναι και τίποτε άλλο, δηλαδή μία αντασφάλιση για δύσκολες συγκυρίες. Δεν βλέπω καμία δυνατότητα να καταφύγουμε στον ESM για άλλο σκοπό. Λέω όμως επίσης ότι η πρόταση Γιούνκερ για το πακέτο των 300 δις είναι κατ΄αρχήν σωστή. Χρειαζόμαστε μία ώθηση στην ευρωπαϊκή οικονομία, ειδικά στην ευρωζώνη».
Υπονόμευση
Την αντίδρασή του στην αξιοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας για δημόσιες επενδύσεις εκφράζει και ο Γερμανός ευρωβουλευτής Μάρκους Φέρμπερ, αναπληρωτής πρόεδρος της επιτροπής οικονομικών και νομισματικών υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «Το λέω ξεκάθαρα: Όποιος θέλει να χρησιμοποιήσει τα κεφαλαιακά αποθέματα του ESM για να χρηματοδοτήσει προγράμματα οικονομικής ανάκαμψης, υπονομεύει την εμπιστοσύνη των αγορών, αλλά και της πολιτικής» δηλώνει ο Μάρκους Φέρμπερ στην Deutsche Welle. «Και σας λέω πολύ ανοιχτά και το εξής: δεν έτρεχα εγώ στη Γερμανία να πείσω τον κόσμο για την αναγκαιότητα του ESM, για να ερχόμαστε τώρα να κάνουμε κατάχρηση του ESM».
Επιπλέον, ο Βαυαρός πολιτικός προειδοποιεί ότι η αναδιανομή κονδυλίων από τον μηχανισμό ESM είναι υπόθεση περίπλοκη από πολιτική άποψη, καθώς προϋποθέτει σχετική συναίνεση από όλα τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης: «O ESM δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας μηχανισμός έκτακτης ανάγκης για τις χώρες που δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν πλέον από τις αγορές. Μπορεί να τον χρειαστούμε ανά πάσα στιγμή. Ο,τιδήποτε άλλο απαιτεί αλλαγή του κανονισμού για τον ESM, την οποία πρέπει να εγκρίνουν ομόφωνα τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης και στη Γερμανία η κυβέρνηση έχει δηλώσει με σαφήνεια ότι δεν πρόκειται να εγκρίνει τέτοιες αλλαγές».
Ήδη από τον Ιούλιο ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ είχε εξαγγείλει το επενδυτικό πρόγραμμα, το οποίο θεωρείται δεδομένο ότι δεν στηρίζεται σε νέο δανεισμό, αλλά παραμένει ακόμη άγνωστο με ποιόν τρόπο θα χρηματοδοτηθεί. Γερμανικά δημοσιεύματα υποστηρίζουν ότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων βλέπει θετικά την αξιοποίηση πόρων του ESM. Πάντως το έδαφος δεν φαίνεται ακόμη ώριμο για μία τέτοια απόφαση.
Όπως η Γαλλία
Μάλιστα ο Βέλγος ευρωβουλευτής των Πρασίνων Φιλίπ Λάμπερτς υποστηρίζει ότι οι εξαγγελίες Γιούνκερ δεν πρόκειται να υλοποιηθούν. «Μάλλον είναι παρόμοια περίπτωση με την επαναδιαπραγμάτευση του δημοσιονομικού συμφώνου που θα ζητούσε ο Φρανσουά Ολάντ. Τελικά δεν έκανε τίποτα, όλα ήταν ένα προπέτασμα καπνού. Νομίζω ότι το ίδιο συμβαίνει με τα 300 δις ευρώ του προγράμματος Γιούνκερ. Μπορεί βέβαια να αυξηθούν λίγο τα ίδια κεφάλαια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, αλλά μέχρι εκεί» λέει ο Βέλγος ευρωβουλευτής.
Ο νέος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεσμεύεται ότι θα υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις για το επενδυτικό πρόγραμμα μέχρι τα Χριστούγεννα. Μέχρι τότε αναζητείται και ένα περίγραμμα λύσης για πιθανή έξοδο της Ελλάδας στις αγορές, ώστε να αναχρηματοδοτηθεί το χρέος με μακροχρόνια ομόλογα. Πάντως την προηγούμενη εβδομάδα η υποψία πρόωρης εξόδου από το μνημόνιο φαίνεται ότι προκάλεσε νευρικότητα στις διεθνείς αγορές.
Επιχείρηση υψηλού κινδύνου
Ο ευρωβουλευτής της ΝΔ Γιώργος Κύρτσος εκτιμά ότι ήταν μία κάπως βιαστική κίνηση, αλλά επιρρίπτει την ευθύνη στην αντιπολίτευση. «Ήταν μία επιχείρηση υψηλού κινδύνου, η οποία προφανώς δεν απέδωσε» λέει ο Έλληνας ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle. «Αλλά ήταν απάντηση, εάν αυτό είναι ελαφρυντικό, στην πολιτική πίεση από τον ΣΥΡΙΖΑ. Δηλαδή, από τη στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ "σκίζει τα μνημόνια" και γίνεται δημοφιλής, σκέφτηκε το επιτελείο της κυβέρνησης να μεθοδεύσει μία πρόωρη έξοδο από το μνημόνιο, που ούτως ή άλλως τελειώνει στο άμεσο μέλλον, αλλά κυρίως από το πρόγραμμα του ΔΝΤ που συνεχίζεται μέχρι το 2016, για να στερήσει το βασικό επιχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ, ότι "θα σας απαλλάξω από την επιτήρηση"».